Bài 19. Rút gọn câu

NGỮ VĂN 7
Giáo viên thực hiện: Bùi Thị Huyền
RÚT GỌN CÂU
Tiết 78: Tiếng việt:

1. Nèi :
KIỂM TRA BÀI CŨ
2.Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong 3 câu sau :
Hòn Đất nổi lên Hòn Me và Hòn Sóc, gối đầu lên xóm.
CN VN VN

b) Mưa ngớt hạt, rồi dần dần tạnh hẳn.
CN VN VN

Tr?i mua to quỏ .
CN VN
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Tìm hiểu chung
1. Thế nào là rút gọn câu?
a) Xét ví dụ:
a) Học ăn, học nói, học gói, học mở.
b) Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở.
- Câu (a) không có CN, câu (b) có CN
CN
VN
? Tìm những từ ngữ có thể làm chủ ngữ trong câu (a)?
- Thêm CN cho câu (a): chúng ta, người Việt Nam, chúng em…
? Vì sao chủ ngữ trong câu (a) được lược bỏ?
Chủ ngữ câu a bị lược bỏ vì đây là câu tục ngữ nên không nói riêng về một ai mà đưa ra lời khuyên chung cho tất cả người Việt Nam, lời nhắc nhở mang tính đạo lí truyền thống.
? Cấu tạo của 2 câu trên có gì khác nhau?
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Bài học
1. Thế nào là rút gọn câu?
a) Xét ví dụ:
? Trong những câu in đậm dưới đây, thành phần nào của câu được lược bỏ? Vì sao?
a) Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người. (Nguyễn Công Hoan)
-> Thành phần được lược bỏ: Vị ngữ (đuổi theo nó). Vì tránh lặp từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
b) Kết luận:* Ghi nhớ 1(sgk-15)
-> Thành phần được lược bỏ: cả CN và VN (mình đi Hà Nội). Vì làm cho câu gọn hơn nhưng vẫn hiểu được-> Câu rút gọn.
b) - Bao giờ cậu đi Hà Nội?
- Ngày mai.
? Qua ví dụ, em hiểu thế nào là rút gọn câu? Rút gọn câu nhằm mục đích gì?
- Câu a: rút gọn vị ngữ(đuổi theo nó)
- Câu b: rút gọn cả CN và VN
=>Lược bỏ như vậy làm cho câu ngắn gọn hơn nhưng vẫn hiểu được
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Bài học
1. Thế nào là rút gọn câu?
a) Xét ví dụ: sgk- 14
b) Kết luận:* Ghi nhớ 1(sgk-15)
* BT nhanh : Tìm câu rút gọn trong đoạn trích, cho biết thành phần nào được rút gọn?
a, Anh cứ hát. Hết sức hát. Gò ngực mà hát . Há miệng to mà hát .
( Nguyễn Công Hoan )
Rút gọn CN
b, Cuộc bắt nhái trời mưa đã vãn. Ai nấy ra về. Anh Duyện xách giỏ về trước. Thứ đến chị Duyện .
( Tô Hoài )
Rút gọn VN
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Bài học
1. Thế nào là rút gọn câu?
a) Xét ví dụ:
b) Kết luận:* Ghi nhớ 1(sgk-15)
2. Cách dùng câu rút gọn
a) Xét ví dụ:
? Những câu in đậm sau thiếu thành phần nào ? Có nên rút gọn như vậy không ? Vì sao ?
Sáng chủ nhật trường em tổ chức cắm trại . Sân trường thật đông vui . Chạy loăng quăng . Nhảy dây . Chơi kéo co.
Thiếu CN
Lưu ý : Đây là những câu sai ngữ pháp , không phải câu rút gọn , thiếu CN , làm câu không rõ ý diễn đạt
- Câu 1: Thiếu CN
-> Không phải câu rút gọn, câu sai ngữ pháp làm câu khó hiểu.
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Bài học
1. Thế nào là rút gọn câu?
a) Xét ví dụ: sgk- 14
b) Kết luận:* Ghi nhớ 1(sgk-15)
2. Cách dùng câu rút gọn
a) Xét ví dụ: sgk-15
- Câu 1: Thiếu CN
-> Không phải câu rút gọn, câu sai ngữ pháp làm câu khó hiểu.
- Mẹ ơi , hôm nay con được một điểm mười .
- Con ngoan quá ! Bài nào được điểm mười thế?
- Bài kiểm tra toán .
Nhận xét câu trả lời của người con với mẹ ? Theo em, phải trả lời thế nào để thể hiện là người con ngoan?
- Câu 2: Thêm “Thưa mẹ,... ạ!”
b) Kết luận: * Ghi nhớ 2 (sgk-16)
? Qua ví dụ trên, hãy cho biết: Khi rút gọn câu cần chú ý điều gì?
II. Luyện tập
1. Bài 1 (16)
Khi rút gọn câu ,cần chú ý:
Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói;
- Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Bài học
1. Thế nào là rút gọn câu?
a) Xét ví dụ: sgk- 14
b) Kết luận:* Ghi nhớ 1(sgk-15)
2. Cách dùng câu rút gọn
a) Xét ví dụ: sgk-15
b) Kết luận: * Ghi nhớ 2 (sgk-16)
II. Luyện tập
1. Bài 1 (16)
? Trong các tục ngữ sau, câu nào là câu rút gọn? Những thành phần nào của câu được rút gọn? Rút gọn câu như vậy để làm gì?
a) Người ta là hoa đất.

b) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.



c) Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.




d) Tấc đất tấc vàng.
-> Câu đủ thành phần
-> Câu rút gọn thành phần CN.
- Mục đích: câu gọn hơn và ngụ ý khuyên chung mọi người biết sống có đạo lí.
-> Câu rút gọn thành phần CN.
- Mục đích: câu gọn hơn, thông tin rõ được điều muốn nói về sự vất vả của người nuôi lợn, chăn tằm.
-> Câu rút gọn thành phần CN
Mục đích: câu gọn hơn và khẳng định sự quý giá của đất.
Vd:(Chúng ta nên nhớ rằng) tấc đất tấc vàng.
-Câu a:Câu đủ thành phần
-Câu b: Rút gọn CN
-Câu c: Rút gọn CN
-Câu d: Rút gọn CN
=>Mục đích: Làm cho câu ngắn gọn hơn
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Bài học
1. Thế nào là rút gọn câu?
a) Xét ví dụ: sgk- 14
b) Kết luận:* Ghi nhớ 1(sgk-15)
2. Cách dùng câu rút gọn
a) Xét ví dụ: sgk-15
b) Kết luận: * Ghi nhớ 2 (sgk-16)
II. Luyện tập
1. Bài 1 (16)
2. Bài 2 (16)
? Tìm câu rút gọn, khôi phục thành phần câu được rút gọn?
a, Bước tới Đèo Ngang , bóng xế tà ,
Cỏ cây chen đá , lá chen hoa.,
Lom khom dưới núi tiều vài chú ,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia,
Dừng chân đứng lại , trời , non , nước,
Một mảnh tình riêng ta với ta.
( Bà Huyện Thanh Quan)
-> (Tôi,ta) bước tới Đèo Ngang thì bóng đã xế tà,

(Tôi,ta) dừng chân đứng lại chỉ thấy trời và non, nước,


Thời gian thảo luận : 3 phút
THẢO LUẬN NHÓM
HẾT GIỜ
? Tìm câu rút gọn, khôi phục thành phần câu được rút gọn. Vì sao trong thơ có nhiều câu rút gọn như vậy ?
b, Đồn rằng quan tướng có danh
Cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn ai
Ban khen rằng “ Ấy mới tài” ,
Ban cho cái áo với hai đồng tiền
Đánh giặc thì chạy trước tiên
Xông vào trận tiền, cởi khố giặc ra
Giặc sợ, giặc chạy về nhà ,
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân
( Ca dao )
-Trong thơ ,ca dao thường gặp nhiều câu rút gọn vì: thơ, ca dao chuộng lối diễn đạt súc tích, ngắn gọn, mặt khác số chữ trong thơ, ca dao rất hạn chế..
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Bài học
1. Thế nào là rút gọn câu?
a) Xét ví dụ: sgk- 14
b) Kết luận:* Ghi nhớ 1(sgk-15)
2. Cách dùng câu rút gọn
a) Xét ví dụ: sgk-15
b) Kết luận: * Ghi nhớ 2 (sgk-16)
II. Luyện tập
1. Bài 1 (16)
2. Bài 2 (16)
3. Bài 3 (17)
- Bài tập 3: Đọc câu chuyện và cho biết vì sao cậu bé và người khách hiểu lầm nhau? Em rút ra bài học gì về cách nói năng?
- Cậu bé và người khách hiểu lầm nhau vì khi trả lời cậu bé đã dùng 3 câu rút gọn: + Mất rồi!
+ Thưa…tối hôm qua
+ Cháy ạ.
-> Lược bỏ thành phần CN
Phải cẩn thận khi dùng câu rút gọn,
nếu dùng không đúng chỗ sẽ gây nên sự
hiểu lầm
TIẾT 78: RÚT GỌN CÂU
I. Bài học
1. Thế nào là rút gọn câu?
a) Xét ví dụ: sgk- 14
b) Kết luận:* Ghi nhớ 1(sgk-15)
2. Cách dùng câu rút gọn
a) Xét ví dụ: sgk-15
b) Kết luận: * Ghi nhớ 2 (sgk-16)
II. Luyện tập
1. Bài 1 (16)
2. Bài 2 (16)
3. Bài 3 (17)
- Cậu bé và người khách hiểu lầm nhau vì khi trả lời cậu bé đã dùng 3 câu rút gọn: + Mất rồi!
+ Thưa…tối hôm qua
+ Cháy ạ.
-> Lược bỏ thành phần CN
4. Bài tập 4:
- Bài tập : Viết đoạn hội thoại về chủ đề môi trường có sử dụng câu rút gọn .
* Gợi ý :
( Có thể trao đổi về công việc lao động vệ sinh sân trường hoặc bàn nhau làm thế nào để sử dụng bao bì ni – lông hợp lí )
Cách dùng c©u rót gän cña anh chµng phµm ¨n ®Òu cã t¸c dông g©y c­êi vµ phª ph¸n, v× rót gän ®Õn møc kh«ng hiÓu ®­îc vµ rÊt th« lç.
5. Bài tập 5: Viết đoạn hội thoại…..
Bài tập phụ :
1. Đâu là câu rút gọn trả lời cho câu hỏi "Hàng ngày, cậu dành thời gian cho việc gì nhiều nhất ?".
Hằng ngày mình dành nhiều thời gian để đọc sách.
Đọc sách là việc mình dành nhiều thời gian nhất.
Tất nhiên là mỡnh đọc sách rồi !
Mình đọc sách.
D.
2. Câu nào trong các câu sau đây là câu rút gọn ?
Ai cũng phải học đi đôi với hành.
Anh trai tôi học luôn đi đôi với hành.
Học phải đi đôi với hành.
Rất nhiều người học đi đôi với hành.
C.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
HỌC THUỘC GHI NHỚ
LÀM BÀI TẬP 5
- SOẠN BÀI: TINH THẦN YÊU NƯỚC CỦA NHÂN DÂN TA
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT!