Bài 2. Chất

Chương I : Chất – Nguyên tử - Phân tử
Bài 2 : CHẤT
* Chất có ở đâu ?
* Nước tự nhiên là chất hay hỗn hợp ?
* Nguyên tử là gì gồm những thành phần cấu tạo nào ?
* Nguyên tố hóa học và nguyên tử khối là gì ?
* Đơn chất và hợp chất khác nhau như thế nào , chúng hợp thành từ những loại hạt nào.
* Công thức hóa học dùng để biểu diễn chất cho biết những gì về chất ?
* Hóa trị là gì ? Dựa vào đâu để viết đúng cũng như lập được công thức hóa học của hợp chất.
Mục tiêu của chưuong cần nắm đưu?c những vấn đề sau ;
Chương 1 : CHẤT – NGUYÊN TỬ - PHÂN TỬ
Những vật tồn tại xung quanh ta hoặc trong không gian được gọi là vật thể.
Ví dụ:
I. Chất có ở đâu?
?1) Hãy kể thêm những vật thể mà em biết. 
?2) Hãy sắp xếp các vật thể kể trên thuộc vật thể tự nhiên và vật thể nhân tạo
BÀI 2 : CHẤT
?3) Hãy cho biết loại vật thể và chất cấu tạo nên từng vật thể trong bảng sau:
 => Kết luận:  Chất có ở khắp nơi, ở đâu có vật thể là ở đó có chất.
* Chất có trong mọi vật thể, mà vật thể có ở khắp nơi, cho nên …
I. Chất có ở đâu?
chất có ở khắp nơi.
BÀI 2 : CHẤT
BÀI 2 : CHẤT
II.- Tính chất của chất
Các em hãy cho biết đặc điểm của các chất sau:
Màu
Mùi
Vị
Thể
Dạng
Tan
Cháy
Muối
Đường
Tinh bột
Trắng
Không
Mặn
Trắng
Không
Ngọt
Trắng
Không
Ngọt
Rắn
Hạt
Tan
Có
Có
Không
Rắn
Rắn
Hạt
Hạt
Tan
Không
Những đặc điểm trên của các chất ta gọi là gì? Những đặc điểm đó có thay đổi không? Vậy tính chất của chất là gì?
 Kết luận:  Chất có ở khắp nơi, ở đâu có vật thể là ở đó có chất.
BÀI 2 : CHẤT
I. Chất có ở đâu?
II. Tính chất của chất
1/ Mỗi chất có những tính chất nhất định
         1.1. Tính chất của chất: gồm 2 loại:
-      Tính chất vật lý:
    + Trạng thái hay thể (rắn, lỏng, khí); màu, mùi, vị.
    + Tính tan trong nước hay trong một số chất lỏng khác.
    + Nhiệt độ nóng chảy; nhiệt độ sôi.
    + Khối lượng riêng; nhiệt dung riêng.
    + Tính dẫn điện; dẫn nhiệt…
-      Tính chất hóa học: (khả năng biến đổi chất này thành chất khác)
    + Tính cháy.
    + khả năng bị phân hủy.
    + Khả năng oxi hóa
 Kết luận:  Chất có ở khắp nơi, ở đâu có vật thể là ở đó có chất.
BÀI 2 : CHẤT
I. Chất có ở đâu?
II. Tính chất của chất
1/ Mỗi chất có những tính chất nhất định
1.1. Tính chất của chất: 
-      Tính chất vật lý: Trạng thái, màu sắc, mùi, vị, tính tan, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính dẫn điện, dẫn nhiệt…
-      Tính chất hóa học: Tính cháy, khả năng bị phân hủy, khả năng oxi hóa
1.2. Làm thế nào biết được tính chất của chất?
a) Quan sát
Quan sát kỹ một số chất có trong bảng dưới đây, hãy cho biết tính chất bề ngoài của chúng:
Quan sát các vật sau ta biết được những tính chất nào ?
 Kết luận:  Chất có ở khắp nơi, ở đâu có vật thể là ở đó có chất.
BÀI 2 : CHẤT
I. Chất có ở đâu?
II. Tính chất của chất
1/ Mỗi chất có những tính chất nhất định
1.1. Tính chất của chất: 
-      Tính chất vật lý: Trạng thái, màu sắc, mùi, vị, tính tan, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính dẫn điện, dẫn nhiệt…
-      Tính chất hóa học: Tính cháy, khả năng bị phân hủy, khả năng oxi hóa
1.2. Làm thế nào biết được tính chất của chất?
a) Quan sát
b) Dùng dụng cụ đo
  Muốn biết được một chất nóng chảy hay sôi ở nhiệt độ nào, có khối lượng riêng bao nhiêu, ta phải dùng dụng cụ đo.
Ví dụ: 
                    





b) Dùng dụng cụ đo
Dùng dụng cụ đo ta biết được những tính chất nào ?
Nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy,
khối lượng riêng…
 Kết luận:  Chất có ở khắp nơi, ở đâu có vật thể là ở đó có chất.
BÀI 2 : CHẤT
I. Chất có ở đâu?
II. Tính chất của chất
1/ Mỗi chất có những tính chất nhất định
1.1. Tính chất của chất: 
-      Tính chất vật lý: Trạng thái, màu sắc, mùi, vị, tính tan, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính dẫn điện, dẫn nhiệt…
-      Tính chất hóa học: Tính cháy, khả năng bị phân hủy, khả năng oxi hóa
1.2. Làm thế nào biết được tính chất của chất?
a) Quan sát
  



b) Dùng dụng cụ đo
c) Làm thí nghiệm
Muốn biết chất có tan trong nước, dẫn điện, dẫn nhiệt hay không phải làm thí nghiệm.
Dầu ăn có tan trong nước và trong xăng A92 hay không?
Quan sát và trả lời câu hỏi trên.      
Dầu ăn không tan trong nước cất nhưng tan trong xăng A92.
Làm thí nghiệm ta biết được những tính chất nào ?
Tính tan, tính dẫn điện, dẫn nhiệt…
 Kết luận:  Chất có ở khắp nơi, ở đâu có vật thể là ở đó có chất.
BÀI 2 : CHẤT
I. Chất có ở đâu?
II. Tính chất của chất
1/ Mỗi chất có những tính chất nhất định
1.1. Tính chất của chất: 
1.2. Làm thế nào biết được tính chất của chất?
a) Quan sát
b) Dùng dụng cụ đo
c) Làm thí nghiệm
  2/ Ích lợi của việc hiểu biết tính chất của chất
          Câu hỏi
?1) Làm thế nào phân biệt được nước và cồn?

      Trả lời
1) Giống nhau: Đều là chất lỏng, không màu.
Khác nhau: Cồn cháy được, nước thì không.
Như vậy, ta lấy ở mỗi lọ một ít chất lỏng đem đốt:-Nếu cháy được thì chất lỏng đó là cồn.
- Nếu không cháy được, chất lỏng đó là nước.
?2) Em biết gì về mức độ nguy hiểm của axit đặc? Hiểu biết tính chất axit đặc để làm gì?
2) Axit đặc rất háo nước nên làm bỏng, cháy da thịt, vải, giấy...
Nhỏ axit sunfuric đặc vào giấy
Các vết đen trên giấy là do
axit đặc làm cháy giấy

Axit sunfuric đặc
gây bỏng rất nặng 
-> cẩn thận khi làm thí nghiệm với axit sunfuric đặc, không để axit dây vào người, vải, áo quần.
?3) Hãy kể ra những ứng dụng của nhôm mà em biết?
 Kết luận:  Chất có ở khắp nơi, ở đâu có vật thể là ở đó có chất.
BÀI 2 : CHẤT
I. Chất có ở đâu?
II. Tính chất của chất
1/ Mỗi chất có những tính chất nhất định
1.1. Tính chất của chất: 
1.2. Làm thế nào biết được tính chất của chất?
a) Quan sát
b) Dùng dụng cụ đo
c) Làm thí nghiệm
  2/ Ích lợi của việc hiểu biết tính chất của chất
a) Giúp phân biệt chất này với chất khác, tức nhận biết chất.
b) Biết cách sử dụng chất.
c) Biết ứng dụng chất thích hợp vào đời sống và sản xuất.
EM CÓ BIẾT
 Nguyên nhân nào gây chết người khi sử dụng máy phát điện (không vì điện giật) hoặc đốt lò than sưởi ấm vào mùa đông?
      Do khí cacbon oxit sinh ra khi chạy máy nổ phát điện, đốt lò than trong phòng kín. Khi được hít vào phổi cacbon oxit  sẽ gắn chặt với Hemoglobin trong hồng cầu nên máu không thể chuyên chở ôxy đến tế bào. Triệu chứng ngộ độc thường bắt đầu bằng cảm giác bần thần, nhức đầu, buồn nôn, khó thở rồi từ từ đi vào hôn mê, ngưng thở và tử vong. Vì vậy, cần chú ý sử dụng máy phát điện hay lò than nơi thoáng khí.

B�i 1: a)
V?t th? t? nhiờn: thõn cõy, khớ quy?n.
V?t th? nhõn t?o: b�n, gh?.
b) Xung quanh chỳng ta cú vụ s? v?t th?, phõn l�m 2 lo?i:
-V?t th? t? nhiờn: c?u t?o t? ch?t
-V?t th? nhõn t?o: l�m t? v?t li?u (do ch?t t?o nờn)
? Ta núi: ? dõu cú v?t th?, ? dú cú ch?t.
BÀI TẬP
Bài 2: Hãy kể tên ba vật thể được làm bằng :
Nhôm b) Thủy tinh c) Chất dẻo
Bài làm
Nhôm : mâm, thau, xoong
Thủy tinh : ly, kính, chén thủy tinh
Chất dẻo : ca nhựa, lốp xe, thau nhựa

Bài 3: Hãy chỉ ra đâu là vật thể đâu là chất trong những từ (in nghiêng) sau;
a) Cơ thể người có 63-68 % khối lượng là nước.
b) Than chì là chất dùng làm lõi bút chì.
c) Dây điện làm bằng đồng được bọc một lớp chất dẻo.
d) Áo may bằng sợi bông ( 95-98%là xenlulozo) mặc thoáng mát hơn may bằng Ninol ( một thứ tơ tổng hợp).
e) Xe đạp được chế tạo từ; sắt , nhôm , cao su…
Vật thể: Cơ thể , bút chì, dây điện, áo , xe đạp…
Chất: Than chì, nước, đồng, chất dẻo, xenlulozo, ninol, sắt, nhôm, cao su.
III. Chất tinh khiết – hỗn hợp
1.    Nước tự nhiên như nước sông suối, ao, hồ…: ngoài thành phần nước, còn có một số chất rắn (tan hoặc lơ lửng), chất khí (cacbonic), oxi…

2.    Nước khoáng chứa thành phần nước, hòa tan một lượng lớn chất rắn, chất khí một số chất khoáng như canxi, magie, natri, iot…

3.    Nước cất: được tạo ra bằng cách chưng cất : đun sôi nước tự nhiên ,hơi nước bay lên qua hệ thống làm lạnh, ngưng tụ thành nước. Từ bất kỳ loại nước tự nhiên nào cũng chỉ thu được một loại nước cất như nhau, tức thành phần chỉ là nước.
1. Hỗn hợp
Hỗn hợp là do hai hay nhiều chất trộn lẫn (Tớnh ch?t thay d?i)
Vớ d?: Nu?c khoỏng, nu?c ao, nu?c bi?n, nu?c du?ng
2. Chất tinh khiết
Chất tinh khiết là chất khụng l?n ch?t khỏc (tớnh chất xác định) Ví dụ : Nu?c, vàng, đồng , hidro, oxi .
III. Chất tinh khiết – hỗn hợp
3. Tách chất ra khỏi hỗn hợp
Dựa vào tính chất của các chất có trong hỗn hợp không thay đổi, người ta đã dùng các phương pháp : bay hơi, chiết, lọc, chưng cất, từ tính,… để tách riêng các chất ra khỏi hỗn hợp.
Bài 6: Cho biết khí cacbondioxit( cacbonnic) làm đục nước vôi trong . Làm thế nào có thể nhận biết được khí này trong hơi thở chúng ta.
Dùng dụng cụ thu khí từ hơi thở .
-Thử bằng dung dịch nước vôi trong nếu vẩn đục thì hơi thở của chúng ta có khí cacbonnic.
Bài 7: Hãy kể hai tính chất giống nhau và hai tính chất khác nhau giữa nước khoáng và nước cất.


-Giống nhau : Đều là chất lỏng, không màu, không mùi, không vị.
-Khác nhau :
+Nước cất có nhệt độ sôi là 100 độ C và có D=1g/cm khối
+Nước khoáng sôi khác 100 độ C, khối lượng riêng khác 1g/cm khối
Về nhà
Học, bài làm bài tập còn lại trong (sgk) trang 11 vào vở bài tập.
- Chuẩn bị tu?ng trình làm thực hành ( Bài 3: Bài thực hành số 1 : Tính chất nóng chảy của chất và tách chất từ hỗn hợp).