Bài 19. Tục ngữ về con người và xã hội

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ
DỰ GIỜ TIẾT DẠY THAO GIẢNG HỘI THI GVDG CHU KỲ 2013 - 2015

NGỮ VĂN 7




GIÁO VIÊN : LÊ THỊ HẢI CHÂU
Tục ngữ là gì ?
Đọc thuộc lòng một câu tục ngữ đã học mà em thích và giải thích lí do vì sao em thích?
KIỂM TRA BÀI CŨ
TỤC NGỮ
VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI
TIẾT 77:
I.Đọc - tìm hiểu chung :



Câu 1 : Một mặt người bằng mười mặt của.
Câu 2 : Cái răng, cái tóc là góc con người.
Câu 3 : Đói cho sạch, rách cho thơm.
Câu 4 : Học ăn, học nói, học gói, học mở.
Câu 5 : Không thầy đố mày làm nên.
Câu 6 : Học thầy không tày học bạn.
Câu 7 : Thương người như thể thương thân.
Câu 8 : Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Câu 9 : Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

Đọc kĩ các câu tục ngữ và chú thích để hiểu văn bản và những từ ngữ khó.

II/ Đọc – tìm hiểu chi tiết văn bản :
Câu 1 : Một mặt người bằng mười mặt của.
Câu 2 : Cái răng, cái tóc là góc con người.
Câu 3 : Đói cho sạch, rách cho thơm.
Câu 4 : Học ăn, học nói, học gói, học mở.
Câu 5 : Không thầy đố mày làm nên.
Câu 6 : Học thầy không tày học bạn.
Câu 7 : Thương người như thể thương thân.
Câu 8 : Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Câu 9 : Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.


* Một số câu có nội dung tương tự :
- Giấy rách phải giữ lấy lề.
Thà chết trong sống đục.
- Cọp chết để da, người ta chết để tiếng.

* Một số câu có nội dung trái ngược :
- Đói ăn vụng, túng làm liều.
- Bần cùng sinh đạo tặc.
Các bước tìm hiểu tục ngữ:
Tìm hiểu nghệ thuật dùng từ, phép tu từ
và nghệ thuật đối.
2.Tìm hiểu nội dung ý nghĩa của câu tục ngữ.
3. Tìm hiểu bài học kinh nghiệm được rút ra
từ mỗi câu tục ngữ.
4.Tìm những câu tục ngữ, ca dao
có nghĩa tương tự hoặc trái nghĩa
với câu mình tìm hiểu.




+ Câu 1: Một mặt người bằng mười mặt của.

NT: Hoán dụ kết hợp với so sánh, đối
-> nhấn mạnh: Con người là vốn quý nhất, quý hơn mọi của cải trên đời.
Câu tục ngữ này có thể sử dụng trong nhiều trường hợp :
+ Phê phán những trường hợp coi trọng của hơn người.
+ An ủi, động viên những trường hợp mà nhân dân cho là của đi thay người.
+ Nói về tư tưởng đạo lí, triết lí sống của nhân dân : đặt con người lên trên mọi thứ của cải.
+ Quan niệm về việc sinh đẻ trước đây.
Câu 2: Cái răng cái tóc là góc con người.
Câu này có hai nghĩa :
+ Răng và tóc phần nào thể hiện tình trạng sức khoẻ con người.
+ Răng, tóc là một phần thể hiện hình thức, tính tình, tư cách của con người.





Câu tục ngữ này có thể sử dụng trong nhiều trường hợp :
+ Khuyên nhủ, nhắc nhở con người biết giữ gìn răng, tóc sạch, đẹp.
+ Thể hiện cách nhìn nhận, đánh giá, bình phẩm con người của nhân dân.
+ Khuyên nhủ con người cần biết hoàn thiện mình từ những điều nhỏ nhất.
Câu 3: Đói cho sạch, rách cho thơm.
Dùng từ có vần có đối kết hợp với cách nói ẩn dụ.
Câu này có hai nghĩa :
+ Dù đói cũng phải ăn uống sạch sẽ, dù nghèo cũng phải ăn mặc cho thơm tho.
+ Dù nghèo khổ vẫn phải sống trong sạch, không vì nghèo mà làm điều xấu, phải có lòng tự trọng.
 




GV: Lê Thị Xuân Huyền


* Một số câu có nội dung tương tự :
Giấy rách phải giữ lấy lề.

* Một số câu có nội dung trái ngược :
- Đói ăn vụng, túng làm liều.
.
Câu 4: Học ăn, học nói, học gói, học mở.
Câu 5: Không thầy đố mày làm nên.
Câu 6: Học thầy không tày học bạn.
Nghệ thuật: Điệp từ , So sánh tương phản
->Nhấn mạnh những điều cần thiết con người cần phải học, vừa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học.
GV: Lê Thị Xuân Huyền
* Một số câu có nội dung tương tự :
- Nhất tự vi sư, bán tự vi sư.
- Thầy cô như thể mẹ cha
Kính yêu, chăm sóc mới là trò ngoan.
( Ca dao )
- ... Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy
Nói sao cho bỏ những ngày ước ao.
( Ca dao )
Gươm vàng rớt xuống hồ Tây
Ơn cha cũng trọng, nghĩa thầy cũng sâu.
( Ca dao )

Câu7:Thương người như thể thương thân.
Câu 8: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Câu 9:
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao .
NT: So sánh kết hợp với từ ngữ giàu ý nghĩa ẩn dụ.
Khuyên nhủ con người về cách ứng xử giữa con người với con người trong cuộc sống.
 

 





III. Tổng kết - Luyện tập :
Nhắc lại nghệ thuật và ý nghĩa của các câu tục ngữ.

*Nghệ thuật tiêu biểu của các câu tục ngữ :
+ So sánh : câu 1, 6, 7
+ Ẩn dụ : câu 8, 9
+ Từ, câu có nhiều nghĩa : câu 2, 3, 4 .

* Ý nghĩa văn bản :
Các câu tục ngữ là những kinh nghiệm quí báu của nhân dân ta về cách sống, cách đối nhân xử thế.





GV: Lê Thị Xuân Huyền
* Một số câu có nội dung tương tự :
Uống nước nhớ nguồn.
- Lá rụng về cội.
- Ăn bát cơm dẻo, nhớ nẻo đường đi.
- Ăn một trái đào nhớ người vun gốc.
Ăn một con ốc nhớ người đi mò.
Sang đò nhớ người chèo chống.
Nằm võng nhớ người mắc dây.
Đứng mát dưới cây nhớ người chăm sóc.

GV: Lê Thị Xuân Huyền
* Một số câu có nội dung tương tự :
- Lá lành đùm lá rách.
- Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ.
- Một miếng khi đói bằng một gói khi no.
- Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
( Ca dao )
- Góp gió thành bão.
- Đông tay vỗ nên kêu.
- Đoàn kết là sống, chia rẽ là chết.


GV: Lê Thị Xuân Huyền
* Một số câu có nội dung tương tự :
- Ăn coi nồi, ngồi coi hướng.
- Ăn cho nên đọi, nói cho nên lời.
- Lời nói gói bạc.
- Một lời nói dối, sám hối bảy ngày.
- Uốn lưỡi ba lần trước khi nói.
- Người không học như ngọc không mài.
Nhân bất học bất tri lí, ngọc bất trác bất
thành khí.
GV: Lê Thị Xuân Huyền
* Một số câu tương tự :
- Người sống đống vàng.
- Người ta là hoa đất.
- Người như hoa ở đâu thơm đó.
Người làm ra của chứ của không làm ra
người.
Lấy của che thân không ai lấy thân che
của.