Bài 20. Câu đặc biệt

Giáo viên: Lê Thị Tiến
GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 7
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là rút rọn câu? Nêu tác dụng. Cho ví dụ.
=>Khi nói hoặc viết , có thể lược bỏ một số thành phần của câu, tạo thành câu rút gọn.
=>Làm cho câu gọn hơn, vừa thông tin được nhanh, vừa tranh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
- Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người.
=>Ví dụ:
- Bao giờ cậu đi học?
- Ngày kia.
Kiểm tra bài cũ
Khi rút gọn câu cần chú ý những điều gì?
- Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đúng về nội dung câu nói;
- Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.
Việc rút gọn câu trong tình huống sau đây có được chấp nhận không? Vì sao?
Cô giáo gọi Duy lên kiểm tra bài cũ, Duy chần chừ không muốn lên.
- Cô: Em có học bài không?
- Duy: Không.
=>Trong trường hợp này không nên dùng câu rút gọn vì sẽ làm cho lời nói cộc lốc, thiếu lịch sự, không lễ phép.
Nên trả lời là: Dạ không! hoặc Thưa cô không ạ!
Giới thiệu bài mới
Trong diễn đạt, có những tình huống người nói, người viết dùng câu đặc biệt. Vậy thế nào là câu đặc biệt? Dùng câu đặc biệt có tác dụng gì? Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm hiểu các nội dung đó.
CÂU ĐẶC BIỆT
Tiết 82- Bài:
CÂU ĐẶC BIỆT
Tiết 82:
I- Thế nào là câu đặc biệt?
1- Ví dụ:
Câu 1:
Cho ba câu sau:
“Ôi, em Thuỷ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm em tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.” (Khánh Hoài)
Câu in đậm có cấu tạo như thế nào? Hãy thảo luận với các bạn và lựa chọn một câu trả lời đúng:
a. Đó là câu bình thường có đủ chủ ngữ- vị ngữ.
b. Đó là câu rút gọn, lược bỏ chủ ngữ, vị ngữ.
c. Đó là câu không thể có chủ ngữ, vị ngữ.
c
CÂU ĐẶC BIỆT
Tiết 82:
I- Thế nào là câu đặc biệt?
1- Ví dụ:
Câu 1:
Câu in đậm là câu không có chủ ngữ, vị ngữ.
2- Ghi nhớ: (SGK/28)
Câu in đậm đó là câu đặc biệt. Vậy em hiểu thế nào là câu đặc biệt?
=> Là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ- vị ngữ.
Phân biệt các câu in đậm sau:
a)-Chị gặp anh ấy bao giờ?
-Một đêm mùa xuân.

b) Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.

BÀI TẬP ÁP DỤNG
 Câu rút gọn.
 Câu đặc biệt.
CÂU ĐẶC BIỆT
Tiết 82:
I- Thế nào là câu đặc biệt?
II- Tác dụng của câu đặc biệt:
1- Ví dụ:
Câu 1:
Xem bảng sau đây rồi đánh dấu (x) vào ô thích hợp
x
x
x
x
CÂU ĐẶC BIỆT
Tiết 82:
I- Thế nào là câu đặc biệt?
II- Tác dụng của câu đặc biệt:
1- Ví dụ:
Câu 1:
2- Ghi nhớ: (SGK/29)
Căn cứ vào bài tập vừa thực hiện trên bảng, em cho biết câu đặc biệt thường dùng để làm gì?
=> Câu đặc biệt thường được dùng để:
- Nêu lên thời gian nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn
- Liệt kê thông báo về sự tồn tại của sự vật hiện tượng
- Bộc lộ cảm xúc
- Gọi đáp
CÂU ĐẶC BIỆT
Tiết 82:
I- Thế nào là câu đặc biệt?
II- Tác dụng của câu đặc biệt:
III- Luyện tập: (SGK/29
Luyện tập:
Tìm trong các ví dụ sau, những câu đặc biệt và câu rút gọn:
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. (Hồ Chí Minh)
Câu đặc biệt: (Không có)
Câu rút gọn:
+ “Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm”.
+ “Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến”.
=> Tránh sự lặp từ
Luyện tập:
Tìm trong các ví dụ sau, những câu đặc biệt và câu rút gọn:
b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây…. Bốn giây….
Năm giây… Lâu quá! (Vũ Tú Nam)
Câu đặc biệt:
+ “Ba giây… Bốn giây… Năm giây…”=> xác định thời gian.
+ “Lâu quá!” => Bộc lộ cảm xúc
Câu rút gọn: (không có)
Luyện tập:
Tìm trong các ví dụ sau, những câu đặc biệt và câu rút gọn:
c) Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi còi. (Nguyễn Trí Huân)
Câu đặc biệt:
+ “Một hồi còi.” =>Thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng
Câu rút gọn: (không có)
Luyện tập:
Tìm trong các ví dụ sau, những câu đặc biệt và câu rút gọn:
d) Chim sâu hỏi chiếc lá:
-Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
-Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
(Nguyễn Trí Huân)
Câu đặc biệt:
“Lá ơi” => gọi đáp
Câu rút gọn:
+ “Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!”
+ “Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.”
=> làm cho câu gọn hơn, tránh lặp từ.
Luyện tập:
Viết một đoạn văn ngắn tả cảnh quê hương em, trong đó có một vài câu đặc biệt.
Quê tôi đẹp nhất vào những đêm trăng
Mặt trời khuất núi. Bóng tối nhập nhoạng lang rộng trên trên những mái, trên những rặng cây
Bỗng phía sau rặng tre ,một vầng sáng lấp ló lúc ẩn lúc hiện. Ồ, trăng kìa! Trăng đã bắt đầu mọc . Trăng lên tới đâu , bầu trời dường như sáng dần lên tới đó. Mặt trăng tròn to nhè nhẹ trôi sau những rặng tre khẽ lay động theo chiều gió.Vầng trăng đang từ từ nhô lên khỏi luỹ tre . Trăng lơ lửng như cái đĩa vàng giữa nền trời trong xanh. Khoảng trời đêm trở nên trong vắt vời vợi .
HAPPY NEWYEAR