Bài 19. Rút gọn câu

Chào mừng quý thầy cô
đến dự giờ lớp 7c!
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Tìm hiểu chung:
Thế nào là câu rút gọn?
a. Vd sgk/tr14
*Vd1:
- Câu (a) lược bỏ chủ ngữ.
->Vì làm cho câu gọn hơn, ngụ ý hành động là của chung mọi người.
*Vd2:
- Câu (a) lược bỏ vị ngữ.
- Câu (b) lược bỏ cả chủ ngữ lẫn vị ngữ.
-> Vì làm cho câu gọn hơn, thông tin nhanh, tránh lặp những từ đã xuất hiện trong câu đứng trước.

b. Kết luận: ghi nhớ 1 sgk/tr15 ?
2. Cách dùng câu rút gọn:
a. Vd sgk/tr15
*Vd1:
Thiếu thành phần chủ ngữ. Không nên rút gọn như vậy vì làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc không đầy đủ nội dung của câu nói.
*Vd2:
Có thể thêm từ "ạ" hay "dạ thưa" vào đầu hoặc cuối câu để thể hiện thái độ lễ phép.
b. Kết luận: ghi nhớ 2 sgk/tr16
II. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1/ tr16



Bài tập 1 : Trong các tục ngữ sau ,câu nào là câu rút gọn? Những thành phần nào của câu được rút gọn? Rút gọn như vậy để làm gì?
a) Người ta là hoa đất .

b) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

c) Nuôi lợn ăn cơm nằm,nuôi tằm ăn cơm đứng.

d) Tấc đất tấc vàng.
-> Câu b,c,d là câu rút gọn, lược bỏ chủ ngữ để ngụ ý khuyên nhủ, dăn dạy chung cho mọi người.
C N VN
VN
VN
VN
Bài tập 2 :Hãy tìm câu rút gọn trong các ví dụ du?i đây. Khôi phục những thành phần câu được rút gọn.Cho biết vì sao trong thơ,ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy.
a) Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen lá, đá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
(Bà Huyện Thanh Quan)
->(Tôi)
->(Tôi)
b) Đồn rằng quan tướng có danh Cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn ai,
Ban khen rằng: "ấy mới tài",
Ban cho cái áo với hai đồng tiền .
Đánh giặc thì chạy tru?c tiên,
Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra(!)
Giặc sợ giặc chạy về nhà ,
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!
(Ca dao)
(Người ta)
(Quan tướng)
(Quan tướng)
(Quan tướng)
(Quan tướng)
(Vua)
(Vua)
=>Trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy vì ngôn ngữ thơ ca luôn đòi hỏi sự cô đọng súc tích, mặt khác các tác giả thường muốn giấu mình đi một cách khiêm tốn.
Bài tập 3: Mất rồi
Một người có việc đi xa dặn con :
- ? nhà có ai hỏi bảo bố đi vắng nhé!
Sợ con mải chơi quên mất, ông ta viết mấy câu vào giấy, đưa cho con, bảo:
-Có ai hỏi thì cứ đưa cái giấy này
Đứa con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi. Tối đến , nó thắp đèn, lấy giấy ra xem, chẳng may để giấy cháy mất.
Hôm sau người khách lại chơi, hỏi:
-Bố cháu có nhà không?
Thằng bé ngẩn ngơ hồi lâu, sực nhớ ra, sờ vào túi không thấy giấy, liền nói:
- Mất rồi.
Ông khách sửng sốt :
-Mất bao giờ?
-Thưa .tối hôm qua.
- Sao mà mất nhanh thế?
- Cháy ạ. (Truy?n cu?i dõn gian Vi?t Nam)

+ "Mất rồi": ý cậu bé tờ giấy mất rồi nhưng người khách hiểu : bố cậu bé mất.
+ "Thưa .tối hôm qua": ý cậu bé tờ giấy mất tối hôm qua: người khách hiểu : bố cậu bé mất tối hôm qua.
+ "Cháy ạ" : ý cậu bé tờ giấy mất vì cháy, người khách hiểu : bố cậu bé mất vì cháy.
=> Qua câu chuyện cần rút ra bài học: phải cẩn thận khi dùng câu rút gọn, dùng không đúng sẽ gây hiểu lầm.
Bài tập 3:
Bài tập 4: Tham ăn
Có anh chàng phàm ăn tục uống, hễ ngồi vào mâm là gắp lấy gắp để, chẳng ngẩng mặt nhìn ai, cũng chẳng muốn chuyện trò gì. Một lần đi ăn cỗ ở nhà nọ, có ông khách thấy anh ta ăn uống lỗ mãng quá, bèn lân la gợi chuyện. Ông khách hỏi:
-Chẳng hay ông người ở đâu ta?
Anh chàng đáp:
- Đây .
Rồi cắm cúi ăn.
- Thế ông được mấy cô , mấy cậu rồi?
- Mỗi.
Nói xong , lại gắp lia gắp lịa.
Ông khách hỏi tiếp:
- Các cụ thân sinh ra ông chắc còn cả chứ?
Anh chàng vẫn không ngẩng đầu lên , bảo:
- Tiệt!
Chi tiết trong truyện cười "Tham ăn" có tác dụng gây cười và phê phán là: việc trả lời của anh tham ăn đều dùng câu rút gọn, gọn đến mức không hiểu được và rất thô lỗ.
Bài tập 4:
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Tìm ví dụ về việc sử dụng câu rút gọn thành câu cộc lốc, khiếm nhã.
Chuẩn bị bài “Đặc điểm của văn bản nghị luận”
Cảm ơn thầy cô
và các em đã tham dự tiết học này!
Bài tập 5 :Chỉ rõ và khôi phục các thành phần câu bị rút gọn:
a) Tiếng hát ngừng. Cả tiếng cười.
b) Mong các cháu mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập tự do.
c) Uống nước nhớ nguồn.
d) Của đáng mười Nhu chỉ bán được năm. Có khi chẳng lấy được đồng nào là khác nữa.
Bài tập :
Tiếng hát ngừng. Cả tiếng cười cũng ngừng.
=> lu?c v? ng?
b) Bác mong các cháu mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập tự do.
=>lu?c ch? ng?
c) Chúng ta phải uống nước nhớ nguồn.
=>lu?c ch? ng?
d) Của đáng mười Nhu chỉ bán được năm .Có khi Nhu chẳng lấy được đồng nào là khác nữa.
=>lu?c ch? ng?
Ví dụ 1:

Học ăn, học nói, học gói, học mở.


b) Chúng ta phải học ăn ,học nói ,học gói,học mở.
C N VN
-> Lược chủ ngữ
VN
Ví dụ 2:
Hai ba người đuổi theo nó .Rồi ba bốn người ,
sáu bảy người .
(Nguyễn Công Hoan)
-> Lược cả chủ ngữ lẫn vị ngữ
b) Bao giờ cậu đi Hà Nội ?
- Ngày mai.
-> Lược vị ngữ
Ví dụ 1:
Sáng chủ nhật , trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui . Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
-> Không nên rút gọn câu khiến người đọc, người nghe, hiểu sai hoặc không đầy đủ nội dung câu nói.
Ví dụ 2:
- Mẹ ơi, hôm nay con được điểm 10.
- Con ngoan quá! Bài nào được điểm 10 thế?
- Bài kiểm tra toán.