Bài 18. Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất

Ngữ văn 7
Có công mài sắt có ngày nên kim
Tháng hai trồng cà, tháng ba trồng đỗ
Thất bại là mẹ thành công
Tục ngữ
về thiên nhiên và lao động sản xuất
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
2. Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.
3. Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ.
4. Tháng bảy kiến bò, chỉ lo tại lụt.
5. Tấc đất, tấc vàng.
6. Nhất canh trì, nhì canh viên, tam canh điền.
7. Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.
8. Nhất thì, nhì thục.
I – Giới thiệu chung
II – Tìm hiểu văn bản
Đọc hiểu chú thích
Tìm hiểu văn bản
I – Giới thiệu chung
Khái niệm tục ngữ:
Một thể loại văn học dân gian
Hình thức:Là những câu nói, ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh
Nội dung: bài học, kinh nghiệm (quy luật tự nhiên; lao động sản xuất; đời sống xã hội)
Sử dụng: đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hàng ngày


Bố cục: 2 phần
I – Giới thiệu chung
Phần 1: những câu tục ngữ về thiên nhiên
Phần 2: những câu tục ngữ về lao động sản xuất
II – Tìm hiểu văn bản
Đọc hiểu chú thích
< Sgk tập 2 trang 3, 4 >
II – Tìm hiểu văn bản
2. Phân tích
Những câu tục ngữ về thiên nhiên

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

Câu 1:
Nghệ thuật:
- Gieo vần, đối xứng
- Đối lập, phóng đại
Nội dung: Kinh nghiệm về thời gian theo mùa
Đêm tháng năm và ngày tháng mười rất ngắn; cần tranh thủ chủ động sắp xếp công việc thời gian cho hợp lí.
Mau sao
… thì nắng
Vắng sao
… thì mưa
Câu 2:
Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa
Nghệ thuật:
- Câu hai vế, gieo vần, đối lập
- Kết cấu: nhân – quả
Nội dung: Dự báo thời tiết qua quan sát cao
Cần chủ động sắp xếp công việc tránh rủi ro.
Ráng mỡ gà
… có nhà thì giữ
Câu 3:
Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ.
Nghệ thuật:
- Câu hai vế, gieo vần
- Kết cấu: nhân – quả
Nội dung: Dự báo thời tiết qua quan sát mây buổi chiều tà
Hàm ý: Cần chủ động sắp xếp công việc tránh rủi ro.
Tháng bảy kiến bò,
…chỉ lo lại lụt.
Câu 4:
Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt.
Nghệ thuật:
- Câu hai vế, gieo vần
- Kết cấu: nhân – quả
Nội dung: Dự báo thời tiết qua quan sát hiện tượng kiến di chuyển chỗ ở lên nơi cao hơn vào tháng 7 âm lịch.
Cần chủ động gìn giữ nhà cửa, hoa màu,… tránh rủi ro thiệt hại.
II – Tìm hiểu văn bản
2. Phân tích
Những câu tục ngữ về thiên nhiên
Những câu tục ngữ về lao động sản xuất

Tấc đất
…tấc vàng.
Câu 5:
Tấc đất tấc vàng.
Nghệ thuật:
- Hình thức : gieo vần
- So sánh
Nội dung: Giá trị một tấc đất bằng một tấc vàng.
Giá trị của đất đai trong sản xuất nông nghiệp, khuyên con người cần sử dụng đất đai có hiệu quả.

Nhất canh trì
Nhì canh viên
Tam canh điền
Câu 6:
Nhất canh trì, nhì canh viên, tam canh điền.
Nghệ thuật:
- Hình thức : gieo vần
- Liệt kê
Nội dung: Khẳng định thứ tự lợi ích các nghề .Nuôi cá -> làm vườn -> làm ruộng.

Nhất nước
Tam cần
Nhì phân
Tứ giống
Câu 7:
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.
Nghệ thuật:
- Hình thức : gieo vần
- Liệt kê
Nội dung: Khẳng định thứ tự quan trọng của các yếu tố: nước, phân, chuyên cần, giống với trồng trọt nông nghiệp.
Đảm bảo 4 yếu tố để mùa màng bội thu.


Câu 8:
Nhất thì, nhì thục.
Nghệ thuật:
- Hình thức : gieo vần
- Liệt kê
Nội dung: Nhất thời vụ, thứ nhì mới đến cày, bừa cuốc xới.
Thời vụ, đất đai là hai yếu tố quan trọng với nhà nông.


Nghệ thuật:
- Cách diễn đạt ngắn gọn, cô đúc.
- Kết cấu đối xứng, nhân
quả, hiện tượng và ứng xử cần thiết.
- Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận
dụng.
Nội dung:
Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất là
những kinh nghiệm từ quan sát và là bài học quý
giá của nhân dân ta.

III – Tổng kết
IV – Luyện tập
Trò chơi:
Ai nhanh hơn?
Con trâu là đầu cơ nghiệp
Chuồn chuồn bay thấp thì mưa,
Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.
Lúa lép
Cau sai quả
Được mùa cau, đau mùa lúa.
Một số câu tục ngữ
Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa.

Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa

Chuồn chuồn bay thấy thì mưa,
Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.

Cơn đằng đông vừa trông vừa chạy,
Cơn đằng nam vừa làm vừa chơi

Vàng mây thì gió, đỏ mây thì mưa.
Cảm ơn mọi người đã chú ý và lắng nghe