Bài 2. Cuộc chia tay của những con búp bê

Tiết 5-6
Cuộc chia tay của những con búp bê
Khánh Hoài
I. Tìm hiểu chung
1.Tác giả: Khánh Hoài
- Sinh năm 1937, quê ở tỉnh Thái Bình
- Là nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại
- Sở trường : truyện ngắn
- Nhận giải thưởng quốc tế văn học viết về Quyền trẻ em
2. Tác phẩm
a. Đọc-chú thích
* Cách đọc: đọc diễn cảm, đúng giọng điệu của nhân vật, giọng nhẹ nhàng khi dọc lời dẫn chuyện
* Chú thích
- Dao nhíp
- Tú lơ khơ
b. Thể loại
- Văn bản nhật dụng đề cập tới vấn đề quyền trẻ em
- Hình thức viết văn bản: truyện ngắn
- Tác phẩm đạt giải nhì trong cuộc thi viết văn quốc tế về quyền trẻ em do Rat-đa Béc-nơ tổ chức
2.Tác phẩm
c. Bố cục
Từ đầu … “ hiếu thảo như vậy” → Cảnh hai anh em chia đồ chơi
Tiếp theo … “trùm lê cảnh vật” → Thủy chia tay lớp học
Còn lại → Hai anh em chia tay nhau
d. Tóm tắt truyện
Cuộc chia tay của những con búp bê
2. Tác phẩm
d. Tóm tắt truyện
Thành và Thủy là hai anh em hết mực yêu thương nhau nhưng lại phải chia tay nhau vì bố mẹ họ ly dị. Trước khi chia tay, hai anh em chia đồ chơi cho nhau. Thành nhường hết đồ chơi cho em. Thủy sợ anh lại gặp ác mộng, chia cho anh con búp bê Vệ Sĩ để nó canh giấc ngủ cho anh, còn em nhận lấy con Em nhỏ. Hai anh em còn đến trường để Thủy chia tay với cô giáo và bạn bè. Cô giáo tặng Thủy một quyển sổ và một chiếc bút máy nắp vàng nhưng em không dám nhận vì mẹ đã sắm cho em một thúng hoa quả để ra chợ ngồi bán. Trước khi chia tay, Thủy suy nghĩ lại, đã đưa luôn cho anh con búp bê Em Nhỏ, đề hai con búp bê không bao giờ phải xa nhau như Thành và Thủy.
2. Tác phẩm
II. Phân tích
1. Nhan đề, ngôi kể và nhân vật chính
a. Nhan đề
- Hình ảnh ẩn dụ : những con búp bê. Đây vốn là những đồ chơi của trẻ nhỏ
→ gợi lên sự hồn nhiên, trong sáng, ngây thơ, vô tội của các em bé
→ gợi ra một tình huống buộc người đọc phải theo dõi, góp phần thể hiện ý định mà tác giả muốn nói
b. Ngôi kể
? Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Nêu đặc điểm và tác dụng của ngôi kể này?
→ Ngôi kể thứ nhất, người kể chuyện xưng tôi- là người trong cuộc chứng kiến mọi sự việc và kể lại
→ tăng tình chân thật cho văn bản; thể hiện sâu sắc những suy nghĩ tình cảm tâm trạng của các nhân vật
→ sức thuyết phục cao hơn
1. Nhan đề, ngôi kể và nhân vật chính
c. Nhân vật chính
- Hai anh em Thành và Thủy là hai nhân vật chính, là hai người cùng cảnh ngộ cùng chịu nỗi đau nỗi bất hạnh với nhau→ tình cảm anh em đẹp đáng trân trọng.
- Nhân vật phụ: cô giáo & mẹ
1. Nhan đề, ngôi kể và nhân vật chính
* Những kỉ niệm đẹp của hai anh em
- Thành đi đá bóng ở sân vận động bị ngã rách áo, Thủy đã mang kim chỉ ra tận sân vận động khâu áo cho anh.
- Từ đó chiều nào Thành cũng đi đón Thủy, hai anh em vừa đi vừa nói chuyện vui vẻ
→ Tình cảm anh em đẹp trong sáng ngây thơ và rát mực gần gũi.
2. Các cuộc chia tay
* Cảnh buổi sáng
-Khi Thành mang hai con búp bê chia ra thì Thỷ tru tréo lên giận dữ vì em không muốn hai con Vệ Sĩ và Em Nhỏ phải rời xa nhau
→ sự ngây thơ hồn nhiên của lứa tuổi trẻ con được tác giả càm nhận và
- Hai con búp bê luôn ở cạnh nhau không bao giờ xa cách là biểu tượng cho tình cảm anh em bền chặt không bao giờ xa nhau của Thành &Thủy
→ Búp bê là hình ảnh của gia đình sum họp, sự gắn bó của hai anh em, là kỉ niệm đẹp của thời thơ ấu, là hình ảnh trung thực của hai anh em Thành-Thủy
a. Cảnh hai anh em chia đồ chơi
* Cảnh buổi sáng
b. Thủy chia tay lớp học
- Thủy chia tay lớp học là một cánh rất cảm động. Em sắp phải xa mái trường này mãi mãi và sẽ không bao giờ còn được đi học nữa
→ Cô giáo Tâm và các bạn trong lớp rất buồn. Cô giáo còn tặng em chiếc bút và quyển vở.
→ tình cảm thầy trò bạn bè cao đẹp đấm ấm trong sáng
- Sau khi ra khỏi lớp học Thành cảm thấy vô cùng kinh ngạc khi thấy nắng vẫn trùm lên cảnh vật
→ nghệ thuật đối lập nội tâm với ngoại cảnh
→ nổi bật nỗi đau khổ bất hạnh của hai anh em. Hai anh em quá nhỏ bé để chịu cái sự đau đớn nghiệt ngã như thế này
→ đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn.
Cuộc chia tay của những con búp bê
b. Thủy chia tay lớp học
c. Hai anh em chia tay nhau
- Hai anh em đau đớn tột cùng khi phải chia tay nhau
- Trước khi đi em đã để lại con Vệ Sĩ bên cạnh con Em Nhỏ để cho chúng không bao giờ phải cách xa tượng trưng cho tình cảm gắn bó giữa hai anh em Thanh và Thủy. Em để hai con búp bê cạnh nhau và để cho con Vệ Sĩ gác cho anh ngủ
→ một người em hết mực yêu thương anh trai hi sinh niềm vui của mình vì anh.
→ đáng trân trọng đáng tự hào.
III. Tổng kết
1. Nội dung
- Ca ngợi tình cảm anh em thắm thiết trong sáng
- Phê phán những cặp cha mẹ vô trách nhiệm với con cái, đẩy con cái mình vào những hoàn cảnh bế tắc, éo le
2. Nghệ thuật
- Hình ảnh ẩn dụ trong nhan đề. Lựa chọn ngôi kể thích hợp. Xây dựng nhân vật tài tình, thành công.
- Nghệ thuật đối lập nội tâm với ngoại cảnh