Bài 20. Câu đặc biệt

Ngữ văn 7
CÂU ĐẶC BiỆT
TUẦN 22
BÀI 20
VĂN 86

Tiếng việt 86 :
CÂU ĐẶC BiỆT
I. Tìm hiểu chung
1. Thế nào là câu đặc biệt ?
Cho ba câu sau :
Ôi, em Thuỷ ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.
( Khánh Hoài )
Câu in đậm có cấu tạo như thế nào ? Chọn câu trả lời đúng :
A. Đó là một câu bình thường, có đủ chủ ngữ và vị ngữ.
B. Đó là một câu rút gọn, lược bỏ cả chủ ngữ lẫn vị ngữ.
C. Đó là một câu không thể có chủ ngữ và vị ngữ.
C
“ Ôi, em Thuỷ ” là câu đặc biệt.
Tiếng việt 86 :
CÂU ĐẶC BiỆT
I. Tìm hiểu chung
1. Thế nào là câu đặc biệt ?
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.
Phân biệt các câu in đậm sau:
a) - Chị gặp anh ấy bao giờ?
- Một đêm mùa xuân.
 Câu rút gọn.
b) Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.
 Câu đặc biệt.
BÀI TẬP ÁP DỤNG
Tiếng việt 86 :
CÂU ĐẶC BiỆT
I. Tìm hiểu chung
1. Thế nào là câu đặc biệt ?
2. Tác dụng của câu đặc biệt
Xem bảng sau, đánh dấu x vào ô thích hợp :
X
X
X
X
Tiếng việt 86 :
CÂU ĐẶC BiỆT
I. Tìm hiểu chung
1. Thế nào là câu đặc biệt ?
2. Tác dụng của câu đặc biệt
Câu đặc biệt thường được dùng để :
- Xác định thời gian, nơi chốn xảy ra sự việc được nói đến trong đoạn;
- Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng;
- Bộc lộ cảm xúc;
- Gọi đáp.
II. Luyện tập
Tiếng việt 86 :
CÂU ĐẶC BiỆT
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
BT1, 2 / III / 29 SGK :
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý.
Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy.
Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.
Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày.
Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
( Hồ Chí Minh )
Câu rút gọn
Không có câu đặc biệt.
Tác dụng : làm câu văn ngắn gọn, tránh lặp lại những từ ngữ đã có ở câu trước.
Tiếng việt 86 :
CÂU ĐẶC BiỆT
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
BT1, 2 / III / 29 SGK :
b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu.

(Vũ Tú Nam)
Ba giây…
Bốn giây…
Năm giây…
Lâu quá !
Câu đặc biệt
Tác dụng : xác định thời gian.
Tác dụng : bộc lộ cảm xúc.
Không có câu rút gọn.
Tiếng việt 86 :
CÂU ĐẶC BiỆT
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
c) Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu.
(Nguyễn Trí Huân)
Một hồi còi.
Câu đặc biệt :
Tác dụng : liệt kê, thông báo sự tồn tại của sự vật, hiện tượng.
Không có câu rút gọn.
BT1, 2 / III / 29 SGK :
Tiếng việt 86 :
CÂU ĐẶC BiỆT
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
d) Chim sâu hỏi chiếc lá :
-
-
(Trần Hoài Dương)
Lá ơi !
Hãy kể chuyện cuộc đời của bạn cho tôi nghe đi !
Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
Câu đặc biệt :
Câu rút gọn :
Tác dụng : gọi đáp.
Tác dụng: Làm câu gọn hơn, thông tin nhanh, tránh lặp lại từ ngữ đã xuất hiện ở câu truớc.
BT1, 2 / III / 29 SGK :
1. Tìm câu đặc biệt trong đoạn trích sau và cho biết tác dụng.
Từ đêm hôm bị bắt đến nay, […] không lúc nào anh thôi nghĩ đến vợ con. […] Vợ anh. Người vợ trẻ tuổi ấy mới làm bạn với anh được hai năm.
(Ngọc Hoàn)
Vợ anh
Câu đặc biệt
Tác dụng : bộc lộ cảm xúc.
2. Tìm câu đặc biệt trong đoạn trích sau và cho biết tác dụng.
Mọi người lên xe đã đủ. Cuộc hành trình tiếp tục. Xe chạy giữa cánh đồng hiu quạnh. Và lắc. Và xóc.
Câu đặc biệt
Và lắc. Và xóc.
Tác dụng : liệt kê các hiện tượng gắn với hành trình của chiếc xe.
BÀI TẬP ÁP DỤNG
6. Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi
Ra hai đứa trẻ ranh đã biết rằng tôi đã ra kề cửa tổ, nên chúng xiên lưỡi dao chắn lối sau lưng tôi. Thằng thì làm việc, thằng thì ngồi gõ cái ống bơ, mồm kêu thồm thồm, giả cách làm trống ngũ liên. Chúng làm như chúng đi bắt cướp. Bí quá, tôi đành liều, nhảy choàng ra ngay.
- Anh em ơi ! Dế cụ ! Dế cụ !
- Ha ! Ha ! Đại tướng dế ! Bắt được dế đại tướng quân.
- Nó to đến bằng bốn con ve sầu.
- Dế cụ mà lị.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí )
a) Hãy tìm câu đặc biệt trong đoạn văn trên và nêu tác dụng.
b) Vì sao câu Bắt được dế đại tướng quân không là câu đặc biệt ?
BÀI TẬP ÁP DỤNG
BÀI TẬP ÁP DỤNG
6. a)
Câu đặc biệt :
- Anh em ơi !
- Dế cụ !
- Ha !
- Đại tướng dế !
- Dế cụ mà lị.
Tác dụng :
X
X
X
X
X
6. b)
Vì câu Bắt được dế đại tướng quân đã được lược bỏ thành phần chủ ngữ. Dựa vào ngữ cảnh, có thể khôi phục được chủ ngữ đã rút gọn :
Chúng mình bắt được dế đại tướng quân.
BÀI TẬP ÁP DỤNG
SƠ ĐỒ TƯ DUY
CÂU ĐẶC
BIỆT
Thế nào là câu đặc biệt?
Tác dụng của câu đặc biệt
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.
Xác định thời gian, nơi chốn xảy ra sự việc được nói đến trong đoạn.
Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng.
Bộc lộ cảm xúc.
Gọi đáp.
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
- Học bài.
- Làm bài tập 3 / III / 29 SGK.
- Chuẩn bị bài tiếp theo:
BỐ CỤC VÀ PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN
TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN.
Chúc các em học tốt.
Chúc sức khỏe quý thầy cô.