Bài 18. Sự nở vì nhiệt của chất rắn

CHƯƠNG II
NHIỆT HỌC
Bài 18: SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
Tháp Épphen (Eiffel) ở Pari, Thủ đô nước Pháp là tháp bằng thép nổi tiếng thế giới. Các phép đo chiều cao tháp vào ngày 01/01/1890 và ngày 01/07/1890 cho thấy, trong vòng 6 tháng tháp cao thêm hơn 10cm. Tại sao có sự kì lạ đó? Chẳng lẽ một cái tháp bằng thép lại có thể “lớn lên” được hay sao?
Tháp Épphen
Trước khi hơ nóng quả cầu bằng kim loại, thả thử xem quả cầu có lọt qua vòng kim loại không. Nhận xét.
Dùng đền cồn hơ nóng quả cầu kim loại trong 3 phút, rồi thử thả xem quả cầu có lọt qua vòng kim loại nữa không. Nhận xét.
Nhúng quả cầu đã được hơ nóng vào nước lạnh, rồi thả thử cho nó lọt qua vòng kim loại. Nhận xét.
2. Trả lời câu hỏi: (5 phút)
C1. Tại sao sau khi hơ nóng, quả cầu lại không lọt qua vòng kim loại?

C2. Tại sao sau khi được nhúng vào nước lạnh, quả cầu lại lọt qua vòng kim loại?
TL: . Vì quả cầu nở ra khi nóng lên.
TL: Vì quả cầu co lại khi lạnh đi.
1. Làm thí nghiệm:
3. Kết luận:
C3. Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống của các câu sau:
a) Thể tích quả cầu ………khi quả cầu nóng lên.
b) Thể tích của quả cầu giảm khi quả cầu ………
- Nóng lên
- Lạnh đi
Tăng
Giảm
tăng
lạnh đi
3. Kết luận: Chất rắn nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.
C4. Từ bảng trên có thể rút ra nhận xét gì về sự nở vì nhiệt của các chất rắn khác nhau?
Bảng bên ghi độ tăng chiều dài của các thanh kim loại khác nhau có chiều dài ban đầu là 100 cm khi nhiệt độ tăng thêm 50oC
Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.
4. Vận dụng:
TL: Phải nung nóng khâu dao, liềm vì khi được nung nóng, khâu nở ra dễ lắp vào cán, khi nguội đi khâu co lại siết chặt vào cán.
C6. Hãy nghĩ cách làm cho quả cầu trong thí nghiệm ở hình 1 dù đang nóng vẫn có thể lọt qua vòng kim loại. Hãy làm thí nghiệm kiểm chứng.
TL: Nung nóng vòng kim loại.
C7. Hãy tự trả lời câu hỏi đã nêu ở đầu bài học. Biết rằng, ở Pháp tháng 1 đang là mùa đông, còn tháng 7 đang là mùa hè.
TL: Vào mùa hè nhiệt độ tăng lên, thép nở ra, nên thép dài ra (tháp cao lên).
Ghi nhớ:  Chắt rắn nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.

C5. Ở đầu cán dao, liềm bằng gỗ, thường có một đai bằng sắt, gọi là cái khâu (Hình 2) dùng để giữ chặt lưỡi dao hay lưỡi liềm. Tại sao khi lắp khâu, người thợ rèn phải nung nóng khâu rồi mới tra vào cán.
 Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.
Bài tập 1: Tại sao các tấm tôn lợp lại có dạng lượn sóng?
Bài tập 2: Một lọ thủy tinh được đậy bằng nút thủy tinh. Nút bị kẹt. Hỏi phải mở nút bằng cách nào trong các cách sau đây?
Hơ nóng nút.
Hơ nóng cổ lọ.
Hơ nóng cả nút và cổ lọ.
Hơ nóng đáy lọ.
TL: Tấm tôn lợp có dạng lượn sóng vì: Để khi trời nóng các tấm tôn có thể dãn nở vì nhiệt mà ít bị ngăn cản hơn, nên tránh được hiện tượng gây ra lực lớn, có thể làm rách tôn lợp mái.
Hướng dẫn học tập ở nhà:
- Làm bài tập 18.1, 3, 5.
Chuẩn bị: Sự nở vì nhiệt của chất lỏng
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH MẠNH KHỎE.