Bài 19. Rút gọn câu

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP
Tiếng Việt 7
Tiết 78:
CÂU RÚT GỌN
I/Thế nào là rút gọn câu:
Ví dụ 1:
Học ăn, học nói, học gói, học mở.
(Tục ngữ)
=> Lược bỏ CN.
b. Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.


=>Ngụ ý hành động trong câu là lời khuyên chung cho tất cả mọi người



Chúng ta
Em hãy giải thích vì sao chủ ngữ trong câu a có thể bị lược bỏ?
Tục ngữ có nói riêng về một ai không hay nó đúc kết những kinh nghiệm chung, đưa ra những lời khuyên chung?
C
V
TIẾT 78
CÂU RÚT GỌN
I/Thế nào là rút gọn câu:
Ví dụ 2:
Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
(Nguyễn Công Hoan)
Câu lược bỏ VN.
Rồi ba bốn người, sáu bảy người đuổi theo nó.

b) - Bao giờ cậu đi Hà Nội ?
- Ngày mai.
Câu lược bỏ cả CN và VN.
Ngày mai, tôi đi Hà Nội

 Câu ngắn gọn hơn, thông tin nhanh hơn, tránh lặp từ.





Đọc ví dụ 2a,b trong câu in đậm, thành phần nào bị lược bỏ?
C
V
V
C
Em có thể phục hồi lại phần in đậm ở câu a,b để câu đủ thành phần chủ ngữ và vị ngữ?
Tại sao có thể lược bỏ vị ngữ ở câu a và chủ ngữ, vị ngữ ở câu b?
Tiết 78
CÂU RÚT GỌN
I/Thế nào là rút gọn câu:
Ví dụ 1:
Học ăn, học nói, học gói, học mở.
(Tục ngữ)
=> Lược bỏ CN.
b. Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.

=>Ngụ ý hành động trong câu là lời khuyên chung cho tất cả mọi người



Chúng ta
C
V
Tiết 78
CÂU RÚT GỌN
Ví dụ 2:
Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
(Nguyễn Công Hoan)
Câu lược bỏ VN.
Rồi ba bốn người, sáu bảy người đuổi theo nó.
b) - Bao giờ cậu đi Hà Nội ?
- Ngày mai.
Câu lược bỏ cả CN và VN.
Ngày mai, tôi đi Hà Nội

 Câu ngắn gọn hơn, thông tin nhanh hơn, tránh lặp từ.





Em hãy cho biết thế nào là câu rút gọn?
Việc lược bỏ một số thành phần trong câu nhằm mục đích gì?
C
C
V
V
I/Thế nào là rút gọn câu:
 Kết luận:
Khi nói hoặc viết,có thể lược bỏ một số thành phần của câu,tạo thành câu rút gọn.
Việc lược bỏ một số thành phần câu thường nhằm những mục đích sau:
- Làm cho câu gọn hơn,vừa thông tin được nhanh, vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu trước đó;
- Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (lược bỏ chủ ngữ).
(Ghi nhớ phần 1: sgk/15)
CÂU RÚT GỌN
Trong các câu tục ngữ sau,câu nào là câu rút gọn? Những thành phần nào của câu được rút gọn? Rút gọn câu như vậy để làm gì?
a/ Người ta là hoa đất.
b/ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Đáp án:
- Câu b là câu rút gọn chủ ngữ.
- Có thể khôi phục: Chúng ta ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
- Câu b là một câu tục ngữ nêu một quy tắc ứng xử chung cho mọi người.
BÀI TẬP 1:
I/Thế nào là rút gọn câu:
II/ Cách dùng câu rút gọn:
Ví dụ1:
Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại.
Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
Bạn chạy loăng quăng. Bạn chơi nhảy dây. Bạn chơi kéo co.
 Không nên rút gọn vì sẽ làm câu khó hiểu.
 Khi dùng câu rút gọn, cần phân biệt với những trường hợp viết câu sai do không nắm được quy tắc ngữ pháp.






Có nên rút gọn câu như vậy không? Vì sao?
Tìm các thành phần được lược bỏ trong những câu in đậm?
Tìm những từ ngữ có thể thêm vào các câu in đậm để đủ thành phần chủ ngữ và vị ngữ?
Tiết 78
CÂU RÚT GỌN
I/Thế nào là rút gọn câu:
II/ Cách dùng câu rút gọn:
Ví dụ 2:
a) - Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10.
- Con ngoan quá ! Bài nào được điểm 10 thế ?
- Bài kiểm tra toán
Câu rút gọn  Câu nói khiếm nhã, thiếu lễ phép với mẹ.
b) - Lan ơi, hôm nay tớ được một điểm 10.
- Bạn giỏi thế! Bài nào được điểm 10 ?
- Bài kiểm tra toán.
 Khi rút gọn, cần chú ý đến đối tượng giao tiếp (tuổi tác, vị thế xã hội giữa người nói với người nghe), nơi diễn ra giao tiếp.
 Khi rút gọn, cần tránh biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã, thiếu tôn trọng đối tượng giao tiếp.





Em có thể thêm những từ ngữ thích hợp để câu trả lời được lễ phép?
mẹ ạ!
Vậy trong trường hợp này có nên rút gọn câu hay không? Vì sao?
Trong ví dụ 2b, em có đồng ý với cách trả lời của bạn Lan không? Vì sao?
Vậy khi rút gọn câu cần chú ý điều gì?
Em có nhận xét gì về cách trả lời của người con?
Tiết 78
CÂU RÚT GỌN
I/Thế nào là rút gọn câu:
II/ Cách dùng câu rút gọn:
Ví dụ1:
Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại.
Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
Bạn chạy loăng quăng. Bạn chơi nhảy dây. Bạn chơi kéo co.
Không nên rút gọn vì sẽ làm câu khó hiểu.






Tiết 78
CÂU RÚT GỌN
Ví dụ 2:
a) - Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10.
- Con ngoan quá ! Bài nào được điểm 10 thế?
- Bài kiểm tra toán
Câu rút gọn  Câu nói khiếm nhã, thiếu lễ phép với mẹ.
b) - Lan ơi, hôm nay tớ được một điểm 10.
- Bạn giỏi thế! Bài nào được điểm 10 ?
- Bài kiểm tra toán.
Khi rút gọn, cần chú ý đến đối tượng giao tiếp (tuổi tác, vị thế xã hội giữa người nói với người nghe), nơi diễn ra giao tiếp.





Qua phân tích hai ví dụ trên em cần lưu ý điều gì khi rút gọn câu?
I/Thế nào là rút gọn câu:
II/ Cách dùng câu rút gọn:
 Kết luận:
Khi rút gọn câu cần lưu ý:
- Không làm cho người nghe,người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói;
- Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.
(Ghi nhớ: sgk/15)

CÂU RÚT GỌN
Vì sao cậu bé và người khách trong câu chuyện dưới đây hiểu lầm nhau? Qua câu chuyện này, em rút ra được bài học gì về cách nói năng?
MẤT RỒI
Một người có việc đi xa, dặn con:
Ở nhà có ai hỏi thì bảo bố cháu đi vắng nhé!
Sợ con mải chơi quên mất, ông ta viết mấy câu vào giấy, đưa cho con, bảo:
Có ai hỏi thì cứ đưa cái giấy này.
Đứa con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi. Tối đến, nó thắp đèn, lấy giấy ra xem, chẳng may để giấy cháy mất.
Hôm sau, có người khách lại chơi, hỏi:
- Bố cháu có nhà không ?
Thằng bé ngẩn ngơ hồi lâu, sực nhớ ra, sờ vào túi không
thấy giấy, liền nói:
- Mất rồi !
Ông khách sửng sốt:
- Mất bao giờ ?
- Thưa...tối hôm qua.
- Sao mà mất nhanh thế ?
- Cháy ạ.
 Dùng câu rút gọn gây hiểu lầm, hiểu sai thông tin
* Dùng câu rút gọn nhưng không làm người nghe hiểu lầm, hiểu sai thông tin, nội dung nói..
BÀI TẬP 2:
Bài học hôm nay cần nắm những nội dung nào?
 Nội dung bài học:
I/ Thế nào là rút gọn câu:
Khi nói hoặc viết,có thể lược bỏ một số thành phần của câu,tạo thành câu rút gọn.
Việc lược bỏ một số thành phần câu thường nhằm những mục đích sau:
- Làm cho câu gọn hơn,vừa thông tin được nhanh, vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu trước đó;
- Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (lược bỏ chủ ngữ).
II/ Cách dùng câu rút gọn:
Khi rút gọn câu cần lưu ý:
- Không làm cho người nghe,người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói;
- Không biến câu nói thành một câu cộc lốc,khiếm nhã.

CÂU RÚT GỌN
III/ Luyện tập:
Bài tập 1: Tìm câu rút gọn, thành phần nào được rút gọn, khôi phục thành phần câu được rút gọn.
a) Thi đua dạy tốt, học tốt.
b) Mong các em phấn đấu học thật tốt trong kì II.

CÂU RÚT GỌN
III/ Luyện tập:
* Bài tập 2/sgk: Hãy tìm câu rút gọn trong 2 ví dụ dưới đây, cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy?
Tiết 78
CÂU RÚT GỌN
a, Bước tới Đèo Ngang , bóng xế tà ,
Cỏ cây chen đá , lá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú ,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia,
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng ta với ta.
( Bà Huyện Thanh Quan)
b, Đồn rằng quan tướng có danh
Cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn ai
Ban khen rằng “ Ấy mới tài”,
Ban cho cái áo với hai đồng tiền
Đánh giặc thì chạy trước tiên
Xông vào trận tiền , cởi khố giặc ra
Giặc sợ , giặc chạy về nhà ,
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân
( Ca dao )
Trong thơ, ca dao thường gặp nhiều câu rút gọn bởi thơ, ca dao chuộng lối diễn đạt súc tích, vả lại số chữ trong một dòng rất hạn chế
Hướng dẫn học tập:
Kính chúc Sức Khoẻ
Quý Thầy Cô Giáo

Các Em!
&
TRƯỜNG THCS TIÊN THUẬN