Bài 18. Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất

Văn
học
dân
gian

Lớp
6

Lớp
7

Truyện
dân
Gian
Tục
ngữ
Ca
dao
TỤC NGỮ
VỀ THIÊN NHIÊN VÀ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT
Bài 18

Tục ngữ là gì ?
I/ Tìm hiểu chung :

Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về tự nhiên, lao động sản xuất, con người và xã hội.


Đọc kĩ các câu tục ngữ và chú thích để hiểu văn bản và những từ ngữ khó.

II/ Đọc - hiểu văn bản :
GV: Lê Thị Xuân Huyền
Câu 1 : Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối

Câu 2 : Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa

Câu 5 : Tấc đất, tấc vàng

Câu 7 : Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ
giống.
Có thể chia 4 câu tục ngữ trong bài làm
mấy nhóm ?
Mỗi nhóm gồm
những câu nào ?

GV: Lê Thị Xuân Huyền
Có thể chia 4 câu tục ngữ này làm hai nhóm :
Câu 1 và 2 : Những câu tục ngữ về thiên nhiên.
Câu 5 và 7 : Những câu tục ngữ về lao động sản xuất.



1/ Nhóm tục ngữ nói về thiên nhiên :
- Câu 1 : Đêm tháng 5 ngắn, ngày dài; ngày tháng 10 đêm dài , ngày ngắn.
Ta vận dụng kinh nghiệm trên để tính toán, chủ động, sắp xếp công việc cho mùa hè, mùa đông.
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng mười chưa cười đã tối
- Câu 2 : Nhìn sao để đoán trước thời tiết nắng mưa để chủ động trong mọi công việc.




Tìm một số câu tương tự về dự đoán nắng mưa

GV: Lê Thị Xuân Huyền
* Một số câu tương tự về dự đoán nắng mưa :
- Ráng vàng thì nắng, ráng trắng thì mưa.
- Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa.
- Mây xanh thì nắng, mây trắng thì mưa.
- Rồng đen lấy nước thì nắng,
rồng trắng lấy nước thì mưa.
- Chuồn chuồn bay thấp thì mưa.
Bay cao thì nắng bay vừa thì râm.
- Kiến đen tha trứng lên cao
Thế nào cũng có mưa rào thật to.
2/ Nhóm tục ngữ về lao động sản xuất :
- Câu 5 : So sánh đất quí như vàng vì đất là nơi người ở, đất nuôi sống người, người phải đổ xương máu mới có đất.





Tìm một số câu tương tự so sánh như vàng.

GV: Lê Thị Xuân Huyền
* Một số câu tương tự so sánh như
vàng :
- Im lặng là vàng.
- Sức khỏe là vàng.
- Người sống đống vàng
- Câu 7 : Thứ tự quan trọng của các yếu tố trong nghề trồng trọt.



Ở mỗi yếu tố trên, em hãy tìm những câu tục ngữ gần gũi về
nội dung đó để
khẳng định.


GV: Lê Thị Xuân Huyền
- Yếu tố 1 : Một lượt tát, một bát cơm.
- Yếu tố 2 : Người đẹp vì lụa, lúa tốt vì
phân.
-Yếu tố 3 : Tay làm hàm nhai, tay quai
miệng trễ.
 Kinh nghiệm đó đã giúp người nông dân thấy được tầm quan trọng của từng yếu tố cũng như mối quan hệ của chúng.

Tìm hiểu nghệ thuật của các câu tục ngữ

3/ Nghệ thuật của các câu tục ngữ :
- Ngắn gọn.
- Sử dụng vần lưng. ( gieo ở giữa câu )
- Các vế đối xứng nhau.
- Giàu hình ảnh.




4/ Ý nghĩa văn bản :
Không ít các câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất là những bài học quí giá của nhân dân ta.
III/ Tổng kết : Ghi nhớ SGK/9
IV/ Luyện tập : Theo SGK




CỦNG CỐ
Tục ngữ là gì ?
- Đọc thuộc lòng các câu tục ngữ.
Nêu nội dung của các câu tục ngữ.
- Nêu nghệ thuật của tục ngữ.
DẶN DÒ
- Học thuộc bốn câu tục ngữ.
- Tập sử dụng một vài câu tục ngữ trong bài học vào những tình huống giao tiếp khác nhau, viết thành những đoạn đối thoại ngắn.
- Sưu tầm một số câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất.
Soạn bài :
Tìm hiểu chung về văn nghị luận.
Xem và trả lời các câu hỏi SGK/11,12