Bài 19. Rút gọn câu

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO MỘC HÓA
TRƯỜNG THCS BÌNH HOØA ÑOÂNG
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG THẦY CÔ
VÀ CÁC EM
Môn : Ngữ văn
Lớp : 7A1
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
a) Học ăn, học nói, học gói, học mở.
(Tục ngữ)

b) Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.
V
C V
 Lược bỏ CN
1. Ví dụ : sgk / 14,15
Theo em vì sao chủ ngữ trong câu a được lược bỏ ?
 Vì tục ngữ thường có ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người.
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
1. Ví dụ : sgk / 14, 15
c) Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người .
(Nguyễn Công Hoan)
d) - Bao giờ cậu đi Hà Nội ?
- Ngày mai.
C
Tr
 Lược bỏ VN
 Lược CN - VN
Việc lược bỏ các thành phần câu ở hai ví dụ trên nhằm mục đích gì ?
 Làm cho câu nói gọn hơn, vừa thông tin được nhanh, vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
Học ăn, học nói, học gói, học mở.
(Tục ngữ)
 Lược bỏ CN
1. Ví dụ : sgk / 14, 15
 Vì tục ngữ thường có ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người.
Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người .
- Bao giờ cậu đi Hà Nội ?
- Ngày mai.
 Lược bỏ VN
 Lược CN - VN
 Làm cho câu nói gọn hơn, vừa thông tin được nhanh, vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
1. Ví dụ : sgk / 14, 15
2. Ghi nhớ : sgk / 15
Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần
của câu, tạo thành câu rút gọn. Việc lược bỏ một số
thành phần câu nhằm những mục đích sau :
- Làm cho câu nói gọn hơn, vừa thông tin được nhanh,
vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng
trước ;
- Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung
mọi người (lược bỏ chủ ngữ).

Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
Bài tập 1 : Trong các câu tục ngữ sau, câu nào là câu rút gọn ? Những thành phần nào của câu được rút gọn ? Rút gọn như vậy để làm gì ?
a) Người ta là hoa đất .
b) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây .
c) Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.
d) Tấc đất, tất vàng.
Rút gọn như vậy để hướng đến tất cả mọi người.
Rút gọn chủ ngữ
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
1. Ví dụ : sgk / 14, 15
II- Cách dùng câu rút gọn
a) Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
 Thiếu chủ ngữ
Rút gọn như vậy sẽ làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.
b) - Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10.
- Con ngoan quá ! Bài nào được điểm 10 thế ?
- Bài kiểm tra toán.
Biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
1. Ví dụ : sgk / 14, 15
II- Cách dùng câu rút gọn
2. Ghi nhớ : sgk / 15
Khi rút gọn câu, cần chú ý :
- Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.
- Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã .

Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
II- Cách dùng câu rút gọn
III- Luyện tập
a)
Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen lá đá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại trời non nước,
Một mảnh tình riêng ta với ta.

b)
Đồn rằng quan tướng có danh,
Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.
Ban khen rằng : “Ấy mới tài”,
Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
Đánh giặc thì chạy trước tiên,
Xông vào trận tiền cưỡi khố giặc ra (!)
Giặc sợ, giặc chạy về nhà
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân !
Bài tập 2 : Tìm câu rút gọn trong các đoạn sau. Cho biết thành phần nào được rút gọn. Hãy khôi phục thành phần đã được rút gọn. Cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy.
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
II- Cách dùng câu rút gọn
III- Luyện tập

Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá , lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời non nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.

Bài tập 2 : Tìm câu rút gọn trong các đoạn sau. Cho biết thành phần nào được rút gọn. Hãy khôi phục thành phần đã được rút gọn. Cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy.
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời non nước,
 Thành phần được rút gọn là chủ ngữ.
Tôi
Tôi
Tôi
Tôi
a)
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
II- Cách dùng câu rút gọn
III- Luyện tập
Đồn rằng quan tướng có danh,
Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.
Ban khen rằng : “Ấy mới tài”,
Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
Đánh giặc thì chạy trước tiên,
Xông vào trận tiền cưỡi khố giặc ra (!)
Giặc sợ, giặc chạy về nhà
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân !
Bài tập 2 : Tìm câu rút gọn trong các đoạn sau. Cho biết thành phần nào được rút gọn. Hãy khôi phục thành phần đã được rút gọn. Cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy.
Người ta
Quan tướng
Vua
Vua
Quan tướng
Quan tướng
Quan tướng
b)
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
I- Thế nào là rút gọn câu ?
II- Cách dùng câu rút gọn
III- Luyện tập
Bài tập 2 : Tìm câu rút gọn trong các đoạn sau. Cho biết thành phần nào được rút gọn. Hãy khôi phục thành phần đã được rút gọn. Cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy.
 Vì thơ, ca dao mang tính cô động, hàm súc. Chúng còn chịu sự quy định về số câu số chữ.
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
Bài tập 3 MẤT RỒI
Một người có việc đi xa , dặn con :
Ở nhà có ai hỏi thì bảo bố cháu đi vắng nhé !
Sợ con mải chơi quên mất, ông ta viết mấy câu vào giấy, đưa cho con, bảo :
Có ai hỏi thì cứ đưa cái giấy này .
Đứa con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi. Tối đến nó thắp đèn, lấy giấy ra xem , chẳng may để giấy rơi mất.
Hôm sau có người khách lại chơi, hỏi :
Bố cháu có nhà không ?
Thằng bé ngẩn ngơ hồi lâu , sực nhớ ra, sờ vào túi không thấy giấy, liền nói :
Mất rồi .
Ông khách sửng sốt :
Mất bao giờ ?
Thưa … tối hôm qua.
Sao mà mất nhanh thế ?
Cháy ạ.
Bài học : Phải cẩn thận khi dùng câu rút gọn. Vì dùng câu rút gọn không đúng có thể gây hiểu lầm.

Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
Bài tập 4 THAM ĂN
Có anh chàng phàm ăn tục uống, hễ ngồi vào mâm là chỉ gắp lấy gắp để, chẳng ngẩng mặt nhìn ai, cũng chẳng muốn chuyện trò gì. Một lần đi ăn cỗ ở nhà nọ, có ông khách thấy anh ta ăn uống lỗ mãng quá, bèn lân la gợi chuyện. Ông khách hỏi :
Chẳng hay ông là người ở đâu ta ?
Anh chàng đáp :
Đây .
Rồi cắm cúi ăn.
Thế ông được mấy cô, mấy cậu rồi ?
Mỗi.
Nói xong, lại gắp lia gắp lịa.
Ông khách hỏi tiếp :
Các cụ thân sinh ông chắc còn cả chứ ?
Anh chàng vẫn không ngẩng đầu lên, bảo :
- Tiệt !
Tiếng Việt
Tiết 82
RÚT GỌN CÂU
Tìm câu rút gọn trong các câu sau và cho biết thành phần nào được rút gọn.
Chết vinh hơn sống nhục.
b) Uống nước nhớ nguồn .
c) Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa.
d) Miệng ăn núi lở.
e) Thương người như thể thương thân.
Hướng dẫn về nhà
Về nhà học bài xem lại ví dụ và các bài đã làm.
Chuẩn bị “ Câu đặc biệt “ cho tiết sau :
+ Đọc kĩ ví dụ và trả lời các câu hỏi của ví dụ ở phần I và II.
+ Làm luyện tập.