Bài 18. Sự nở vì nhiệt của chất rắn

SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
TUẦN 22
TIẾT 21
BÀI 18.
VẬT LÍ LỚP
CHƯƠNG II. NHIỆT HỌC
Đây là công trình nổi tiếng nào ? Ở đâu ?
Tháp Épphen
Épphen là tháp bằng thép cao 320m do kĩ sư người Pháp Épphen (Eiffel, 1832 – 1923) thiết kế. Tháp được xây dựng vào năm 1889 tại quảng trường Mars, nhân dịp Hội chợ quốc tế lần thứ nhất tại Pari. Hiện nay tháp được dùng làm Trung tâm Phát thanh và truyền hình và là điểm du lịch nổi tiếng của nước Pháp.
*Các phép đo chiều cao tháp vào ngày 01/01/1890 và ngày 01/07/1890 cho thấy trong vòng 6 tháng tháp cao thêm hơn 10 cm.
Tại sao lại có sự kì lạ đó? Chẳng lẽ cái tháp bằng thép lại có thể “lớn lên” được hay sao?
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
1. Làm thí nghiệm
Dùng dụng cụ vẽ ở hình 18.1.
+ Quả cầu kim loại
+ Vòng kim loại
+ Đèn cồn
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
1. Làm thí nghiệm

- Trước khi hơ nóng quả cầu kim loại, thử thả xem quả cầu có lọt qua vòng kim loại không. Nhận xét.
- Dùng đèn cồn hơ nóng quả cầu kim loại trong 3 phút, rồi thử thả xem quả cầu có còn lọt qua vòng kim loại nữa không. Nhận xét.
- Nhúng quả cầu đã được hơ nóng vào nước lạnh rồi thử thả cho nó lọt qua vòng kim loại. Nhận xét.
Tiết 21: SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
1. Làm thí nghiệm
Tiến hành TN
Bước1: Trước khi hơ nóng,thử thả quả cầu vào vòng kim loại. Nhận xét
* NX :Trước khi hơ nóng quả cầu, quả cầu lọt qua vòng kim loại.
Bước 2: Dùng đèn cồn hơ nóng quả cầu kim loại trong 3 phút, rồi thử thả xem quả cầu có còn lọt qua vòng kim loại nữa không. Nhận xét.
* NX : Sau khi hơ nóng quả cầu, quả cầu không còn lọt qua vòng kim loại.
Bước 3: Nhúng quả cầu đã được hơ nóng vào nước lạnh rồi thử thả cho nó lọt qua vòng kim loại. Nhận xét.
* NX : Sau khi nhúng quả cầu vào nước lạnh, quả cầu lại lọt qua vòng kim loại.
Tiết 21: SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
1. Làm thí nghiệm
Tại sao khi bị hơ nóng, quả cầu lại không lọt qua vòng kim loại.
* TL : Vì quả cầu nở ra khi nóng lên.
2. Trả lời câu hỏi
C1
Tại sao khi được nhúng vào nước lạnh, quả cầu lại lọt qua vòng kim loại.
* TL : Vì quả cầu co lại khi lạnh đi.
C2
3. Rút ra kết luận
Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống của các câu sau :
C3
a) Thể tích quả cầu ……… khi quả cầu nóng lên.
b) Thể tích quả cầu giảm khi quả cầu ………......
giảm
nóng lên
lạnh đi
tăng
-
-
-
-
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
1. Làm thí nghiệm
2. Trả lời câu hỏi
3. Rút ra kết luận

Bảng bên ghi độ tăng chiều dài của các thanh kim loại khác nhau có chiều dài ban đầu là 100cm khi nhiệt độ tăng thêm 500C.
Từ bảng trên có thể rút ra nhận xét gì về sự nở vì nhiệt của các chất rắn khác nhau ?
C4
TL : Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau. Nhôm nở nhiều nhất, rồi đến đồng, sắt.
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
1. Làm thí nghiệm
2. Trả lời câu hỏi
3. Rút ra kết luận

 Chất rắn nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.
 Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.
Ở đầu cán (chuôi) dao, liềm bằng gỗ, thường có một đai bằng sắt, gọi là cái khâu (H. 18.2) dùng để giữ chặt lưỡi dao hay lưỡi liềm. Tại sao khi lắp khâu, người thợ rèn phải nung nóng khâu rồi mới tra vào cán ?
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
C5:
4. Vận dụng
cán (chuôi) dao
cái khâu
lưỡi liềm
Ở đầu cán (chuôi) dao, liềm bằng gỗ, thường có một đai bằng sắt, gọi là cái khâu (H. 18.2) dùng để giữ chặt lưỡi dao hay lưỡi liềm. Tại sao khi lắp khâu, người thợ rèn phải nung nóng khâu rồi mới tra vào cán ?
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN


C5
4. Vận dụng
Phải nung nóng khâu dao, liềm vì khi được nung nóng, khâu nở ra dễ lắp vào cán, khi nguội đi khâu co lại xiết chặt vào cán.
Trả lời :
Hãy nghĩ cách làm cho quả cầu trong thí nghiệm ở hình 18.1, dù đang nóng vẫn có thể lọt qua vòng kim loại. Hãy làm thí nghiệm kiểm chứng.
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
4. Vận dụng
Trả lời : Nung nóng vòng kim loại.
Hãy tự trả lời câu hỏi đã nêu ra ở đầu bài học. Biết rằng, ở Pháp tháng Một đang là mùa Đông, còn tháng Bảy đang là mùa Hạ.
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN


C7
4. Vận dụng
Trả lời : Vào mùa Hạ nhiệt độ tăng lên, thép nở ra, làm cho tháp cao lên.
Mùa đông
Mùa hè
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN


Bài tập
18.1. Hiện tượng nào sau đây sẽ xảy ra khi nung nóng một vật rắn ?
Khối lượng của vật tăng.
Khối lượng của vật giảm.
Khối lượng riêng của vật tăng.
Khối lượng riêng của vật giảm.
Tiết 21. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN
1. Làm thí nghiệm
2. Trả lời câu hỏi
3. Rút ra kết luận
4. Vận dụng











 Ghi nhớ :
 Chất rắn nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.
 Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.
Dặn dò
Về nhà học bài, đọc phần có thể em chưa biết.
Làm các bài tập 18.1 – 18.5 SBT.
Xem trước Bài 19. Sự nở vì nhiệt của chất lỏng.
BÀI 18. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN


Bài tập
18.2. Một lọ thủy tinh được đậy bằng nút thủy tinh. Nút bị kẹt. Hỏi phải mở nút bằng cách nào trong các cách sau đây ?
Hơ nóng nút.
Hơ nóng cổ lọ.
Hơ nóng cả nút và cổ lọ.
Hơ nóng đáy lọ.