Bài 19. Rút gọn câu

Phòng GD TP Bắc Ninh
TRƯỜNG THCS PHONG KHÊ

Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Thị Phương Thuý
Năm học 2008 - 2009
Câu “ Ngọc Hà” bị lược bỏ vị ngữ.
“ Ngọc Hà. Hoa bừng nở.
Vườn xuân tím hồn ta…”
Hai dòng thơ trên có 3 câu . Em có nhận xét gì về cấu tạo ngữ pháp của các câu đó?
ví dụ:
Tiết 78 :RÚT GỌN CÂU
I. Thế nào là rút gọn câu?
*Ví dụ 1:

1. Ví dụ:
a) Học ăn, học nói, học gói, học mở.
( Tục ngữ )
b) Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.
Nhận xét:

Câu a vắng chủ ngữ.
Câu b có chủ ngữ.

* Câu a lược bỏ được chủ ngữ vì nó là câu nói của chung mọi người .
- Người Việt Nam, Em, Chúng em…

* Ví dụ 2
a) Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
(Nguyễn Công Hoan )
b) - Bao giờ cậu đi Hà Nội ?
- Ngày mai.
Nhận xét:
+ Câu a lược bỏ vị ngữ.
+ Câu b lược bỏ cả chủ ngữ và vị ngữ.
a) Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người
b) - Bao giờ cậu đi Hà Nội ?
- Ngày mai
+ Làm cho câu ngắn gọn, vừa thông tin được nhanh,vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
đuổi theo nó.
mình đi Hà Nội.
2. Bài học:
Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần của câu, tạo thành câu rút gọn. Việc lược bỏ một số thành phần câu thường nhằm những mục đích sau:
- Làm cho câu ngắn gọn hơn, vừa thông tin được nhanh, vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước;
- Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (lược bỏ chủ ngữ).
Đâu là câu rút gọn trả lời cho câu hỏi “ Hằng ngày, cậu dành thời gian cho việc gì nhiều nhất?”
Hằng ngày mình dành thời gian cho việc đọc sách nhiều nhất.
B. Đọc sách là việc mình dành nhiều thời gian nhất.
C. Đọc sách.
Bài tập nhanh
II. Cách dùng câu rút gọn
1. Ví dụ:
* Ví dụ 1: Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
* Nhận xét:
Các câu đều thiếu chủ ngữ.
Không nên rút gọn như vậy làm cho câu khó hiểu.
Tiết 78 :RÚT GỌN CÂU
I. Thế nào là rút gọn câu?
* Ví dụ 2:
- Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10.
Con ngoan quá ! Bài nào được điểm 10 thế?
Bài kiểm tra toán.
- Bài kiểm tra toán
Nhận xét: Câu trả lời của người con không lễ phép.
Bài tập nhanh:
Có một bạn học sinh viết như sau: Câu tục ngữ “ Uống nước nhớ nguồn” nêu lên bài học về lòng biết ơn sống có tình nghĩa. Nguồn là nguồn nước, nguồn gốc, cội nguồn. Là vong ân bội nghĩa.
Em có nhận xét gì về cách viết câu của bạn?

ạ.
mẹ ạ.
2.Bài học:
Khi rút gọn câu, cần chú ý:
Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói;
Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.
III. Luyện tập
Bài 1/16:Trong các câu tục ngữ sau,câu nào là câu rút gọn? Những thành phần nào của câu được rút gọn? Rút gọn câu như vậy để làm gì?
A. Người ta là hoa đất.
B. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
C. Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.
D. Tấc đất tấc vàng.
 Rút gọn chủ ngữ
Bài 2/16 :Tìm câu rút gọn, khôi phục thành phần bị rút gọn. Cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy ?
Bước tới đèo ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
( Bà Huyện Thanh Quan )

Tôi
Thấy
Thấy
Thấy
Tôi
Tôi
Tôi
Chỉ thấy
Nhóm 1,2,3 làm bài tập 3/17
Nhóm 4,5,6 làm bài tập 4/18
Thảo luận:
Để tránh lặp từ; thơ, ca dao thường chuộng cách diễn đạt xúc tích vả lại số chữ trong câu bị hạn chế.
Bài 3/17:
Cậu bé và người khách trong câu truyện hiểu lầm nhau bởi vì câu bé khi trả lời người khách, đã 3 lần dùng câu rút gọn khiến người khách hiểu sai ý nghĩa.
Bài học: Phải cẩn thận khi dùng câu rút gọn vì dùng không đúng có thể gây hiểu lầm.
Bài 4/18
Việc dùng câu rút gọn của anh chàng phàm ăn đều có tác dụng gây cười và phê phán.
+ Vì rút gọn đến mức không thể hiểu được và rất thô lỗ.
Bài 5: Viết đoạn văn
Hình thức trao đổi thảo luận nhóm, viết bài tập thể.
- Chủ đề: Học sinh vui tết không vi phạm tệ nạn xã hội.
- Sử dụng câu rút gọn.
Bài 6:
Có bạn nói câu “Mùa xuân” trong hai trường hợp sau đều là câu rút gọn. Ý kiến của em thế nào?
- Em thích nhất mùa nào trong năm?
- Mùa xuân.
Mùa xuân! Mỗi khi hoạ mi tung ra những tiếng hót vang lừng, mọi vật như có sự thay đổi kì diệu.
( Võ Quảng )
Về nhà
- Học bài và làm bài tập còn lại .
- Chuẩn bị: Câu đặc biệt.