Bài 17. Ôn tập phần Tiếng Việt (tiếp theo)

Tiêt 123 :
ÔN TÂP TIẾNGVIỆT
GV : Nguyễn Đình Mộng
ƠN T?P TI?NG VI?T (TT)
Ti?t 123 :
Câu
cầu khiến

Câu
cảm thán
Câu
bỡnh thu?ng
Câu đặc biệt
Câu
nghi vấn
Câu
trần thuật
CÁC KIỂU CÂU ĐƠN
Phân loại theo mục đích nói
Phân loại theo cấu tạo
Nêu các kiểu câu đơn mà em đã học ?

Các phép biến đổi câu
Thêm, bớt
thành phần câu
Chuyển đổi kiểu câu
Rút gọn câu
Mở rộng câu
Thêm
trạng ngữ

Dùng cụm C-V
Chuyển đổi câu chủ động
thành câu bị động
I. CÁC PHÉP BIẾN ĐỔI CÂU :
1- Thêm bớt thành phần câu :
a. Rút gọn câu :
Thế nào là rút gọn câu ?
Nêu mục đích của phép rút gọn câu ?
Thành phần nào có thể được rút gọn ?
- Thành phần rút gọn:
+ Chủ ngữ: Tối qua cậu đi đâu ? – Đi chơi
+ Vị ngữ : Con gì mà to thế ? – Con sâu.
+ Có khi rút gọn cả chủ ngữ và vị ngữ:
Khi nào thì em được nghỉ hè? – Tháng sáu.
 Để câu rõ ý mà không bị cộc lốc.
THAM ĂN
Có anh chàng phàm ăn tục uống, hễ ngồi vào mâm là chỉ gắp lấy gắp để, chẳng ngẩng mặt nhìn ai, cũng chẳng muốn chuyện trò gì. Một lần đi ăn cỗ ở nhà nọ, có ông khách thấy anh ta ăn uống lỗ mãng quá, bèn lân la gợi chuyện. Ông khách hỏi :
- Chẳng hay ông người ở đâu ta ?
- Anh chàng đáp :
- Đây.
- Rồi cắm cúi ăn.
- Thế ông được mấy cô, mấy cậu rồi ?
- Mỗi.
- Nói xong, lại gắp lia gắp lịa.
- Ông khách hỏi tiếp :
- Các cụ thân sinh ông chắc còn cả chứ ?
- Anh chàng vẫn không ngẩng đầu lên, bảo :
- Tiệt !
(Truyện cười dân gian Việt Nam)
BT:Trong truyện cười sau, câu nào là câu rút gọn ? Những thành phần nào của câu được rút gọn ? Rút gọn câu như vậy để làm gì ?
Câu rút gọn :
D�y
Mỗi
Tiệt

- Chủ ngữ
- Vị
ngữ
Gây cười
và
phê phán
b- Mở rộng câu :
Bằng 2 cách
– Thêm trạng ngữ :
+ Về ý nghĩa : xác định sự việc nêu trong câu.
VD:
Bấy giờ, khi chào người lớn, các cô ấy ( trước 1945) cúi đầu,
chắp hai bàn tay lại và xá.. ( Minh hương – Sài Gòn tôi yêu).
Ở trên đất này, không có người Bắc, không có người Trung,
người Nam, người Hoa, người khơ- me…mà chỉ toàn là người Sài Gòn cả .
( Minh hương – Sài Gòn tôi yêu).

Em hãy phân loại các thành phần trạng ngữ trong ví dụ sau .
TG
NC
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc.
( Xuân Quỳnh – Tiếng gà trưa).
Mục đích
- Qua bài này, chúng ta hiểu rõ hơn cách dùng trạng ngữ trong câu.
Cách thức
+ Hình thức : đứng đầu câu, cuối câu hay giữa câu.
- Vì bị bệnh, Phúc phải nghỉ học ở nhà.
Nguyên nhân

Cụm C-V
(Hình thức cấu tạo giống như một câu đơn: CN-VN)
Làm thành phần câu
( CN, VN,TN )
Làm thành phần của cụm từ
( BN, ĐN)
- Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu :
Thế nào là dùng cụm chủ vị để mở rộng câu ?
Các thành phần nào của câu có thể được cấu tạo bằng cụm chủ vị ?
- Đám người không sợ chết đã cứu được quãng đê.
- Chiếc xe này máy đã hỏng
- Cả lớp tin là bạn Phúc nói thật
Bài tập
Đám người /không sợ chết /đã cứu được quãng đê.
C V
CN VN
Chiếc xe này /máy/ đã hỏng
C V
CN VN
Cả lớp/tin là bạn Phúc/nói thật
C V
CN VN
 Chủ ngữ
 Vị ngữ
 Phụ ngữ trong cụm động từ
2- Chuyển đổi kiểu câu :
- Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ chủ thể của hoạt động.
VD: Nam trồng cây hoa vào chậu.
VD: Cây hoa được Nam trồng vào chậu.
Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ đối tượng của hoạt động
- Có 2 cách
Thầy phê bình Phúc
VD: Chuyển đổi câu chủ động dưới đây thành câu bị động tương ứng.
 Phúc bị thầy phê bình
1- điệp ngữ
(Lặp lại từ ngữ hoặc cả câu)

Làm nổi bật ý gõy cảm xúc mạnh ,tạo nhịp điệu cho câu văn
Điệp ngữ
cách
quãng
Điệp ngữ
nối tiếp
Điệp ngữ
Chuyển tiếp
( Điệp ngữ
vòng)
II- CÁC PHÉP TU TỪ CÚ PHÁP ĐÃ HỌC :
Thế nào là điệp ngữ ? Nêu các dạng điệp ngữ ?
Em hãy xác định điệp ngữ trong ví dụ sau và cho biết nó thuộc dạng điệp ngữ nào ?
Anh đi anh quê nhà
canh rau muống, cà dầm tương
ai dãi nắng dầm sương
ai tát nước bên đường hôm nao.
nhớ
nhớ
Nhớ
Nhớ
Nhớ
 Điệp ngữ cách quãng
về ở mặc
Ta như dầu đượm thắp hoài năm canh.

Ai
ai
ai
Điệp ngữ nối tiếp
Cùng trông lại mà cùng chẳng

xanh xanh những mấy

xanh ngắt một màu

Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai ?

(Đoàn Thị Điểm – Ngữ văn 7 – tập 2 ).
thấy
ngàn dâu
Ngàn dâu
Thấy
 Điệp ngữ chuyển tiếp.
2- liệt kê
Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ để diễn tả
đầy đủ sâu sắc những khía cạnh của thực tế,
hay tư tưởng, tình cảm.
Thế nào là liệt kê ? Nêu các kiểu liệt kê ?
XÉT THEO CẤU TẠO
XÉT THEO Ý NGHĨA
LIỆT KÊ
TỪNG CẶP
LIỆT KÊ
KHÔNG
TỪNG CẶP
LIỆT KÊ
TĂNG TIẾN
LIỆT KÊ
KHÔNG
TĂNG TIẾN
Tìm phép liệt kê trong các ví dụ sau, cho biết nó thuộc kiểu liệt kê nào ?
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả
để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
Trập trùng
(Tố Hữu)

Hắn và không biết chán.
(Nam Cao)

mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.

tinh thần và lực lượng,
Tính mạng và của cải
 Liệt kê theo từng cặp
thác Lửa, thác Chông
Thác Dài, thác Khó, thác Ông, thác Bà…
 Liệt kê không theo từng cặp
đọc,ngẫm nghĩ, tìm tòi, nhận xét
suy tưởng
Tre, nứa, trúc,mai.vầu
 Liệt kê tăng tiến
 Liệt kê không tăng tiến
Câu 1: Câu “ Nam học giỏi làm ba má vui lòng” là câu có cụm C – V làm :
A . Chủ ngữ
B. Vị ngữ
C. Bổ ngữ
D. Định ngữ
* CỦNG CỐ :
A
21
Câu 2 :Câu “Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một nỗi yên tĩnh lạ lùng” thuộc loại trạng ngữ nào?
A. Trạng ngữ chỉ không gian, nơi chốn.
B. Trạng ngữ chỉ nguyên nhân.
C. Trạng ngữ chỉ thời gian.
D. Trạng ngữ chỉ mục đích.
c
Câu 3“Thể điệu đờn ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm,
bâng khuâng, có tiếc thương ai oán” thuộc kiểu liệt kê nào ?
Liệt kê tăng tiến
Liệt kê không theo từng cặp.
Liệt kê không tăng tiến.
Liệt kê theo từng cặp
Câu 4 : Câu “Chị tôi cho tôi cây bút máy” thuộc loại câu nào ?

A. Câu chủ động
B.Câu bị động
C. Câu đặc biệt
D. Câu rút gọn
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Ôn tập toàn bộ kiến thức Tiếng Việt,xem lại các bài tập trong SGK.
- Tham khảo phần hướng dẫn kiểm tra cuối năm.
CẢM ƠN CÁC EM HỌC SINH