Bài 20. Câu đặc biệt

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ
ĐẾN DỰ TIẾT HỌC NGÀY HÔM NAY
MÔN : NGỮ VĂN 7
Tiết 82 : CÂU ĐẶC BIỆT
Giáo viên : Nguyễn Thị Yến
KIEÅM TRA BAØI CUÕ
Trong các câu sau, câu nào là câu rút gọn?
a. Mùa xuân đến rồi!
b. Ngày mai, tôi đi chợ.
c. Học ăn, học nói, học gói, học mở.
d. Nam là học sinh giỏi.
KIEÅM TRA BAØI CUÕ
Có nên sử dụng câu rút gọn như trường hợp dưới đây không? Vì sao?
Cô giáo gọi Duy lên kiểm tra bài cũ, Duy chần chừ không muốn lên.
- Cô: Em có học bài không?
- Duy: Không.
Nhóm bạn đang chơi ngoài sân trường , bỗng có mưa bóng mây.
Nam kêu lên :
- Mưa !
Bạn Nga bảo đó chỉ là một từ , Tùng lại bảo đó là một câu . Theo em bạn nào đúng ?
CÂU ĐẶC BIỆT
I.THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT ?
Ôi, em Thuỷ! : là một câu không thể có chủ ngữ và vị ngữ
1. Tìm hiểu ví dụ :( SGK/27)
Tiết 82 :

Ôi, em Thuỷ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm em tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp .
(Khánh Hoài)
Hãy lựa chọn câu trả lời đúng?
a. Đó là câu bình thường có đủ chủ ngữ- vị ngữ.
b. Đó là câu rút gọn, lược bỏ chủ ngữ, vị ngữ.
c. Đó là câu không thể có chủ ngữ, vị ngữ.
→ câu đặc biệt.
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.
2. Ghi nh? :
( SGK/ 28)
* BÀI TẬP NHANH :
a) - Chị gặp anh ấy bao giờ ?
- Một đêm mùa xuân .

b) Một đêm mùa xuân . Trên dòng sông êm ả , cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.
Phân biệt câu in đậm trong các ví dụ sau :
? Câu rút gọn
? Câu đặc biệt
CÂU ĐẶC BIỆT
II.TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT :
1. Tìm hiểu ví dụ :( SGK/28)
X
X
X
X
Hết giờ
II.TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT :
1. Tìm hiểu ví dụ :( SGK/28)
Một đêm mùa xuân.
? Xác định thời gian , nơi chốn
Tiếng reo . Tiếng vỗ tay.
? Liệt kê, thông báo
Trời ơi !
? Bộc lộ cảm xúc
Sơn ! Em Sơn ! Sơn ơi!
Chị An ơi !
Gọi đáp
2. Ghi nhớ :
(SGK/29)
Câu đặc biệt thường dùng để :
- Nêu lên thời gian , nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn ;
- Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật , hiện tượng ;
- Bộc lộ cảm xúc ;
- Gọi đáp .
Nhóm bạn đang chơi ngoài sân trường , bỗng có mưa bóng mây.
Nam kêu lên :
- Mưa !
Bạn Nga bảo đó chỉ là một từ , Tùng lại bảo đó là một câu . Theo em bạn nào đúng ?
III. LUYỆN TẬP :
BÀI TẬP 1+2 : Tìm trong các ví dụ dưới đây những câu đặc biệt và câu rút gọn .Nêu tác dụng ?
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý . Có khi được trưng bày trong tủ kính ,trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy . Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương , trong hòm . Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày . Nghĩa là phải ra sức giải thích ,tuyên truyền ,tổ chức ,lãnh đạo ,làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước ,công việc kháng chiến .
( Hồ Chí Minh )
b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh ,uốn mình ,giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm , rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu . Ba giây ... Bốn giây ... Năm giây ... Lâu quá !
( Vũ Tú Nam )
c) Sóng ầm ầm vào những tảng đá lớn ven bờ . Gió biển thổi lồng lộng . Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu . Một hồi còi .
( Nguyễn Trí Huân )
d) Chim sâu hỏi chiếc lá :
- Lá ơi ! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi !
- Bình thường lắm ,chẳng có gì đáng kể đâu .
( Trần Hoài Dương )

Hết giờ
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý . Có khi được trưng bày trong tủ kính ,trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy . Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương , trong hòm . Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày . Nghĩa là phải ra sức giải thích ,tuyên truyền ,tổ chức ,lãnh đạo ,làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước ,công việc kháng chiến .
- Không có câu đặc biệt
- Câu rút gọn :
+ Có khi được trưng bày trong tủ kính ,trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy .
+ Nghĩa là phải ra sức giải thích ,tuyên truyền ,tổ chức ,lãnh đạo ,làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước ,công việc kháng chiến .
+ Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương , trong hòm .
a)
b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh ,uốn mình ,giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm , rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu . Ba giây ... Bốn giây ... Năm giây ... Lâu quá !
- Câu đặc biệt :
- Không có câu rút gọn
Ba giây ... Bốn giây ... Năm giây ... Lâu quá !
b)
BÀI TẬP 1+2 : Tìm trong các ví dụ dưới đây những câu đặc biệt và câu rút gọn .Nêu tác dụng :
? Làm cho câu gọn hơn , tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
? Xác định thời gian , bộc lộ cảm xúc .
c) Sóng ầm ầm vào những tảng đá lớn ven bờ . Gió biển thổi lồng lộng . Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu . Một hồi còi .
- Câu đặc biệt :
Một hồi còi .
- Không có câu rút gọn
c)
d) Chim sâu hỏi chiếc lá :
- Lá ơi ! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi !
- Bình thường lắm ,chẳng có gì đáng kể đâu .
- Câu đặc biệt :
- Câu rút gọn :
Lá ơi !
+ Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi !
+ Bình thường lắm , chẳng có gì đáng kể đâu .
d)
? Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật , hiện tượng
? Làm cho câu gọn hơn - câu mệnh lệnh thường rút gọn chủ ngữ.
+ Bình thường lắm , chẳng có gì đáng kể đâu .
? Làm cho câu gọn hơn , tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
? Gọi đáp
III. LUYỆN TẬP :
Bài tập 3 : Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 - 7 câu) tả cảnh quê hương em , trong đó có một vài câu đặc biệt .
Gợi ý :
- Nội dung: Cảnh quê hương em
- Hình thức : ngắn gọn (khoảng 5 - 7 câu)
- Sử dụng : Câu đặc biệt
Em sinh ra và lớn lên ở một miền quê đẹp và thanh bình . Con sông Cái mềm mại uốn lượn quanh những mái nhà xinh . Những trưa mùa hè . Dưới luỹ tre xanh lợp bóng mát , con trâu già hiền lành nhai cỏ . Bầu trời . Mặt đất . Dòng sông. Tất cả như xanh hơn , trong hơn dưới ánh nắng lấp lánh .
.Những trưa mùa hè.
Bầu trời .Mặt
đất. Dòng sông.
B. Câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ .
C. Câu chỉ có chủ ngữ .
A. Câu cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ .
BÀI TẬP CỦNG CỐ : Chọn câu trả lời đúng
Câu đặc biệt là :
D. Câu không có vị ngữ .
B. Gọi đáp .
C. Bộc lộ cảm xúc.
A. Nêu lên thời gian , nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn .
BÀI TẬP CỦNG CỐ : Chọn câu trả lời đúng
Những câu đặc biệt trong đoạn văn sau có tác dụng gì : "Một ngôi sao. Hai ngôi sao. Sao lấp lánh . Sao như nhớ thương ."
D. Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật , hiện tượng .
B. Tiếng suối chảy róc rách .
C. Hoa sim.
A. Trên cao , bầu trời xanh không một
gợn mây .
BÀI TẬP CỦNG CỐ : Chọn câu trả lời đúng
Trong các câu sau , câu nào là câu đặc biệt ?
D. Mưa rất to.
B. Hai câu
C. Ba câu
A. Một câu
BÀI TẬP CỦNG CỐ : Chọn câu trả lời đúng
Đoạn văn "Sớm . Chúng tôi tụ hội ở góc sân . Toàn chuyện trẻ em . Râm ran ."( Duy Khán) có mấy câu đặc biệt ?
D. Bốn câu
CÂU ĐẶC BIỆT
DẶN DÒ :
1/ Học bài và viết đoạn văn có dùng câu rút gọn , câu đặc biệt . (Chủ đề tự do )
2/ Soạn bài mới : Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận .
- Đọc lại bài "Tinh thần yêu nước của nhân dân ta".Tìm bố cục và cách lập luận trong bài .
- Xem sơ đồ trong SGK/ 30 để xác lập luận điểm trong từng phần và mối quan hệ giữa các phần .
TIẾT HỌC KẾT THÚC
CẢM ƠN
QUÍ THẦY CÔ GIÁO
CÙNG CÁC EM HỌC SINH

GV: Nguyễn Thị Yến
Trường THCS Mê Linh - Vạn Ninh