Bài 19. Rút gọn câu

?Hãy xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau:
a) Anh trai tôi học luôn đi đôi với hành.
b) Ngày mai, em về quê ngoại thăm ông bà.
c) Uống nước nhớ nguồn.
/
/
VN
CN
CN
VN
-> Vắng chủ ngữ
VN
TN
RÚT GỌN CÂU
Bài 18/ Tiếng Việt
Cấu tạo của hai câu sau có gì khác nhau?
a) Học ăn, học nói, học gói, học mở. (Tục ngữ)
b) Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở
I . THẾ NÀO LÀ RÚT GỌN CÂU?
Ví dụ1 :

a/ Học ăn, học nói, học gói, học mở. (Tục ngữ)



b/ Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.
V

/
C V
Khôi phục chủ ngữ: Tôi; Chúng tôi; Mọi người; ...
Câu a: Lược bỏ chủ ngữ
Câu b: Có chủ ngữ
3. Vì sao câu a ngưu?i ta lại lưu?c bỏ chủ ngữ ?

Ch? ng? cõu a b? lu?c b? vỡ dõy l� cõu t?c ng? khuyờn chung cho t?t c? ngu?i Vi?t Nam, l?i nh?c nh? mang tớnh d?o lớ truy?n th?ng.
Ví dụ 2: Trong những câu in đậm dưới đây, thành phần nào của câu được bỏ? Vì sao?
a/ Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
(Nguyễn Công Hoan)


b/
Bao giờ cậu đi Hà Nội?
Ngày mai.
Lược bỏ vị ngữ
Lược bỏ cả chủ ngữ, vị ngữ

Ví dụ 2:
Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
(Nguyễn Công Hoan)

Rồi ba bốn người, sáu bảy người đuổi theo nó.

b) - Bao giờ cậu đi Hà Nội ?
- Ngày mai.

Ngày mai, tôi đi Hà Nội






Ghi nhớ:
- Khi nói hoặc viết, có thể ............... một số thanh phần của câu, tạo thành câu ..................
- Việc lược bỏ 1 số thành phần trong câu thường nhằm mục đích:
- Làm cho câu ..............., vừa thông tin ............, vừa tránh .................... lại các từ ngữ đã xuất hiện trước đó.
- Ngụ ý hành động, đặc điểm, tính chất trong câu là của ............... mọi người (lược bỏ chủ ngữ).
lược bỏ
rút gọn
gọn hơn
nhanh
lặp
chung
II – CÁCH DÙNG CÂU RÚT GỌN:
Ví dụ 1: Nh?ng cõu in d?m du?i dõy thi?u th�nh ph?n n�o? Cú nờn rỳt g?n nhu v?y khụng? Vỡ sao?
Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
Ví dụ 2: C?n thờm nh?ng t? ng? n�o v�o cõu rỳt g?n (in d?m) du?i dõy d? th? hi?n thỏi d? l? phộp?
- Mẹ ơi, hôm nay con được điểm 10.
- Con ngoan quá! Bài nào được điểm 10 thế?
- Bài kiểm tra toán.
Xét ví dụ:
Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
Thiếu chủ ngữ.
Không nên rút gọn vì gây sự khó hiểu và câu sai ngữ pháp.
Xét ví dụ:
Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10.
Con ngoan quá! Bài nào được điểm 10 thế?
Bài kiểm tra toán.
Không nên rút gọn vì trả lời như vậy là thiếu lễ phép, nói cộc lốc.
Ghi nhớ:
Khi rút gọn câu, cần chú ý:
Không làm cho người nghe, người đọc hiểu …. hoặc hiểu không ………… nội dung câu nói;
Không biến câu nói thành một câu …………….
sai
đầy đủ
cộc lốc, khiếm nhã.
Chúng ta cần rút ra điều gì khi sử dụng câu rút gọn ?
Bài tập 1 : Trong các tục ngữ sau ,câu nào là câu rút gọn? Những thành phần nào của câu được rút gọn? Rút gọn như vậy để làm gì?
a) Người ta là hoa đất .

b) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

c) Nuôi lợn ăn cơm nằm,nuôi tằm ăn cơm đứng.

d) Tấc đất tấc vàng.
C N VN
VN
VN
VN
III – LUYỆN TẬP:
Gợi ý:
b, Chúng ta ăn quả nhớ kẻ trồng cây.  Rút gọn CN
c, Người nuôi lợn ăn cơm nằm, người nuôi tằm ăn cơm đứng.  Rút gọn CN
d, Chúng ta nên nhớ rằng tấc đất tấc vàng.
 Rút gọn CN- VN
Mục đích:
Làm cho câu gọn hơn, cô đọng, súc tích hơn.
Ngụ ý là lời khuyên chung mọi người (b,d).
Nói chung về mọi người (c).
Bài tập 2: Vỡ sao c?u bộ v� ngu?i khỏch trong cõu chuy?n du?i dõy hi?u l?m nhau? Qua cõu chuy?n n�y, em rỳt ra du?c b�i h?c gỡ v? cỏch núi nang? M?t r?i
Một người có việc đi xa dặn con :
- ? nhà có ai hỏi bảo bố đi vắng nhé!
Sợ con mải chơi quên mất, ông ta viết mấy câu vào giấy, đưa cho con, bảo:
- Có ai hỏi thì cứ đưa cái giấy này
Đứa con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi. Tối đến , nó thắp đèn, lấy giấy ra xem, chẳng may để giấy cháy mất.
Hôm sau cú người khách lại chơi, hỏi:
- Bố cháu có nhà không?
Thằng bé ngẩn ngơ hồi lâu, sực nhớ ra, sờ vào túi không thấy giấy, liền nói:
- Mất rồi.
Ông khách sửng sốt :
-Mất bao giờ?
-Thưa .tối hôm qua.
- Sao mà mất nhanh thế?
- Cháy ạ. (Truy?n cu?i dõn gian Vi?t Nam)
*) Cậu bé và người khách hiểu lầm nhau, vì cậu bé khi trả lời với vị khách đã dùng ba câu rút gọn khiến cho vị khách hiểu sai ý nghĩa.
- Mất rồi:
Ý cậu bé là tờ giấy mất.
Vị khách hiểu là bố cậu bé mất.
- Thưa … tối hôm qua:
Ý cậu bé là tờ giấy mất tối hôm qua.
Vị khách hiểu là bố cậu bé mất tối hôm qua.
- Cháy ạ.:
Ý cậu bé là tờ giấy mất vì cháy.
Người khách hiểu bố cậu bé mất vì cháy.
=> Qua câu chuyện này, chúng ta rút ra bài học:
Phải cẩn thận khi dùng câu rút gọn, vì dùng
câu rút gọn không đúng có thể gây ra hiểu lầm.
Tìm ví dụ về việc sử dụng câu rút gọn thành câu cộc lốc, khiếm nhã.
Chuẩn bị: Đặc điểm của văn nghị luận
Hướng dẫn về nhà
Tìm câu rút gọn trong các ví dụ sau, cho biết thành phần nào được rút gọn?
a) Anh cứ hát. Hết sức hát. Gò ngực mà hát.
Há miệng to mà hát.
( Nguyễn Công Hoan )
=> Rút gọn VN
=> Rút gọn CN
b) Tiếng hát ngừng. Cả tiếng cười.
( Nam Cao)
BÀI TẬP NHANH