Bài 19. Rút gọn câu

Chào mừng quý thầy cô
đến dự giờ lớp 7A!
KHỞI ĐỘNG
?Hãy xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau:
a) Anh trai tôi học luôn đi đôi với hành.
b) Ngày mai, em về quê ngoại thăm ông bà.
c) Uống nước nhớ nguồn.
/
/
VN
CN
CN
VN
-> Vắng chủ ngữ
VN
TN
TIẾT 80: RÚT GỌN CÂU
Xét ví dụ:
a/ Học ăn, học nói, học gói, học mở. (Tục ngữ)



b/ Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.
V

/
C V
Khôi phục chủ ngữ: Tôi; Chúng tôi; Mọi người; ...
Xét ví dụ:
a/ Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
(Nguyễn Công Hoan)


b/
Bao giờ cậu đi Hà Nội?
Ngày mai.
Lược bỏ vị ngữ
Lược bỏ cả chủ ngữ, vị ngữ
a/ Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
(Nguyễn Công Hoan)

b/
Bao giờ cậu đi Hà Nội?
Ngày mai.
a/ Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người đuổi theo nó.
(Nguyễn Công Hoan)

b/
Bao giờ cậu đi Hà Nội?
Ngày mai, tớ đi Hà Nội.
So sánh hai cách diễn đạt sau:
a, Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.

b, Học ăn, học nói, học gói, học mở.
c,Hai ba người đuổi theo nó.
d, - Bao giờ cậu đi Hà Nội?
VN
VN
CN
(Lược bỏ thành phần CN)
(Lược bỏ thành phần VN)
(Lược bỏ thành phần CN và VN)
Rút gọn câu
CN
TN
Xét ví dụ:
VN
CN
Rồi ba bốn người, sáu bẩy người.
- Ngày mai.
Xét ví dụ:
Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
Thiếu chủ ngữ.
Không nên rút gọn vì gây sự khó hiểu và câu sai ngữ pháp.
Xét ví dụ:
Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10.
Con ngoan quá! Bài nào được điểm 10 thế?
Bài kiểm tra toán.
Không nên rút gọn vì trả lời như vậy là thiếu lễ phép, nói cộc lốc.
Bài tập 1 : Trong các tục ngữ sau ,câu nào là câu rút gọn? Những thành phần nào của câu được rút gọn? Rút gọn như vậy để làm gì?
a) Người ta là hoa đất .

b) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

c) Nuôi lợn ăn cơm nằm,nuôi tằm ăn cơm đứng.

d) Tấc đất tấc vàng.
C N VN
VN
VN
VN
Gợi ý:
b, Chúng ta ăn quả nhớ kẻ trồng cây.  Rút gọn CN
c, Người nuôi lợn ăn cơm nằm, người nuôi tằm ăn cơm đứng.  Rút gọn CN
d, Chúng ta nên nhớ rằng tấc đất tấc vàng.
 Rút gọn CN- VN
Mục đích:
Làm cho câu gọn hơn, cô đọng, súc tích hơn.
Ngụ ý là lời khuyên chung mọi người (b,d).
Nói chung về mọi người (c).
a)
Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen lá đá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại trời non nước,
Một mảnh tình riêng ta với ta.

b)
Đồn rằng quan tướng có danh,
Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.
Ban khen rằng : “Ấy mới tài”,
Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
Đánh giặc thì chạy trước tiên,
Xông vào trận tiền cưỡi khố giặc ra (!)
Giặc sợ, giặc chạy về nhà
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân !
Bài tập 2 : Tìm câu rút gọn trong các đoạn sau. Cho biết thành phần nào được rút gọn. Hãy khôi phục thành phần đã được rút gọn. Cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy.
b) Đồn rằng quan tướng có danh Cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn ai,
Ban khen rằng: "ấy mới tài",
Ban cho cái áo với hai đồng tiền .
Đánh giặc thì chạy tru?c tiên,
Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra(!)
Giặc sợ giặc chạy về nhà ,
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!
(Ca dao)
(Người ta)
(Quan tướng)
(Quan tướng)
(Quan tướng)
(Quan tướng)
(Vua)
(Vua)
=>Trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy vì ngôn ngữ thơ ca luôn đòi hỏi sự cô đọng súc tích nhằm tăng giá trị biểu cảm, chỳng cũn ch?u s? quy d?nh v? s? cõu s? ch?. Mặt khác các tác giả thường muốn giấu mình đi một cách khiêm tốn.
MẤT RỒI
Một người có việc đi xa, dặn con: - Ở nhà có ai hỏi thì bảo bố cháu đi vắng nhé! - Sợ con mải chơi quên mất, ông ta viết mấy câu vào giấy, đưa cho con, bảo: - Có ai hỏi thì cứ đưa cái giấy này. Đứa con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi. Tối đến, nó thắp đèn, lấy giấy ra xem, chẳng may để giấy cháy mất. Hôm sau có người khách lại chơi, hỏi: - Bố cháu có nhà không? Thằng bé ngẩn ngơ hồi lâu, sực nhớ ra, sờ vào túi không thấy giấy, liền nói: - Mất rồi. Ông khách sửng sốt: - Mất bao giờ? - Thưa. tối hôm qua. - Sao mà mất nhanh thế? - Cháy ạ. (Truyện cười dân gian Việt Nam)
Vì sao cậu bé và người khách trong câu chuyện dưới đây hiểu lầm nhau? Qua câu chuyện này em rút ra bài học gì về cách nói năng?
Bài tâp 3:
- Mất rồi.
- Thưa ... tối hôm qua.
- Cháy ạ.
Tờ giấy mất rồi.
Bố cậu bé mất rồi.
Tờ giấy mất tối hôm qua.
Bố cậu bé mất tối hôm qua.
Tờ giấy bị cháy .
Bố cậu bé mất do bị cháy.
Bài học rút ra :
Phải cẩn thận khi dùng câu rút gọn, vỡ dùng câu rút gọn không đúng sẽ gây hiểu lầm.

Bài tập 4 THAM ĂN
Có anh chàng phàm ăn tục uống, hễ ngồi vào mâm là chỉ gắp lấy gắp để, chẳng ngẩng mặt nhìn ai, cũng chẳng muốn chuyện trò gì. Một lần đi ăn cỗ ở nhà nọ, có ông khách thấy anh ta ăn uống lỗ mãng quá, bèn lân la gợi chuyện. Ông khách hỏi :
Chẳng hay ông là người ở đâu ta ?
Anh chàng đáp :
Đây .
Rồi cắm cúi ăn.
Thế ông được mấy cô, mấy cậu rồi ?
Mỗi.
Nói xong, lại gắp lia gắp lịa.
Ông khách hỏi tiếp :
Các cụ thân sinh ông chắc còn cả chứ ?
Anh chàng vẫn không ngẩng đầu lên, bảo :
- Tiệt !
Chi tiết trong truyện cười "Tham ăn" có tác dụng gây cười và phê phán là: việc trả lời của anh tham ăn đều dùng câu rút gọn, gọn đến mức không hiểu được và rất thô lỗ.
Bài tập 4:
THảO LUậN CặP ĐÔI 5P
Bài tập 5:
Viết đoạn hội thoại về chủ đề “ Nói không với tệ nạn xã hội trong dịp Tết” , trong đó có dùng câu rút gọn.
Hình thức thảo luận theo cặp đôi sau đó thực hành đoạn hội thoại
Làm cho câu gọn hơn, vừa thông tin được nhanh, vừa tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất hiện trong câu trước đó.
.
.
Hướng dẫn học bài ở nhà:
Ghi nhớ các đơn vị kiến thức đã học.
Hoàn thành bài tập.
Soạn bài tiếp theo: “Đặc điểm của văn bản nghị luận”
Chúc các em học tốt
giờ học kết thúc