Bài 20. Câu đặc biệt

PHẦN TIẾNG VIỆT
KIỂM tra bµi cò
Thế nào là rút gọn câu?
Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần câu, tạo thành câu rút gọn.
Chỉ ra câu rút gọn trong các câu sau?
a)Mùa xuân đến rồi!
b)Học ăn, học nói, học gói, học mở.
c)Nam là học sinh giỏi.

KIỂM tra bµi cò
Cô giáo gọi Duy lên kiểm tra bài cũ, Duy chần chừ không muốn lên.
- Cô: Em có học bài không?
- Duy: Không.
Trong trường hợp này không nên dùng câu rút gọn vì sẽ làm cho lời nói cộc lốc, thiếu lịch sự, không lễ phép.
Nên trả lời là:Dạ không! hoặc Thưa cô không ạ!
Cho tình huống sau: Nhóm bạn đang chơi ngoài sân trường , bỗng có mưa.
Nam kêu lên :
- Mưa !
Bạn Nga bảo đó chỉ là một từ , Tùng lại bảo đó là một câu. Theo em bạn nào đúng ?
TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
I/Thế nào là câu đặc biệt?
1.Xét, phân tích ví dụ:
TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
Cho ba câu sau:
Ôi, em Thuỷ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm em tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp .
(Khánh Hoài)
Hãy lựa chọn câu trả lời đúng?
a. Đó là câu bình thường có đủ chủ ngữ- vị ngữ.
b. Đó là câu rút gọn, lược bỏ chủ ngữ, vị ngữ.
c. Đó là câu không thể có chủ ngữ, vị ngữ.
TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
I/Thế nào là câu đặc biệt?
1. Xét, phân tích ví dụ:
Ôi, em Thuỷ! : là một câu không thể có chủ ngữ và vị ngữ.
 Câu đặc biệt.
2. Kết luận:
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.
TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
Phân biệt các câu in đậm sau:
a)-Chị gặp anh ấy bao giờ?
-Một đêm mùa xuân.
 Câu rút gọn.
b)Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.
 Câu đặc biệt.
TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
I/Thế nào là câu đặc biệt?
II/Tác dụng của câu đặc biệt
1. Xét, phân tích ví dụ:
Xem bảng sau, đánh dấu X vào ô thích hợp.
X
X
X
X
TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
I/Thế nào là câu đặc biệt?
II/Tác dụng của câu đặc biệt
1. Xét, phân tích ví dụ:
2.Kết luận:
Ghi nhớ (sgk/29)


TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
I/Thế nào là câu đặc biệt?
II/Tác dụng của câu đặc biệt.
III/Luyện tập.
1.Bài tập 1+2:


TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
*Bài tập 1+2:
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.




- Câu rút gọn:
“Có khi được trưng bày … dễ thấy.”
“Nhưng cũng có khi … trong hòm.”
“Nghĩa là … kháng chiến.”
Tác dụng: Làm cho câu ngắn gọn, tránh lặp lại từ ngữ đã dùng ở câu truớc.
- Không có câu đặc biệt.
TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
*Bài tập 1+2:
b)Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây… Bốn giây… Năm giây… Lâu quá!
- Câu đặc biệt:
“Ba giây …” “ Bốn giây …” “ Năm giây …”
 Tác dụng: xác định thời gian.
“Lâu quá!”
 Tác dụng : Bộc lộ cảm xúc.
- Không có câu rút gọn.
TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
*Bài tập 1+2:
c)Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi còi.
(Nguyễn Trí Huân)
- Câu đặc biệt:
Một hồi còi.
Tác dụng : Liệt kê, thông báo sự tồn tại của sự vật, hiện tuợng.
- Không có câu rút gọn.

TUẦN 22
TIẾT 86:
CÂU ĐẶC BIỆT
*Bài tập 1+2:
d) Chim sâu hỏi chiếc lá:
-Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
-Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
(Nguyễn Trí Huân)
- Câu đặc biệt:
“ Lá ơi!”
 Tác dụng: Gọi đáp.
- Câu rút gọn:
“Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!”
“Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.”
Tác dụng: Làm câu gọn hơn, thông tin nhanh, tránh lặp lại từ ngữ đã xuất hiện ở câu truớc.
Cho biết các câu sau là câu gì? Và nêu cấu tạo của các các câu sau:
a)Tôi là học sinh.
Là câu đơn.
Câu có cấu tạo theo mô hình CN – VN.

b) Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.
Là câu rút gọn.
Câu lược bỏ một số thành phần câu.

c)Lá ơi!
Câu đặc biệt.
Không có cấu tạo theo mô hình CN – VN.


Hướng dẫn học sinh học ở nhà
+ Học bài.
+ Làm bài tập 3.
+ Soạn bài tiếp theo: BỐ CỤC VÀ PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN.