Bài 19. Mối quan hệ giữa gen và tính trạng

TRƯỜNG THCS Tân Kỳ
GIÁO ÁN DẠY HỌC
MỐI QUAN HỆ
GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
GIÁO VIÊN SOẠN: Phạm Thuỳ Minh
Kiểm tra bài cũ
Vì sao nói pr«tªin có vai trò quan trọng đối với tế bào và cơ thể?
Protein có vai trò quan trọng đối với tế bào và cơ thể vì :
Protein là thành phần cấu trúc của tế bào nên trực tiếp biểu hiện thành các đặc điểm hình thái của cơ thể.
Protein là thành phần của: Enzim, hoocmôn, kháng thể …… nên liên quan đến toàn bộ hoạt động sống, trực tiếp biểu hiện thành các đặc điểm sinh lí của cơ thể
 Protein trực tiếp tham gia biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.
I: TÌM HIỂU MỐI QUAN HỆ GIỮA ARN VÀ PROTEIN:
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Gen mang thông tin cấu trúc protêin nằm trong nhân tế bào là chủ yếu. Còn Prôtêin lại được hình thành ngoài tế bào chất. Vậy gen và Prôtêin có mối quan hệ với nhau phải thông qua một cấu trúc trung gian nào đó.
Vậy cấu trúc đó là cấu trúc nào?
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
mARN sau khi được hình thành rời khỏi nhân ra chất tế bào để tổng hợp chuỗi axit amin mà thực chất là xác định trật tự sắp xếp của các axit amin. Điều đó phản ánh mối quan hệ mật thiết giữa ARN và Prôtêin với nhau.
1- Mèi quan hÖ gi÷a mARN vµ pr«tªin
MARN lµ d¹ng trung gian trong mèiquan hÖ gi÷a gen vµ pr«tªin
M ARN cã vai trß truyÒn ®¹t th«ng tin vÒ cÊu tróc cña pr«tªin s¾p ®­îc tæng hîp tõ nh©n ra tÕ bµo chÊt
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
1- Mèi quan hÖ gi÷a mARN vµ pr«tªin
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Cả 3 loại ARN đều tham gia quá trình tổng hợp Prôtêin vậy vai trò của từng loại như thế nào?
2- Qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
mARN: Truyền đạt thông tin quy định cấu trúc một loại Prôtêin
rARN: Cấu trúc nên Ribôxôm là nơi tổng hợp Prôtêin.
tARN: Vận chuyển axit amin tới Ribôxôm để tổng hợp Prôtêin.
Nhớ lại kiến thức cũ nêu chức năng của mỗi loại ARN.
Hãy quan sát h×nh vÏ và trả lời các câu hỏi sau:
Các nucleotit trên mARN và tARN liên kết với nhau như thế nào?
Trình tự các axit amin trên phân tử Protêin nó được quy định bởi đâu?
Cứ bao nhiêu nucleotit trên mARN thì mã hoá cho một axitamin?
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
HS thảo luận trả lời :
Các Nuclêotit trên mARN và tARN Liên kết với nhau theo NTBS: A liên kết với U; G liên kết với X và ngược lại
Cứ 3 nuclêotit trên mARN mã hoá cho 1 axitamin. ( gọi là bộ ba mã hoá). ( Bộ 3 trên tARN gọi là bộ 3 đối mã)
Trình tự axitamin trên phân tử protêin được quy định bởi trình tự các nuclêotit trên mARN.
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Vậy giữa ARN và Prôtein có mối quan hệ với nhau như thế nào?
mARN là mạch khuôn để tổng hợp nên Protêin. Từ đó cho thấy trình tự nuclêotit trên mARN quy định trình tự các axit amin trong phân tử Prôtêin.
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
I. M?i quan h? gi?a ARN v� protein
1. Mối quan hệ giữa các ARN với protein
2. Quá trình tổng hợp protein
Quan sát sơ đồ sau ? quá trình tổng hợp protein diễn ra như thế nào?
.
MARN là dạng trung gian trong mốiquan hệ giữa gen và prôtêin
M ARN có vai trò truyền đạt thông tin về cấu trúc của prôtêin sắp được tổng hợp từ nhân ra tế bào chất
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
ATP
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Phê
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
Sêrin
A-U-G-X-A-U-G-X-X-U-U-A-U-U-X-G-U-U-A-A-A-U-U-G-U-X-G-U-A-A
2. Quá trình tổng hợp protein
M ARN r?i kh?i nhõn ra t? b�o ch?t d? t?ng h?p chu?i aa
Ribôxôm dịch chuyển trên mARN theo từng bộ ba
Cỏc tARN m?t d?u g?n v?i 1aa, d?u kia mang b? 3 d?i mó v�o ribụxụm kh?p v?i mARN theo nguyờn t?c b? sung A-U, G- X.
Khi ribụxom d?ch 1 n?c trờn mARN ( m?i n?c ?ng v?i 3 nuclờotit) thỡ 1 aa du?c l?p ghộp v�o chu?i aa.
Khi ribụxụm d?ch chuy?n h?t chi?u d�i c?a mARN thỡ chu?i aa du?c t?ng h?p xong
Nguyên tắc hình thành chuỗi aa
- Dựa trên khuôn mẫu mARN và theo nguyên tắc bổ sung A- U, G- X đồng thời cứ 3 nuclêôtit ứng với 1 aa
- Trình tự nuclêôtit trên mARN quy định trình tự các aa trên prôtêin
II: MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Gen mARN Protêin Tính trạng.
Từ sơ đồ trên hãy thảo luận và giải thích:
Mối liên hệ giữa các thành phần trong sơ đồ trên.
Bản chất của mối liên hệ trong sơ đồ.
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
ADN
Mối liên hệ giữa các thành phần trong sơ đồ
1: Gen là khuôn mẫu để tổng hợp mARN
2: mARN là khuôn mẫu để tổng hợp chuỗi axit amin cấu thành nên protein
3: Protein chịu tác động của môI trường trực tiếp biểu hiện thành tính trạng của cơ thể
Bản chất của mối liên hệ trong sơ đồ
Trình tự các nucleotit trong mạch khuôn của ADN quy định trình tự các nucleotit trong mạch mARN.
Trình tự các nucleotit trong mạch mARN quy định trình tự các axit amin trong cấu trúc bậc 1 của protein.
Protein trực tiếp tham gia vào cấu trúc và hoạt động sinh lí của tế bào từ đó biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.
Gen mARN Protein Tính trạng
(Một đoạn ADN)
ADN (mã gốc)
ARN (mã sao)
Prôtêin
(lời dịch mã)
Sao mã
Dịch mã
Trình tự sắp xếp các nu /ADN
Trình tự sắp xếp các ribônu/mARN
Trình tự sắp xếp các aa trên
chuỗi polypeptit
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
I-MỐI QUAN HỆ GIỮA ARN VÀ PROTEIN:
1- Mèi quan hÖ gi÷a mARN vµ pr«tªin
mARN lµ d¹ng trung gian trong mèi quan hÖ gi÷a gen vµ pr«tein
MARN cã vai trß truyÒn ®¹t th«ng tin vÒ cÊu tróc cña pr«tªin ®­îc tæng hîp tõ nh©n ra tÕ bµo chÊt
M ARN r?i kh?i nhõn ra t? b�o ch?t d? t?ng h?p chu?i aa
Ribôxôm dịch chuyển trên mARN theo từng bộ ba
Cỏc tARN m?t d?u g?n v?i 1aa, d?u kia mang b? 3 d?i mó v�o ribụxụm kh?p v?i mARN theo nguyờn t?c b? sung A-U, G- X.
Khi ribụxom d?ch 1 n?c trờn mARN ( m?i n?c ?ng v?i 3 nuclờotit) thỡ 1 aa du?c l?p ghộp v�o chu?i aa.
Khi ribụxụm d?ch chuy?n h?t chi?u d�i c?a mARN thỡ chu?i aa du?c t?ng h?p xong
2. Quá trình tổng hợp protein
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
I-MỐI QUAN HỆ GIỮA ARN VÀ PROTEIN:
II: MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
1- Mèi liªn hÖ:
+Gen lµ khu«n mÉu ®Ó tæng hîp mARN
MARN lµ khu«n mÉu ®Ó tæng hîp chuçi aa cÊu t¹o nªn pr«tªin
Pr«tªin biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ
2- B¶n chÊt mèi liªn hÖ gen  tÝnh tr¹ng
Tr×nh tù c¸c nuclª«tit trong AND( gen) qui ®Þnh tr×nh tù c¸c nuclª«tit trong mARN, qua ®ã qui ®Þnh tr×nh tù c¸c aa cÊu t¹o pr«tªin. Pr«tªin tham gia cÊu t¹o, ho¹t ®éng sinh lÝ cña tÕ bµo vµ biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng
Câu 1: Trong cơ thể, Prôtein luôn được đổi mới qua quá trình:
Tự nhân đôi
Tổng hợp từ mARN sao ra từ khuôn mẫu của gen trên ADN
Tổng hợp trực tiếp từ khuôn mẫu của gen
Cả a, b, c.
A
C
B
D
B
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Câu 2: Quá trình tổng hợp Prôtein diễn ra ở:
Nhân tế bào.
Chất tế bào tại Riboxom.
Màng tế bào
Ngoài tế bào.
A
C
B
D
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Câu 3: Quá trình tổng hợp prôtein diễn ra mạnh mẽ nhất vào giai đoạn nào trong đời sống tế bào?
Trong giai đoạn phân chia tế bào.
Giữa hai lần phân chia tế bào.
Trước khi phân chia tế bào.
Giai đoạn sinh trưởng của tế bào
A
C
B
D
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Câu 4: Nguồn nguyên liệu chủ yếu sử dụng cho quá trình tổng hợp Protein của cơ thể người và động vật là:
Các axit amin hấp thụ được từ thức ăn.
Các hợp chất có Nitơ hấp thụ được trong đất.
Biến đổi trong tế bào từ gluxit thành protein.
Biến đổi trong tế bào từ lipit dự trữ thành protêin
D
C
B
A
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Câu 5: Nếu một tác động của môi trường làm biến đổi trình tự Nuclêotit trên mạch khuôn mẫu của gen thì:
Trình tự nucleotit trên bản sao mARN thay đổi.
Trình tự axit amin trong phân tử Protêin thay đổi.
Cấu trúc protein thay đổi, làm thay đổi đặc điểm kiểu hình của cơ thể sinh vật.
Có thể xảy ra tất cả các biến đổi nêu trên
A
C
B
D
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
2
1
3
5
4
Đúng
ĐÚNG
CHÚC MỪNG BẠN!!!!
EXIT
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG

Sai
1
2
3
5
4
SAI RỒI!!!!!!!!!!!!
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
Hướng dẫn về nhà
Ôn lại cấu trúc của ADN
Học bài và trả lời câu hỏi sách giáo khoa
Trả lời câu hỏi sau
?Vì sao trâu bò đều ăn cỏ mà thịt trâu lại khác thịt bò?
Cảm ơn các thầy cô đã tới dự giờ