Bài 18. Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất

Tục ngữ:
Về hình thức: là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh,
Nội dung: thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt,
Sử dụng: được nhân dân vận dụng vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hàng ngày.
TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN:
1, Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
2, Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.
3, Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ.
4, Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt.
TỤC NGỮ VỀ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT:
5, Tấc đất tấc vàng.
6, Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền.
6, Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.
7, Nhất thì, nhì thục.
Câu tục ngữ 1:
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
Về hình thức:
+ Gồm 2 vế, mỗi vế 7 chữ, gieo vần lưng.
+ Có sự đối lập (đêm tháng năm- ngày tháng mười; sáng- tối).
+ Dùng phép nói quá: chưa nằm đã sáng, chưa cười đã tối để diễn tả sự trôi qua nhanh chóng của thời gian đêm tháng năm, ngày tháng mười.
Về nội dung: câu TN nói về thời tiết: tháng năm âm lịch ngày dài, đêm ngắn, tháng mười đêm dài, ngày ngắn.
Về sử dụng: câu tục ngữ cung cấp cho con người tri thức, kinh nghiệm quý báu của nhân dân bắt nguồn từ việc quan sát tự nhiên; nhắc nhở mọi người thu xếp thời gian, lịch làm việc sao cho hợp lý vào mùa hè và mùa đông…

Câu tục ngữ 5: Tấc đất tấc vàng
Nội dung: nói về giá trị của đất: tấc đất quý như tấc vàng.
Về hình thức: câu TN rút gọn các từ so sánh và đặt 2 vế cạnh nhau để nói lên giá trị của cái được so sánh. Tấc đất là chỉ một mảnh đất nhỏ (khỏang 2,4 mét vuông nếu đo theo tấc Bắc Bộ và 3,3 mét vuông nếu đo theo tấc Trung Bộ). Vàng là kim loại quý, thường đo bằng cân tiểu ly. Tấc vàng là lượng vàng lớn, vô cùng quý giá.
Nhân dân ta đã lấy cái rất nhỏ (tấc đất) để so với cái rất lớn (tấc vàng) nhằm khẳng định giá trị của đất. Câu tục ngữ thể hiện rất rõ ý thức trọng nông và tinh thần đề cao vị trí của đất: đất nuôi sống người. - Về sử dụng: câu tục ngữ nhắc nhở mọi người cần có ý thức coi trọng đất đai, biết phát huy giá trị của đất đai để làm ra của cải vật chất nuôi sống con người.