Bài 18. Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất

Tiết 73: Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất
*Khái niệm tục ngữ:

+ Là những lời nói dân gian ngắn gọn
+ Trọn vẹn về nội dung, hoàn chỉnh về hình thức, dỳc k?t kinh nghi?m quớ bỏu ng�n d?i c?a nhõn dõn ta.
.
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng 10 chưa cười đã tối.
Tháng 5 (âm lịch) đêm ngắn, ngày dài. Tháng 10 (âm lịch) đêm dài, ngày ngắn.
Câu 1:

Câu2: Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.

? Đêm trước trời có nhiều sao thì hôm sau trời sẽ nắng, trời ít sao sẽ mưa.
Phép đối ( từ trái nghĩa) ,vần lưng.
? Nhìn sao để dự đoán thời tiết,
? Có kế hoạch làm việc.
Câu 3: Ráng mỡ gà, ai có nhà phải chống.
Câu 4: Tháng 7 kiến bò, chỉ lo lại lụt
Hãy nêu nội dung, cách sử dụng biện pháp tu từ ,vần và bài học kinh nghiệm của câu 3- 4
Tổ 1-2 : Câu 3 - Tổ 3 - 4: câu 4
(Thảo luận vào phiếu bài tập - nhóm 4 h.s- 3`)
?
Đáp án:
Câu 3: " Ráng mỡ gà, ai có nhà phải chống"
-Nội dung:Mây vàng là có mưa bão lớn
- Hình thức :Cách sử dụng biện pháp tu từ: ? Hình ?nh ẩn dụ "Ráng mỡ gà"
+ Vần "gà"-"nhà" vần lưng
- Kinh nghiệm về : nhìn mây đoán thời tiết
- Qua câu tục ngữ , nhân dân muốn khuyên mọi người:chú ý đến thời tiết để bảo vệ con người, mùa màng, tài sản vàhoa màu
Câu 4: "Tháng 7 kiến bò, chỉ lo lại lụt"

Nội dung:kiến bò nhiều là có mưa bão lớn
- Hình thức :Cách sử dụng biện pháp tu từ: liệt kê
+ Vần "bò"- "lo" vần lưng
- Kinh nghiệm về : quan sát kiến đoán thời tiết
- Qua câu tục ngữ , nhân dân muốn khuyên mọi người:chú ý đến thời tiết để bảo vệ con người, mùa màng, tài sản vàhoa màu
Hướng dẫn cách tìm hiểu câu tục ngữ
1: Hiểu nội dung của câu tục ngữ
2:Hiểu giá trị của từ ngữ được sử dụng trong câu
3:Hiểu được kinh nghiệm mà câu tục ngữ đưa ra.
4: Bài học -ý nghĩa .
Nêu nội dung của câu tục ngữ? giải nghĩa từ "tấc"?
tìm hình ảnh so sánh trong câu?
Tại sao lại có thể ví "đất" với "vàng"?Qua đó,ông cha ta ta muốn khuyên con cháu điều gì? (Thảo luận miệng- nhóm 2 h.sinh- 2`)
Nhân dân ta đã lấy "tấc đất"so sánh với " tấc vàng", lấy cái bình thường để so sánh với thứ quí hiếm để khẳng định một chân lí : đất quí như vàng, đất để ta dựng nhà, dựng cửa, đất để ta gieo trồng, cấy cày. Đất cho ta bãi mía nương dâu xanh biếc. Từ hoa thơm, trái ngọt bốn mùa thơm ngát quanh năm đều do đất mà có .. Đất là giang sơn Tổ quốc,là ngôi nhà chung của nhân loại...
Tìm một câu ca dao có ý nghĩa tương tự với câu tục ngữ " Tấc đất,tấc vàng".
" Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu"

- Tục ngữ thiên về lí trí ca dao thiên về trữ tình.
( Tục ngữ đúc kết kinh nghiệm, ca dao biểu hiện thế giới nội tâm của con người.)
Câu 6:
"Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền"

Phép liệt kê
Vai trò của các nghề
Chọn nghề cho phù hợp.
Câu7:
Nhất nước, nhì phân ,tam cần,tứ giống
- Phép liệt kê
- Vai trò của các yếu tố trong trồng trọt.

CÂU 8: Nhất thì, nhì thục
Cách viết ngắn gọn, hàm súc,.
Nêu rõ hai yếu tố quan trọng trong trồng trọt: thời vụ và cày, bừa đất kĩ
* Tổng kết: Nghệ thuật
Bài tập trắc nghiệm:
Đánh dấu vào ý kiến em cho là không đúng về đặc điểm
của tục ngữ:
A .Ngắn gọn .
B. Thường có vần ,nhất là vần chân
C Các vế thường đối xứng nhau về hình thức và nội dung.
D.Lập luận chặt chẽ giàu hình ảnh
s
Tổng kết:
Nghệ thuật :
+ phép đối, ẩn dụ, nói quá.
+ Thường có vần lưng.
+ Lập luận chặt chẽ,ngắn gọn
Nội dung:
Tại sao có thể nói "Một câu tục ngữ có thể nói tục ngữ là túi khôn của nhân dân ta" ?
Thảo luận miệng nhóm 4-2`( cử đại diện trình bày).
Tổng kết: Nghệ thuật :
+ phép đối, ẩn dụ, nói quá.
+ Thường có vần lưng.
+ Lập luận chặt chẽ,ngắn gọn

Nội dung: Tổng kết kinh nghiệm quý báu của nhân ta trong việc quan sát các hiện tượng thiên nhiên và trong lao động sản xuất,có giá trị thực tiễn vô cùng to lớn.
Sách tham khảo:
III. Luyện tập

1. Tìm những câu tục ngữ

*. Nhìn tranh đọc câu tục ngữ phù hợp và nêu nội dung của câu tục ngữ.
sáng - tối
Đêm - Ngày
Cơn đằng đông...
Vừa trông vừa chạy
Đất lành.
chim đậu
2. Cho câu sau " Tấc đất ,tấc vàng"
- Nêu cảm nhận của em về câu tục ngữ trên.(đoạn văn 4-5 câu)
.
Định hướng:
a.Hình thức : đoạn văn 4-5 câu,có liên kết
b, Nội dung:
Mở doạn : Câu" Tấc đất, tấc vàng"
Thân doạn : Nêu:biện pháp so sánh- đưa hình ảnh so sánh " đất" - "vàng"
+Nêu nội dung ,ý nghĩa.: Giá trị của đất -quí hơn vàng.
+ Bài học : bảo vệ và giữ gìn đất.
Kết đoạn : Cảm nghĩ về câu tục ngữ: hay và đặc sắc.
V. Dặn dò :

Sưu tầm các câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động; về con người và xã hội.
Soạn bài: Tục ngữ về con người và xã hội.