Bài 19. Mối quan hệ giữa gen và tính trạng

PHÒNG GIÁO DỤC ĐỨC THỌ
TRƯỜNG THCS YÊN TRẤN
NGƯỜI THỰC HIỆN: Phạm Thị Hồng Vinh
Hãy hoàn thiện sơ đồ sau:
Đoạn ADN
mARN
……………………………………
Mạch 1 - ATG – XGG – GTA – TAX – TXX – TAG
BÀI CŨ
?
Mạch 2 (mạch khuôn) - TAX – GXX – XAT – ATG – AGG – ATX
Sao mã
- AUG – XGG – GUA – UAX – UXX - UAG
SO SÁNH CẤU TRÚC PHÂN TỬ PRÔTÊIN VÀ PHÂN TỬ ADN
GIÁO VIÊN: Ph¹m thÞ Hång Vinh
TiÕt 19: Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng
Tiết 19:
Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA ARN VÀ PROTEIN
Gen mang thông tin cấu trúc protêin nằm trong nhân tế bào là chủ yếu. Còn Prôtêin lại được hình thành ngoài tế bào chất. Vậy gen và Prôtêin có mối quan hệ với nhau phải thông qua một cấu trúc trung gian nào đó.
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
1. MỐI QUAN HỆ GIỮA ARN VÀ PROTEIN:
? Hãy cho biết cấu trúc trung gian và vai trò của nó trong mối quan hệ giữa gen và tính trạng?
mARN sau khi ®­îc h×nh thµnh rêi khái nh©n ra chÊt tÕ bµo ®Ó tæng hîp chuçi axit amin mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh trËt tù cña c¸c axit a min. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a ARN vµ Protªin víi nhau.
Tiết 19: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Tiết 19: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Quan sát hình 19.1 thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi:
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
mARN: Truyền đạt thông tin quy định cấu trúc một loại Prôtêin
rARN: Cấu trúc nên Ribôxôm là nơi tổng hợp Prôtêin.
tARN: Vận chuyển axit amin tới Ribôxôm để tổng hợp Prôtêin.
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Những thành phần tham gia tổng hợp Protêin? Chức năng của mỗi thành phần là gì?
? Các loại nuclêotit nào ở mARN và tARN liên kết với nhau?
? Tương quan về số lượng giữa axit amin và nuclêotit của mARN khi ở trong ribôxôm?
? Trình tự các axit amin trong prôtêin do yếu tố nào quy định?

Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Các Nuclêotit trên mARN và tARN liên kết với nhau theo NTBS: A liên kết với U; G liên kết với X và ngược lại
Cứ 3 nuclêotit trên mARN mã hoá cho 1 axitamin. ( gọi là bộ ba mã hoá). ( Bộ 3 trên tARN gọi là bộ 3 đối mã)
Trình tự axitamin trên phân tử protêin được quy định bởi trình tự các nuclêotit trên mARN.
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
2. Sự hình thành chuỗi axitamin
Thông tin di truyền/ mARN
Polypeptide
Sao mã
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Theo dõi đoạn phim về quá trình tổng hợp Protein và nhận xét?
Tiết 19: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
2. Sự hình thành chuỗi axitamin
+ mARN rời khỏi nhân đến Ribôxôm.
+ Các tARN mang a.a. vào ribôxôm khớp với mARN theo NTBS đặt a.a. vào đúng vị trí.
+ Khi ribôxôm dịch 1 nấc mARN --> 1 a.a. được nối tiếp.
+ Khi ribôxôm dịch chuyển hết chiều dài của mARN chuỗi aa được tổng hợp xong.
Tương quan: 3 nuclêotit -- >1 a.amin
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
* Nguyên tắc tổng hợp:
+ Khuôn mẫu ( mARN)
+ NTBS: A - U; G- X
2. Sự hình thành chuỗi axitamin
Vậy giữa ARN và Prôtein có mối quan hệ với nhau như thế nào?
mARN là mạch khuôn để tổng hợp nên Protêin. Từ đó cho thấy trình tự nuclêotit trên mARN quy định trình tự các axit amin trong phân tử Prôtêin.
Tiết 19: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
II. MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Gen mARN Protêin Tính trạng.
Tiết 19: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Quan sát hình vẽ thảo luận và giải thích:
- M?i liờn h? gi?a cỏc th�nh ph?n trong so d? .
- B?n ch?t c?a m?i liờn h? trong so d?.
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
ADN
-Gen là khuôn mẫu để tổng hợp nên mARN
mARN là khuôn mẫu để tổng hợp nên Protein
- Protein chịu tác động của MT trực tiếp biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.
- Trình tự nucleôtít trên phân tử ADN quy định trình tự nucleotit trên phân tử mARN.
- Trình tự nucleotit trên mARN lại quy định trình tự axit amin trong phân tử Prôtein.
- Protein trực tiếp tham gia vào cấu trúc và hoạt động sinh lý của tế bào từ đó biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.
Gen mARN Protêin Tính trạng.
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Bản chất của mối liên hệ:
Mối liên hệ giữa các thành phần trong sơ đồ:
ADN (mã gốc)
ARN (mã sao)
Prôtêin
(lời dịch mã)
Sao mã
Dịch mã
Trình tự sắp xếp các nu /ADN
Trình tự sắp xếp các ribônu/mARN
Trình tự sắp xếp các a.a. trên
chuỗi polypeptit
Tiết 19: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Tiết 19: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA ARN VÀ PROTEIN:
1. MỐI QUAN HỆ GIỮA ARN VÀ PROTEIN:
mARN là dạng trung gian có vai trò truyền đạt thông tin về cấu trúc của protein sắp được tổng hợp từ nhân ra chất tế bào.
2. Sự hình thành chuỗi axitamin
+mARN rời khỏi nhân đến Ribôxôm.
+ Các tARN mang a.a. vào ribôxôm khớp với mARN theo NTBS đặt a.a. vào đúng vị trí.
+ Khi ribôxôm dịch 1 nấc mARN --> 1 aa được nối tiếp.
- Nguyên tắc tổng hợp:
+ Khuôn mẫu ( mARN)
+ NTBS: A - U; G- X
II. MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
- Mối liên hệ
Gen là khuôn mẫu để tổng hợp nên mARN
mARN là khuôn mẫu để tổng hợp nên Protein
-Protein chịu tác động của MT trực tiếp biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.
+ Khi ribôxôm dịch chuyển hết chiều dài của mARN chuỗi aa được tổng hợp xong.
Bản chất của mối liên hệ:
- Trình tự nucleôtít trênADN quy định trình tự nucleotit trên mARN.
- Trình tự nucleotit trên mARN lại quy định trình tự axit amin trong phân tử Prôtein.
- Protein trực tiếp tham gia vào cấu trúc và hoạt động sinh lý của tế bào từ đó biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.
Câu 1: Trong cơ thể, Prôtein luôn được đổi mới qua quá trình:
a. Tự nhân đôi
b. Tổng hợp từ mARN sao ra từ khuôn mẫu của gen
c. Tổng hợp trực tiếp từ khuôn mẫu của gen
d. Cả a, b, c.
Tiết 19: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Bài tập:
Câu 2: Quá trình tổng hợp Prôtein diễn ra ở:
a. Nhân tế bào.
b. Chất tế bào tại Riboxom.
c. Màng tế bào
Ngoài tế bào.
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Câu 3: Nếu một tác động của môi trường làm biến đổi trình tự Nuclêotit trên mạch khuôn mẫu của gen thì:
a. Trình tự nucleotit trên bản sao mARN thay đổi
b. Trình tự axit amin trong phân tử Protêin thay đổi.
c. Cấu trúc protein thay đổi, làm thay đổi đặc điểm kiểu hình của cơ thể sinh vật.
d. Có thể xảy ra tất cả các biến đổi nêu trên
Tiết 19:Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Hướng dẫn học ở nhà:
- Học bài + Trả lời câu hỏi SGK
- Soạn bài 20.