Bài 19. Rút gọn câu

Kiểm tra bài cũ
Hãy nhắc lại tên các thành phần câu em đã được học ở bậc tiểu học.
Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn. Thành phần không bắt buộc có mặt được gọi là thành phần phụ (Ngữ văn 6 tập 2)
VỊ NGỮ: là thành phần chính của câu có khả năng kết hợp với các phó từ chỉ quan hệ thời gian và trả lời cho các câu hỏi Làm gì?, Làm sao?, Như thế nào? hoặc Là gì?
CHỦ NGỮ: Là thành phần chính của câu nêu tên sự vật, hiện tượng có hành động, đặc điểm, trạng thái,…được miêu tả ở vị ngữ. Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi Ai?, Con gì? Hoặc Cái gì?
VÍ DỤ: - Hôm qua, tôi đi Nha Trang.
CN
VN
TN
- Anh về lúc nào?
- Sáng nay.
Thế nào là rút gọn câu?
1.a, Học ăn , học nói , học gói , học mở.
b, Chúng ta học ăn , học nói , học gói , học mở.

CN VN1 VN2 VN3 VN4
Vì sao CN trong câu này được lược bỏ ?
? Lược bỏ CN
2.a, Hai ba người đuổi theo nó . Rồi ba bốn người , sáu bảy người.
CN VN
Lược bỏ VN
( Nguyễn Công Hoan )
b, - Bao giờ cậu đi Hà Nội ?
- Ngày mai.
Lược bỏ cả CN và VN
Thế nào là câu rút gọn ?
 Khi nói hoặc viết , có thể lược bỏ một số thành phần của câu, tạo thành câu rút gọn
Tiết 78 : RÚT GỌN CÂU
1. Ví dụ
Tìm câu rút gọn trong đoạn trích , cho biết thành phần nào được rút gọn ?
a, Anh cứ hát. Hết sức hát . Gò ngực mà hát . Há miệng to mà hát .
( Nguyễn Công Hoan )
Rút gọn VN
Rút gọn CN
Bài tập nhanh
* Kết luận : Ghi nhớ 1 SGK / 15
b,Tiếng hát ngừng. Cả tiếng cười.
( Nam Cao)
Tiết 78 : RÚT GỌN CÂU
? Việc lược bỏ một số thành phần câu như trên là nhằm mục đích gì?
II. Cách dùng câu rút gọn
1. Ví dụ :
a, Sáng chủ nhật trường em tổ chức cắm trại . Sân trường thật đông vui . Chạy loăng quăng . Nhảy dây . Chơi kéo co.
Thiếu CN
b, - Mẹ ơi , hôm nay con được một điểm mười .
Con ngoan quá ! Bài nào được điểm mười thể ?
Nhận xét câu trả lời của người con với mẹ ? Theo em , nên trả lời thế nào để thể hiện là người con ngoan ?
Khi rút gọn câu cần chú ý điều gì ?
2. Kết luận : Ghi nhớ 2 SGK / 16.
Bài kiểm tra toán mẹ ạ !

Tiết 78 : RÚT GỌN CÂU
Bài kiểm tra toán .
Người ta là hoa đất.
b) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
c) Tấc đất tấc vàng.
 Rút gọn chủ ngữ
 Rút gọn chủ ngữ
 Tác dụng: Câu tục ngữ nêu lên một quy tắc ứng xử cho mọi người, nên rút gọn chủ ngữ làm cho câu trở nên gọn hơn.
d) Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.
Tiết 78 : RÚT GỌN CÂU
Bài tập vận dung (bài tập 1 sgk ):
II. LUYỆN TẬP:
Nhận biết câu rút gọn trong các câu tục ngữ. Chỉ ra thành phần được rút gọn và giải thích lý do rút gọn câu.
a) Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
(Bà Huyện Thanh Quan)
->(Tôi)
->(Tôi)
Bài tập 2 :
b) Đồn rằng quan tướng có danh, Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.
Ban khen rằng: "?y mới tài",
Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
Đánh giặc thì chạy tru?c tiên,
Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra!
Giặc sợ, giặc chạy về nhà,
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!
(Ca dao)
(Người ta)
(Quan tu?ng)
(Quan tu?ng)
(Quan tu?ng)
(Vua)
Trong thơ, ca dao thường gặp nhiều câu rút gọn bởi thơ, ca dao chuộng lối diễn đạt súc tích, số chữ trong mỗi dòng thơ cũng hạn chế theo luật thơ.
II. Luyện tập :


* Bài tập 3: Vì sao cậu bé và người khách trong câu chuyện đã hiểu lầm nhau ?Em rút ra được bài học gì về cách nói năng ?
Cậu bé trả lời khách bằng 3 câu rút gọn :
Mất rồi .
Thưa... tối hôm qua.
Cháy ạ.
Sử dụng câu rút gọn không đúng sẽ gây hiểu lầm.
Tiết 78 : RÚT GỌN CÂU
Trong truyện cười Tham ăn, chi tiết có tác dụng gây cười và phê phán là những câu trả lời cộc lốc, khiếm nhã của anh chàng tham ăn :
- Đây.
- Mỗi.
- Tiệt !
Bài tập 4:
Tiết 78 : RÚT GỌN CÂU
Bài tập 5: Viết đoạn hội thoại về chủ đề “ Nói không với ma túy” , trong đó có dùng câu rút gọn.
- 2 học sinh ngồi cạnh nhau thực hành đoạn hội thoại
RÚT GỌN CÂU
Khái niệm: Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần của câu, tạo thành câu rút gọn.



- Cách dùng câu rút gọn:
+ Không làm cho người nghe người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.
+ Không biến câu nói thành câu cộc lốc, khiếm nhã .
- Tác dụng:
+ Làm cho câu gọn hơn, vừa thông tin được nhanh, vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu trước.
+ Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người .
Hướng dẫn tự học:
* Nắm được:
Khái niệm câu rút gọn.
Tác dụng của việc rút gọn câu.
Cách dùng câu rút gọn.
Tìm ví dụ về việc sử dụng câu rút gọn thành câu cộc lốc, khiếm nhã.
* Chuẩn bị bài:
- Đặc điểm của văn bản nghị luận.
- Nhận biết các yếu tố cơ bản của bài văn nghị luận.
Tiết 78 : RÚT GỌN CÂU
3. Cách dùng câu rút gọn :
1. Thế nào là rút gọn câu ?
2. Tác dụng của việc rút gọn câu:
III. Luyện tập :
I. Tỡm hi?u chung: