Bài 18. Prôtêin

Lời chào thân ái và lời chúc tốt đẹp nhất
KIỂM TRA BÀI CŨ:
1/ARN được tổng hợp dựa trên những nguyên tắc nào? Nêu bản chất của mối quan hệ theo sơ đồ gen → ARN .
ARN được tổng hợp dựa trên khuôn mẫu là một mạch của gen và diễn ra theo nguyên tắc bổ sung.
Bản chất của mối quan hệ: Trình tự các nuclêôtit trên mạch khuôn của gen quy định trình tự các nuclêôtit trên mạch ARN.


KIỂM TRA BÀI CŨ:
Bài tập 4 SGK.
Một đoạn mạch ARN có trình tự các nuclêôtit như sau: −A−U− G − X− U− U− G −A−X −
Xác định trình tự các nuclêôtit trong đoạn gen đã tổng hợp ra đoạn mạch trên.
ARN: −A − U − G − X − U − U − G − A − X −
| | | | | | | | |
Mạch khuôn:− T − A − X − G − A − A − X − T − G −
ADN
: | | | | | | | | |
− A − T − G − X −T − T − G − A −X −
I.Cấu trúc của prôtêin :
Nghiên cứu thông tin SGK,
? Prôtêin gồm những nguyên tố nào .
? Trình bày cấu tạo hóa học của prôtêin ?
Prôtêin là hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố chính là: C, H, O, N.
Prôtêin là đại phân tử được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hàng trăm đơn phân là axitamin thuộc hơn 20 loại khác nhau.

I.Cấu trúc của prôtêin :
Prôtêin là hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố chính là: C, H, O, N.
Prôtêin là đại phân tử được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hàng trăm đơn phân là axitamin thuộc hơn 20 loại khác nhau.
? Đơn phân của ADN và đơn phân của prôtêin có gì khác nhau?
Đơn phân của ADN là các nuclêôtit gồm 4 loại là A, T, G, X; còn đơn phân của prôtêin là axitamin gồm hơn 20 loại .

I.Cấu trúc của prôtêin :
? Yếu tố nào xác định sự đa dạng của prôtêin ?
Sự sắp xếp theo những cách khác nhau của 20 loại axitamin đã tạo ra sự đa dạng của prôtêin .
? Tính đặc thù của prôtêin được thể hiện bởi các yếu tố nào?
Tính đặc thù của prôtêin được thể hiện ở số lượng thành phần và trình tự sắp xếp của các axitamin .
Ngoài ra tính đa dạng và đặc thù của prôtêin còn được biểu hiện ở các dạng cấu trúc không gian như hình 18

? Tính đặc trưng và đa dạng của ADN được quy định bởi các yếu tố nào?
Tính đặc trưng và đa dạng của ADN được quy định bởi thành phần, số lượng, và trình tự sắp xếp của các nuclêôtit .

THẢO LUẬN NHÓM TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI SAU ĐÂY ?
I. c
Prôtêin là hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố chính là: C, H, O, N.
Prôtêin là đại phân tử được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hàng trăm đơn phân là axitamin thuộc hơn 20 loại khác nhau.
Trình tự sắp xếp khác nhau của hơn 20 loại axitamin đã tạo nên tính đa dạng của prôtêin
I.Cấu trúc của prôtêin :
Trình bày đặc điểm cấu tạo các bậc cấu trúc của prôtêin ?
Cấu trúc bậc 1:
Cấu trúc bậc 4:
Cấu trúc bậc 3:
Slide 8Cấu trúc bậc 2:
Hinh 18: cac bac cau truc cua phan tu protein
I.Cấu trúc của prôtêin :
Cấu trúc bậc 1:
Cấu trúc bậc 1 có tính đặc thù do các axitamin được sắp xếp theo một trật tự xác định.Chính đây là yếu tố tạo nên tính đặc trưng cho mỗi loại prôtêin .
? Cấu trúc bậc 1 có đặc điểm gì .
I.Cấu trúc của prôtêin :
Cấu trú bậc 2:
Cấu trúc bậc 2 :Là chuỗi axitamin tạo các vòng xoắn lò xo đều đặn.
? Cấu trúc bậc 2 có đặc điểm gì .

I.Cấu trúc của prôtêin :
Cấu trú bậc 3:
Cấu trúc bậc 3 :Là hình dạng không gian 3 chiều của prôtêin do cấu trúc bậc 2 cuộn xếp tạo thành kiểu đặc trưng cho từng loại prôtêin
? Cấu trúc bậc 3 có đặc điểm gì .

TIẾT 18: PRÔTÊIN
I.Cấu trúc của prôtêin :
Cấu trú bậc 4:
Cấu trúc bậc 4 :Là cấu trúc của một số loại prôtêin gồm 2 hoặc nhiều chuỗi axitamin cùng loại hay khác loại kết hợp với nhau.

? Cấu trúc bậc 4 có đặc điểm gì .

I.Cấu trúc của prôtêin :
bậc 1:
bậc 4:
bậc 3:
bậc 2:
Hinh 18: cac bac cau truc cua phan tu protein
Qua đặc điểm cấu tạo các bậc cấu trúc của prôtêin, cho biết tính đặc trưng của prôtêin còn thể hiện qua cấu trúc không gian như thế nào?
Tính đặc trưng của prôtêin còn biểu hiện ở cấu trúc bậc 3 (cuộn xếp theo kiểu đặc trưng cho từng loại prôtêin ), bậc 4 (số lượng, số loại chuỗi axitamin ).
? Tính đặc thù của prôtêin do những yếu tố nào xác định .

Mỗi prôtêin không chỉ đặc trưng bởi thành phần, số lượng, và trình tự sắp xếp của các axitamin mà còn đặc trưng bởi cấu trúc không gian, số chuỗi axitamin

TIẾT 18: PRÔTÊIN
I.Cấu trúc của prôtêin :
-Prôtêin là hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố chính là: C, H, O, N.
-Prôtêin là đại phân tử được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hàng trăm đơn phân là axitamin thuộc hơn 20 loại khác nhau.
-Trình tự sắp xếp khác nhau của hơn 20 loại axitamin đã tạo nên tính đa dạng của prôtêin .

TIẾP
TIẾT 18: PRÔTÊIN
I.Cấu trúc của prôtêin :
-Prôtêin là hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố chính là: C, H, O, N.
-Prôtêin là đại phân tử được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hàng trăm đơn phân là axitamin thuộc hơn 20 loại khác nhau.
-Trình tự sắp xếp khác nhau của hơn 20 loại axitamin đã tạo nên tính đa dạng của prôtêin .
-Mỗi prôtêin không chỉ đặc trưng bởi thành phần, số lượng, và trình tự sắp xếp của các axitamin mà còn đặc trưng bởi cấu trúc không gian, số chuỗi axitamin
TIẾT 18: PRÔTÊIN
I.Cấu trúc của prôtêin :
II. Chức năng của prôtêin :
Prôtêin có chức năng gì?
1 . Chức năng cấu trúc.
2 . Chức năng xúc tác các quá trình trao đổi chất.
3 . Chức năng điều hòa các quá trình trao đổi chất.
Ngoài các chức năng trên, theo em prôtêin còn có vai trò nào khác?
+Vai trò vận chuyển và chuyển động
+Vai trò bảo vệ
+Vai trò cung cấp năng lượng.
+Vai trò chống đỡ cơ học.
+ Vai trò truyền đạt xung thần kinh.
Ngoài ra prôtêin còn đảm nhiệm nhiều chức năng khác như: bảo vệ cơ thể( kháng thể), vận chuyển, cung cấp năng lượng… liên quan đến toàn bộ hoạt động sống của tế bào, biểu hiện thành các tính trạng của cơ thể.

CHỨC NĂNG CẤU TRÚC
Prôtêin là thành phần của cấu trúc , cấu tạo chủ yếu của tế bào .
sự đa dạng của prôtêin về cấu trúc đã tạo nên sự đa dạng của sinh giới
Vd :Côlamen là thành phần chủ yếu cấu tạo nên da .
Elastin là thành phần chủ yếu cấu tạo nên mô liên kết .
Là thành phần quan trọng xây dựng các bào quan và màng sinh chất → hình thành các đặc điểm của mô, cơ quan, cơ thể .

CHỨC NĂNG XÚC TÁC CÁC QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI CHẤT
Prôtêin cấu tạo nên các men (enzim) để xúc tác các phản ứng sinh hóa trong tế bào
Mỗi phản ứng sinh hóa đều có mối loại men prôtêin xúc tác nhất định .
Vd :Trong quá trình tổng hợp phân tử ARN có sự tham gia của enzim ARN –pôlimeraza.
Còn khi phân giải ARN thành các nuclêôtit thì có sự xúc tác của men ribônuclêaza .
Bản chất của enzim là prôtêin , tham gia các phản ứng sinh hóa.

CHỨC NĂNG ĐIỀU HÒA CÁC QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI CHẤT
Prôtêin đã cấu tạo nên các hooc môn giúp cho quá trình điều hòa trao đổi chất .
Vd : Insulin là hooc môn có vai trò điều hòa hàm lượng đường trong máu .
Các hoocmôn phần lớn là prôtêin →điều hòa các quá trình sinh lí trong cơ thể .
VAI TRÒ BẢO VỆ CƠ THỂ
Các kháng thể cũng là prôtêin có chức năng bảo vệ cơ thể chống lại các vi khuẩn gây bệnh .Lúc bị vi khuẩn xâm nhập vào , cơ thể lập tức phản ứng lại bằng cách tạo nên những kháng thể là những prôtêin đặc biệt .các kháng thể có khả năng nhận biết và bắt các prôtêin lạ của tác nhân gây bệnh .Các kháng thể có nhận ra prôtêin lạ và chỉ phản ứng với nó và nhờ đó đã tạo ra khả năng miễn dịch của tế bào và cơ thể .
Xem đoạn phim
VAI TRÒ VẬN CHUYỂN VÀ CHUYỂN ĐỘNG
Sự co cơ ở động không xương sống được thực hiện nhờ sự chuyển động trượt lên nhau của hai loại prôtêin dạng sợi .Thực nghiệm cho thấy sự chuyển động chất nguyên sinh trong tế bào , cử động bằng roi ở động vật nguyên sinh về cơ bản giống cơ chế của sự co cơ . Đó là quá trình biến đổi từ hóa năng thành cơ năng với sự tham gia của các prôtêin .
Xem phim 1
Đoạn 2
VAI TRÒ CUNG CẤP NĂNG LƯỢNG
Prôtêin cũng có thể là nguồn cung cấp năng lượng cho tế bào .Lúc thiếu gluxit , lipit , prôtêin được phân giải để cung cấp năng lượng cho hóa trình hoạt động của cơ thể .
Vd : prôtêin enzim peptit enzim axitamin
VAI TRÒ CHỐNG ĐỠ CƠ THỂ
Cơ thể động vật có được sức căng lớn của da và xương là nhờ các prôtêin dạng sợi ,nó dảm bảo độ bền và tính mềm dẻo của mô liên kết
VAI TRÒ TRUYỀN XUNG THẦN KINH
Một Prôtêin có vai trò trung gian trong phản ứng trả lời của tế bào thần kinh đối với các kích thích đặc hiệu.
Vd : Rôđôpxin là prôtêin cảm nhận ánh sáng có ở tế bào võng mạc mắt ,nó được tổng hợp khi điều kiện ánh sáng yếu ,lập tức tế bào sẽ tổng hợp prôtêin thụ cảm để truyền xung thần kinh .
TIẾT 18: PRÔTÊIN
I.Cấu trúc của prôtêin :
II. Chức năng của prôtêin :
▼-Vì sao prôtêin dạng sợi là nguyên liệu cấu trúc rất tốt?
-Nêu vai trò của một số enzim đối với sự tiêu hóa thức ăn ở miệng và dạ dày.
-Giải thích nguyên nhân của bệnh tiểu đường?
-Prôtêin dạng sợi là nguyên liệu cấu trúc rất tốt vì các vòng xoắn dạng sợi được bện lại với nhau thành kiểu dây thừng tạo cho sợi chịu lực khỏe hơn.
Amilaza trong nước bọt ở khoang miệng biến đổi một phần tinh bột trong thức ăn thành đường mantôzơ. Enzim pepsin trong dịch vị dạ dày có tác dụng phân giải chuỗi dài axitamin thành các chuỗi ngắn gồm 3 – 10 axitamin .
Do sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy ( sự thay đổi bất thường insulin) dẫn tới tính trạng tiểu đường .
TIẾT 18: PRÔTÊIN
I.Cấu trúc của prôtêin :
II. Chức năng của prôtêin :
1/Chức năng cấu trúc : Là thành phần quan trọng xây dựng các bào quan và màng sinh chất → hình thành các đặc điểm của mô, cơ quan, cơ thể .
-Trình tự sắp xếp khác nhau của hơn 20 loại axitamin đã tạo nên tính đa dạng của prôtêin .
-Mỗi prôtêin không chỉ đặc trưng bởi thành phần, số lượng, và trình tự sắp xếp của các axitamin mà còn đặc trưng bởi cấu trúc không gian, số chuỗi axitamin
-Prôtêin là hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố chính là: C, H, O, N.
-Prôtêin là đại phân tử được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hàng trăm đơn phân là axitamin thuộc hơn 20 loại khác nhau.
TIẾT 18: PRÔTÊIN
I.Cấu trúc của prôtêin :
II. Chức năng của prôtêin :
1/Chức năng cấu trúc : Là thành phần quan trọng xây dựng các bào quan và màng sinh chất → hình thành các đặc điểm của mô, cơ quan, cơ thể .
2/Vai trò xúc tác các quá trình trao đổi chất: Bản chất của enzim là prôtêin , tham gia các phản ứng sinh hóa.
-Trình tự sắp xếp khác nhau của hơn 20 loại axitamin đã tạo nên tính đa dạng của prôtêin .
-Mỗi prôtêin không chỉ đặc trưng bởi thành phần, số lượng, và trình tự sắp xếp của các axitamin mà còn đặc trưng bởi cấu trúc không gian, số chuỗi axitamin
-Prôtêin là hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố chính là: C, H, O, N.
-Prôtêin là đại phân tử được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hàng trăm đơn phân là axitamin thuộc hơn 20 loại khác nhau.
TIẾT 18: PRÔTÊIN
I.Cấu trúc của prôtêin :
II. Chức năng của prôtêin :
1/Chức năng cấu trúc : Là thành phần quan trọng xây dựng các bào quan và màng sinh chất → hình thành các đặc điểm của mô, cơ quan, cơ thể .
2/Vai trò xúc tác các quá trình trao đổi chất: Bản chất của enzim là prôtêin , tham gia các phản ứng sinh hóa.
3/Vai trò điều hòa các quá trình trao đổi chất: Các hoocmôn phần lớn là prôtêin →điều hòa các quá trình sinh lí trong cơ thể .
-Trình tự sắp xếp khác nhau của hơn 20 loại axitamin đã tạo nên tính đa dạng của prôtêin .
-Mỗi prôtêin không chỉ đặc trưng bởi thành phần, số lượng, và trình tự sắp xếp của các axitamin mà còn đặc trưng bởi cấu trúc không gian, số chuỗi axitamin
-Prôtêin là hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố chính là: C, H, O, N.
-Prôtêin là đại phân tử được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hàng trăm đơn phân là axitamin thuộc hơn 20 loại khác nhau.
TIẾT 18: PRÔTÊIN
I.Cấu trúc của prôtêin :
II. Chức năng của prôtêin :
1/Chức năng cấu trúc : Là thành phần quan trọng xây dựng các bào quan và màng sinh chất → hình thành các đặc điểm của mô, cơ quan, cơ thể .
2/Vai trò xúc tác các quá trình trao đổi chất: Bản chất của enzim là prôtêin , tham gia các phản ứng sinh hóa.
3/Vai trò điều hòa các quá trình trao đổi chất: Các hoocmôn phần lớn là prôtêin →điều hòa các quá trình sinh lí trong cơ thể .
*Ngoài ra prôtêin còn đảm nhiệm nhiều chức năng khác như: bảo vệ cơ thể( kháng thể), vận chuyển, cung cấp năng lượng… liên quan đến toàn bộ hoạt động sống của tế bào, biểu hiện thành các tính trạng của cơ thể.
-Trình tự sắp xếp khác nhau của hơn 20 loại axitamin đã tạo nên tính đa dạng của prôtêin .
-Mỗi prôtêin không chỉ đặc trưng bởi thành phần, số lượng, và trình tự sắp xếp của các axitamin mà còn đặc trưng bởi cấu trúc không gian, số chuỗi axitamin
-Prôtêin là hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố chính là: C, H, O, N.
-Prôtêin là đại phân tử được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hàng trăm đơn phân là axitamin thuộc hơn 20 loại khác nhau.
CŨNG CỐ
1/Tính đa dạng và tính đặc thù của prôtêin là do:
a/Số lượng, thành phần các loại axitamin .
b/Trật tự sắp xếp các axitamin
c/Cấu trúc không gian của prôtêin
d/ Cả a,b, c đều đúng.
O
Prôtêin thực hiện được chức năng của mình chủ yếu ở những bậc cấu trúc nào sau đây:
a/ Cấu trúc bậc 1
b/ Cấu trúc bậc 1 và bậc 2
c/ Cấu trúc bậc 2 và bậc 3
d/ Cấu trúc bậc 3 và bậc 4
O
Chọn câu trả lời đúng nhất:
BÀI TẬP:
Hướng dẫn học ở nhà:
Về học bài và trả lời các câu hỏi và bài tập 1, 2, 3 SGK trang 56
Chuẩn bị trước bài: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng.