Bài 19. Rút gọn câu

Môn: Ngữ văn- Lớp 7
Giáo viên: Lã Thị Thắm Trường Trung Học Cơ sở Dương Hưu
Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô về dự tiết học
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
1.Ví dụ1


a. Học ăn, học nói, học gói, học mở

(Tục ngữ)
b. Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.
? Về hình thức hai ví dụ trên có từ ngữ nào khác nhau?
? Xét về mặt ngữ pháp từ chúng ta giữ vai trò ngữ pháp gì trong câu?
? Em hãy tìm những từ ngữ có thể làm chủ ngữ trong câu a?
=> Lược bỏ CN.
CN: mọi người, học sinh
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
1.Ví dụ1
2. Nhận xét:
Ví dụ 1: Câu a là câu rút gọn thành phần CN
a. Học ăn, học nói, học gói, học mở

(Tục ngữ)
b. Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.
? Vì sao CN trong câu a được lược bỏ?
=> Lược bỏ CN.
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
1.Ví dụ
2. Nhận xét:
Ví dụ 1: Câu a là câu rút gọn thành phần CN
Ví dụ 2:
-Câu a: lược bỏ VN
-Câu b: lược bỏ cả CN và VN
Ví dụ2
a. Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
=> Lược bỏ VN
(Nguyễn Công Hoan)
b. - Bao giờ cậu đi Hà Nội?
- Ngày mai.
? Trong hai ví dụ trên (phần in đậm), thành phần nào của câu đã được lược bỏ?
? Vì sao người ta lại lược bỏ các thành phần câu như vậy?
-> Lược bỏ cả CN, VN
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
1.Ví dụ
2. Nhận xét:
Ví dụ 1: Câu a là câu rút gọn thành phần CN
Ví dụ 2:
-Câu a: lược bỏ VN
-Câu b: lược bỏ cả CN và VN
* Ghi nhớ 1: sgk/15
? Qua tìm hiểu trên, em hãy rút ra bài học: thế nào là rút gọn câu?
? Rút gọn câu nhằm mục đích gì?
Bài tập nhanh: Tìm câu rút gọn trong các câu tục ngữ sau? Những thành phần nào của câu được rút gọn? Rút gọn câu như vậy để làm gì?
1. Người ta là hoa đất.
2. ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
3. Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.
- Câu 2, câu 3 là câu rút gọn thành phần CN.
- Rút gọn câu như vậy là để nêu lên nguyên tắc ứng xử chung cho tất cả mọi người.
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
II. Cách dùng câu rút gọn
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
VD1: thiếu CN
Ví dụ1: Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
? Phần in đậm trong ví dụ trên thiếu thành phần nào?
? Có nên rút gọn câu như vậy không? Vì sao?
- Lưu ý: đây là những câu sai ngữ pháp, không phải là câu rút gọn thiếu thành phần chủ ngữ, làm câu không rõ ý diễn đạt
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là câu rút gọn
II. Cách dùng câu rút gọn
Ví dụ:
2. Nhận xét
Ví dụ2: câu trả lời của người con là câu rút gọn (thiếu lễ phép)
Ví dụ2:
-Con: Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10.
-Mẹ: Con ngoan quá! Bài nào được điểm 10 thế?
-Con: Bài kiểm tra toán.
? Đâu là câu rút gọn trong đoạn hội thoại trên?
? Theo em cần trả lời như thế nào để thể hiện là một người con ngoan?
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là câu rút gọn
II. Cách dùng câu rút gọn
Ví dụ:
2. Nhận xét
Ví dụ2: câu trả lời của người con là câu rút gọn (thiếu lễ phép)
* Ghi nhớ 2: sgk/16
? Qua tìm hiểu trên, em thấy khi rút gon câu cần chú ý điều gì?
Luyện tập
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
II.Cách dùng câu rút gọn
III. Luyện tập
Bài 2:
? Học sinh đọc yêu cầu bài tập 2?
a. Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc.
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia,
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
(Bà Huyện Thanh Quan)
b. Đồn rằng quan tướng có danh,
Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.
Ban khen rằng: "ấy mới tài",
Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
Đánh giặc thì chạy trước tiên,
Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra (!)
Giặc sợ, giặc chạy về nhà,
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!
(Ca dao)
? Em hãy tìm câu rút gọn trong hai ví dụ trên?
? Khôi phục lại thành phần câu bị rút gọn?
? Vì sao trong thơ, ca dao lại có nhiều câu rút gọn như vậy?
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
II. Cách dùng câu rút gọn
III. Luyện tập
Bài 2:
- Trong thơ, ca dao người ta thường hay sử dụng những câu rút gọn, bởi vì lời thơ phải được diễn đạt cô đọng, súc tích số tiếng trong một câu cũng được quy định chặt chẽ.
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
II. Cách dùng câu rút gọn
III. Luyện tập
Bài 2:
Bài 3:
Vì cậu bé trả Lời người khách bằng ba câu rút gọn:
Mất rồi.
Thưa... Tối hôm qua.
- Cháy ạ.
? Học sinh đọc câu chuyện: Mất rồi
? Vì sao cậu bé và người khách trong câu chuyện trên hiểu lầm nhau?
? Qua câu chuyện này, em rút ra bài học gì về cách nói năng?
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
II. Cách dùng câu rút gọn
III. Luện tập
Bài 2:
Bài 3: Vì cậu bé trả lời người khách bằng ba câu rút gọn:
- Phải cẩn thận khi dùng câu rút gọn, vì nếu dùng câu rút gọn không đúng dễ gây hiểu lầm.
? Học sinh đọc câu chuyện: Mất rồi
? Vì sao cậu bé và người khách trong câu chuyện trên hiểu lầm nhau?
? Qua câu chuyện này, em rút ra bài học gì về cách nói năng?
Tiết 78: Rút gọn câu
I.Thế nào là rút gọn câu
II. Cách dùng câu rút gọn
III. Luện tập
Bài 2:
Bài 3:
Bài 4:
- Chi tiết gây cười là các câu trả lời của anh chàng tham ăn
- Các câu nói của anh chàng tham ăn đều có yếu tố gây cười và phê phán vì rút gọn đến mức không hiểu được và rất thô lỗ.

? Đọc truyện cười (Tham ăn) sau đây. Chi tiết nào trong truyện có tác dụng gây cười và phê phán.
Củng cố

Câu1: Câu rút gọn là câu?
Chỉ có thể vắng chủ ngữ
B. Chỉ có thể vắng vị ngữ
C. Có thể vắng cả chủ ngữ và vị ngữ
D. Có thể vắng một số thành phần.
Củng cố

Câu2: Đâu là câu rút gọn trả lời cho câu hỏi: "Hàng ngày, cậu dành thời gian cho việc gì nhiều nhất"?
A. Hàng ngày mình dành thời gian cho việc đọc sách nhiều nhất.
B. Đọc sách là việc mình dành nhiều thời gian nhất.
C. Tất nhiên là đọc sách.
D. Đọc sách.
Câu3: Thành phần nào của câu đã được rút gọn trong câu trả lời trên?
- Rút gọn cả Chủ ngữ và vị ngữ.
Về nhà
? Học thuộc ghi nhớ
? Hoàn thiên bài tập.
Chuẩn bị bài: Đặc điểm của văn bản nghị luận.
Tiết 103: Hoán dụ
Bài học của chúng ta đến đây là kết thúc. Xin kính chúc các thầy giáo, cô giáo mạnh khoẻ, công tác tốt. Chúc các em học sinh học giỏi, chăm ngoan !