Bài 20. Câu đặc biệt

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP
Bộ môn: Ngữ văn 7
GVTH: Bạch Thị Diệp Thúy
Nêu hiểu biết của em về câu rút gọn và cách dùng câu rút gọn? Cho ví dụ?

KIỂM TRA BÀI CŨ
Nam và các bạn đang chơi trên sân trường, bỗng trời đổ mưa. Nam kêu lên :
Mưa!
Nga bảo “ Mưa” là từ, Tùng lại bảo đó là câu.
TÌNH HUỐNG :
Ý kiến của các em như thế nào?
Tuần 22, Tiết 82
Bài:

CÂU ĐẶC BIỆT

Tiết 82:
Câu đặc biệt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
1. Xét ví dụ :
Ôi, em Thủy ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.
( Khánh Hoài )
Câu được in đậm có cấu tạo như thế nào ? Lựa chọn một câu trả lời đúng.
a.Đó là câu bình thường có đủ chủ ngữ- vị ngữ.

b.Đó là câu rút gọn, lược bỏ chủ ngữ, vị ngữ.

c.Đó là câu không thể có chủ ngữ, vị ngữ.

Ví dụ 1:
Tiết 82:
Câu đặc biệt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
1. Xét ví dụ :
Ôi, em Thủy ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.
Ví dụ 1:
Ví dụ 2:
Cây tre Việt Nam. Cây tre xanh nhũn nhặn, ngay thẳng , thủy chung , can đảm.
Đó là câu không thể có chủ ngữ, vị ngữ.
Tiết 82:
câu đặt biệt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
1. Xét ví dụ :
Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.
2. Kết luận :
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ
Ví dụ 1:
Ví dụ 2:
Cây tre xanh nhũn nhặn, ngay thẳng , thủy chung , can đảm.
Ôi, em Thủy !
Cây tre Việt Nam.
CÂU ĐẶC BIỆT
* Ghi nhớ sgk T 28.
Tiết 82:
Câu đặt biệt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
1. Xét ví dụ :
2. Kết luận :
Ví dụ 3 : Hãy gọi tên cho các câu in đậm trong các ví dụ dưới đây:
CÂU ĐẶC BIỆT
CÂU RÚT GỌN
Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.
- Chị gặp anh ấy bao giờ?
Một đêm mùa xuân
- Chị gặp anh ấy bao giờ?
Chị gặp anh ấy vào một đêm mùa xuân
CÂU BÌNH THƯỜNG
Tiết 82:
Câu đặt biêt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
1. Xét ví dụ :
2. Kết luận :
* Ghi nhớ sgk T 28.
3. Lưu ý :
Cần phân biệt câu đặc biệt với câu bình thường và câu rút gọn
CÂU ĐẶC BIỆT
CÂU RÚT GỌN
CÂU BÌNH THƯỜNG
Là câu không thể có chủ ngữ và vị ngữ.
Là câu có đủ cả chủ ngữ và vị ngữ
Vốn là câu bình thường nhưng bị rút gọn CN, VN hoặc cả C-V, nhưng có thể căn cứ vào tình huống cụ thể để khôi phục lại các thành phần đã bị rút gọn
Tiết 82:
Câu đặt biệt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ
* Ghi nhớ sgk T 28.
II. TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT
Tiết 82:
TÁC DỤNG
CÂU ĐẶC BIỆT
Bộc lộ cảm xúc
Liệt kê, thông báo sự tồn tại của sự vật, hiện tượng
Xác định thời gian, nơi chốn
Gọi đáp
Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi. ( Nguyên Hồng)
Đoàn người nhốn nháo lên. Tiếng reo. Tiếng vỗ tay. ( Nam Cao)
“Trời ơi!”, cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa. ( Khánh Hoài)
An gào lên:
- Sơn ! Em Sơn! Sơn ơi!
- Chị An ơi!
Sơn đã nhìn thấy chị.
(Nguyễn Đình Thi)
Câu đặc biệt
Tiết 82:
Câu đặc biệt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
II. TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT
Tiết 82:
Câu đặc biệt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ
* Ghi nhớ sgk T 28.
II. TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT
- Nêu lên thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn
- Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng
Bộc lộ cảm xúc
- Gọi đáp
* Ghi nhớ sgk T 29.
Bài tập nhanh :
Chỉ ra và nêu tác dụng của các câu đặc biệt trong những trường hợp sau:
Gió. Mưa. Não nùng.
( Nguyễn Công Hoan)
b. . Các cánh quân đã sẵn sàng cho trận tấn công lịch sử.
c. Trời ơi! Trời ơi!
Dũng ơi!
( Nguyên Hồng)
Sài Gòn. Mùa xuân năm 1975
Mợ chết mất!
Tiết 82:
Câu đặc biệt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ
* Ghi nhớ sgk T 28.
II. TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT
- Nêu lên thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn
- Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng
Bộc lộ cảm xúc
- Gọi đáp
* Ghi nhớ sgk T 29.
III. LUYỆN TẬP
Tiết 82:
Câu đặc biệt
Bài tập 1 . SGK T 29
III. LUYỆN TẬP
Tìm trong các ví dụ dưới đây những câu đặc biệt và câu rút gọn.
Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương , trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. ( Hồ Chí Minh )
Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây.... Bốn giây ...Năm giây... Lâu quá! ( Vũ Tú Nam)
c. Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi còi. ( Nguyễn Trí Huân)
d. Chim sâu hỏi chiếc lá: - Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu! ( Trần Hoài Dương)
Tiết 82 :
Câu đặc biệt
Bài tập 1. SGK T 29
III. LUYỆN TẬP
CÂU ĐẶC BIỆT
CÂU RÚT GỌN
a.
- Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương , trong hòm.
- Nghĩa là phải......... công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
Ba giây.... Bốn giây ...Năm giây... Lâu quá!
b.
Một hồi còi.
c.
Lá ơi!
d.
-Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
-Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu!
Tiết 82
Câu đặc biệt
Bài tập 2 . SGK T 29
III. LUYỆN TẬP
Mỗi câu đặc biệt và rút gọn em vừa tìm được trong bài tập trên có tác dụng gì?
TÁC DỤNG
a.
d.
CÂU RÚT GỌN
- Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương , trong hòm.
Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước
- Nghĩa là phải......... công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
-Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
-Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu!
- Làm cho câu gọn hơn – Câu mệnh lệnh thường rút gọn chủ ngữ
- Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước
Tiết 82:
Câu đặt biệt
Bài tập 2. SGK T 29
III. LUYỆN TẬP
CÂU ĐẶC BIỆT
TÁC DỤNG
Ba giây.... Bốn giây ...Năm giây...
b.
Một hồi còi.
c.
Lá ơi!
d.
Xác định thời gian.
Lâu quá!
Bộc lộ cảm xúc
Thông báo sự tồn tại của sự vật , hiện tượng
Gọi đáp
Tiết 82:
Câu đặc biệt
III. LUYỆN TẬP
Bài tập 3.
Trong đoạn trích sau đây, những câu nào là câu đặc biệt ? Chúng được sử dụng nhằm mục đích gì?

Mọi người lên xe đã đủ. Cuộc hành trình tiếp tục. Xe chạy giữa cánh đồng hiu quạnh. Và lắc. Và xóc.
( Trần Cư )
CÂU ĐẶC BIỆT
TÁC DỤNG
Và lắc. Và xóc.
Liệt kê, thông báo sự tồn tại của sự vật , hiện tượng
Tiết 82:
Câu đặc biệt
Nam và các bạn đang chơi trên sân trường, bỗng trời đổ mưa. Nam kêu lên :
Mưa!
Nga bảo “ Mưa” là từ, Tùng lại bảo đó là câu.
TÌNH HUỐNG :
“ Mưa!” là một câu đặc biệt.
Tiết 82:
Câu đặc biệt
I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ
* Ghi nhớ sgk T 28.
II. TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT
- Nêu lên thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn
- Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng
Bộc lộ cảm xúc
- Gọi đáp
* Ghi nhớ sgk T 29.
III. LUYỆN TẬP
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học thuộc ghi nhớ sgk T 29
- Xem lại các ví dụ trong bài học để nắm được đặc điểm của câu đặc biệt và tác dụng của nó.
- Làm bài tập 3 T 29 sgk , các bài tập trong VBT Ngữ văn T 32
- Chuẩn bị tiết 83 : Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận.