Bài 20. Câu đặc biệt

KIỂM TRA BÀI CŨ:
Thế nào là rút gọn câu? Nêu tác dụng của việc rút gọn câu?
- Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần của câu (chủ ngữ, vị ngữ, ho?c cả chủ ngữ và vị ngữ) d? tạo thành câu rút gọn.

- Làm cho câu ngắn gọn hơn, thông tin được nhanh, tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
A. Chủ ngữ
B. Vị ngữ
C. Bổ ngữ
D. Trạng ngữ
Câu "Cần ra sức phấn đấu để cuộc sống của chúng ta ngày càng tốt đẹp hơn" được rút gọn thành phần nào?

Cho tình huống sau: Nhóm bạn đang chơi ngoài sân trường , bỗng có mưa.
Nam kêu lên :
- Mưa !
Bạn Nga bảo đó chỉ là một từ , Tùng lại bảo đó là một câu. Theo em bạn nào đúng ?
CÂU ĐẶC BIỆT
Tiết 86: TIẾNG VIỆT
Cho ba câu sau:
Ôi, em Thuỷ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm em tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp .
(Khánh Hoài)
Hãy lựa chọn câu trả lời đúng?
a. Đó là câu bình thường có đủ chủ ngữ- vị ngữ.
b. Đó là câu rút gọn, lược bỏ chủ ngữ, vị ngữ.
c. Đó là câu không thể có chủ ngữ, vị ngữ.
BÀI TẬP ÁP DỤNG:
Gọi tên các câu in đậm trong 2 ví dụ sau:
a)-Chị gặp anh ấy bao giờ?
-Một đêm mùa xuân.
 Câu rút gọn.
b)Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.
 Câu đặc biệt.
Câu có cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ nhưng lược bỏ một số thành phần
Câu không có cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ.
- Dựa vào ngữ cảnh có thể khôi phục lại thành phần lược bỏ
- Không thể khôi phục lại thành phần lược bỏ
Ví dụ : - Chị gặp anh ấy bao giờ?
- Một đêm mùa xuân.
Ví dụ : - Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.
Khôi phục lại thành phần lược bỏ:
Tôi đã gặp anh ấy vào một đêm mùa xuân
- Không thể khôi phục lại thành phần chủ ngữ, vị ngữ
So sánh cấu tạo câu rút gọn và câu đặc biệt
Thảo luận nhóm
Mỗi nhóm thực hiện một đoạn thoại, đề tài tự chọn, có sử dụng câu đặc biệt và nêu công dụng của nó.

3
Bài tập 1+2: Tìm câu đặc biệt, câu rút gọn và nêu tác dụng trong các đoạn văn sau:
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng, dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, truyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
(Hồ Chí Minh)
b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây ... Bốn giây ... Năm giây ... Lâu quá!
(Vũ Tú Nam)
c) Sóng ầm ập đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi còi.
(Nguyễn Trí Huân)
d) Chim sâu hỏi chiếc lá:
- Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
(Trần Hoài Dương)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(1)
(1)
(2)
(3)
(2)
(3)
(4)
(4)
Tác dụng
Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
Xác định thời gian (2), ( 3), (4);
Bộc lộ cảm xúc(5)
Thông báo sự tồn tại của sự vật-còi tàu xuất hiện
Bài tập 2:
a
b
c
d
Đoạn
-Gọi đáp (2)
-Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp lại từ ngữ xuất hiện trong câu đứng trước (3) ,(4)
Đ
Đ
Đ
0 đ
0 đ
A
B
C
D
E
F
Nhóm I
10 đ
Đ
Đ
Đ
40 đ
30 đ
20 đ
Đ
S
Nhóm II
Nhóm III
Nhóm IV
Trò chơi ô chữ
10
0
50 đ
60 đ
Đ
Đ
Đ
0 đ
0 đ
10 đ
Đ
Đ
Đ
40 đ
30 đ
20 đ
Đ
S
10
0
50 đ
60 đ
Đ
Đ
Đ
0 đ
0 đ
10 đ
Đ
Đ
Đ
40 đ
30 đ
20 đ
Đ
S
10
0
50 đ
60 đ
Đ
Đ
Đ
0 đ
0 đ
10 đ
Đ
Đ
Đ
40 đ
30 đ
20 đ
Đ
S
10
0
50 đ
60 đ
Câu đặc biệt
Chúc các em học tốt.
Chúc sức khỏe quý thầy cô.