Bài 19. Rút gọn câu

1. Nêu tác dụng của các câu tục ngữ về con người và xã hội.
2. Nhận xét về thành phần C – V trong những câu tục ngữ sau:
a. Uống nước nhớ nguồn.
b. Học ăn, học nói, học gói, học mở.
Kiểm tra bài cũ:
Trong những câu in đậm dưới đây, thành phần nào của câu được lược bỏ? Khôi phục lại thành phần câu? So sánh với câu ban đầu?
Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
(Nguyễn Công Hoan)


b. – Bao giờ cậu đi Hà Nội?
- Ngày mai.
-> Rồi ba bốn người, sáu bảy người cũng đuổi theo nó.
-> Ngày mai tớ đi Hà Nội.
Điền từ ngữ thích hợp vào chỗ trống:
Khi nói hoặc viết, có thể....................... một số thành
phần của câu, tạo thành câu ..................
- Việc lược bỏ 1 số thành phần trong câu thường nhằm mục đích:
- Làm cho câu ..............., vừa thông tin được ............ vừa tránh ........ ............ lại các từ ngữ đã xuất hiện trước đó.
- Ngụ ý hành động, đặc điểm, tính chất trong câu là của ............... mọi người (lược bỏ chủ ngữ).
lược bỏ
rút gọn
gọn hơn
nhanh
lặp
chung
Trong các tục ngữ sau, câu nào là câu rút gọn?Những thành phần câu được rút gọn? Rút gọn như vậy để làm gì?
a. Người ta là hoa đất.

b. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

c. Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.

d. Tấc đất tấc vàng.
-> Rút gọn Chủ ngữ.
-> Rút gọn Chủ ngữ.
=>làm cho câu trở nên ngắn gọn hơn, dễ nhớ, được dùng chung cho tất cả mọi người.
Những câu in đậm dưới đây thiếu thành phần nào Có nên rút gọn câu như vậy không? Vì sao?
Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
- Các câu in đậm thiếu thành phần CN -> Câu rút gọn.
->Không nên rút gọn như vậy. (Dễ hiểu lầm là sân trường chạy loăng quăng).
Vì sao cậu bé và người khách trong câu chuyện hiểu lầm nhau?
MẤT RỒI
Một người có việc phải đi xa, dăn con:
- Ở nhà có ai hỏi thì bảo bố cháu đi vắng nhé!
Sợ con mải chơi quên mất, ông ta viết mấy câu vào giấy, đưa cho con, bảo:
- Có ai hỏi thì cứ đưa giấy này.
Đứa con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi .Tối đến nó thắp đèn, lấy giấy ra xem, chẳng may để
giấy cháy mất.
Hôm sau có người khách lại chơi, hỏi:
- Bố cháu có nhà không?
Thằng bé ngẩn ngơ hồi lâu, sực nhớ ra , sờ vào túi không thấy giấy, liền nói:
- Mất rồi.
Ông khách sửng sốt:
- Mất bao giờ?
- Thưa.... Tối hôm qua.
- Sao mà mất nhanh thế?
- Cháy ạ.
( Truyện cười dân gian Việt Nam)
Mất rồi
Thưa... Tối hôm qua
Cháy ạ
Cần thêm những từ ngữ nào vào câu rút gọn (in đậm) dưới đây để thể hiện thái độ lễ phép?
Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10.
Con ngoan quá! Bài nào được điểm 10 thế?
Bài kiểm tra toán.
Thưa mẹ, bài kiểm tra toán ạ
Điền từ ngữ thích hợp vào chỗ trống:
Khi rút gọn câu, cần chú ý:
Không làm cho người nghe, người đọc hiểu …..... hoặc
hiểu không ………… nội dung câu nói;
Không biến câu nói thành một câu …………….
sai
đầy đủ
cộc lộc, khiếm nhã
Trường hợp nào không nên dùng câu rút gọn?





A. Chị nói với em.
B. Học sinh nói chuyện với thầy cô.
C . Bố nói chuyện với con.
D. Bạn bè nói chuyện với nhau.
Thảo luận nhóm bàn: Tìm các câu rút gọn và khôi phục những thành phần câu được rút gọn.
Câu a
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà.
Cỏ cây chen lá, đá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại,trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
( Bà Huyện Thanh Quan)
Câu b
Đồn rằng quan tướng có danh,
Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.
Ban khen rằng: “ Âý mới tài”,
Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
Đánh giặc thì chạy trước tiên,
Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra(!)
Giặc sợ, giặc chạy về nhà,
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!
(Ca dao)
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Dừng chân đứng lại, trời, non,nước,
Đồn rằng quan tướng có danh
Tôi)
(Tôi)
Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.
Ban khen rằng:” Âý mới tài”
Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
Đánh giặc thì chạy trước tiên,
Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra(!)
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!
Game! Vì sao các bạn trẻ ngày nay lại thích chơi game đến vậy? Chính là vì tính hấp dẫn. Khi mới bắt đầu chơi, các bạn giành một,hai tiếng để chơi.
Chơi game quá nhiều làm đầu óc trở nên mê muội, học tập đi xuống. Những bạn hay chơi game đến lớp lúc nào người cũng trong tình trạng mệt mỏi, lờ đờ, không chú ý vào học tập.Vì vậy, những bạn trẻ cần điều chỉnh mình, rèn luyện ý thức tự giác, không nên để bản thân trở thành nô lệ của game.
Rồi bốn, năm tiếng. Dần dần cả ngày.
RÚT GỌN CÂU
KHÁI NIỆM
TÁC DỤNG
SỬ DỤNG
Là lược bỏ một số thành phần của câu khi nói hoặc viết
Làm cho câu văn gọn hơn, vừa thông tin nhanh, tránh lặp lại từ ngữ
Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của mọi người ( lược bỏ CN)
Không làm người nghe, người đọc hiểu sai, hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.
Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.