Bài 16. Ôn tập tác phẩm trữ tình

Giáo viên : Đào Thị Thu Hiên
Môn : Ngữ văn lớp 7
ôn tập thơ trữ tình trung đại
I. Kiến thức cần ghi nhớ
1.Đặc điểm của thơ trữ tình trung đại
A. Là thể loại trữ tình dân gian kết hợp lời và nhạc, diễn tả đời sống nội tâm của con người.
B. Viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm và có nhiều thể thơ, chủ đề viết về tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, tình yêu thiên nhiên và tấm lòng nhân đạo.
C. Là một thể văn dùng để ghi chép những sự việc mà nhà văn quan sát, chứng kiến, nhưng thiên về biểu cảm, chú trọng thể hiện cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ của tác giả trước các vấn đề và hiện tượng của đời sống.
Chọn ý trả lời đúng về thơ trữ tình trung đại.
B. Viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm và có nhiều thể thơ, chủ đề viết về tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, tình yêu thiên nhiên và tấm lòng nhân đạo.
2. Thống kê các tác phẩm.
ôn tập thơ trữ tình trung đại
I. Kiến thức cần ghi nhớ
1.Đặc điểm của thơ trữ tình trung đại
Viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm và có nhiều thể, chủ đề viết về tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, tình yêu thiên nhiên và tấm lòng nhân đạo.
Bài ca Côn Sơn
Qua Đèo Ngang
Xuân Quỳnh
Trần Quang Khải
Nguyễn Trãi
Nguyễn Khuyến
Trần Nhân Tông
Đoàn Thị Điểm
Hồ Xuân Hương.
Thạch Lam
Lý Bạch
Bà Huyện Thanh Quan
?
Trần Quang Khải
Trần Nhân Tông
Nguyễn Trãi
Đoàn Thị Điểm
Hồ Xuân Hương.
Bà Huyện Thanh Quan
Nguyễn Khuyến
Lý Bạch
Lý Bạch
Đỗ Phủ
Hạ Tri Chương
Đỗ Phủ
Hạ Tri Chương
Nguyễn Khuyến (1835-1909)
Nguyễn trãI (1380-1442)
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng : Khách ở chốn nào lại chơi.
Chương Dương cướp giáo giặc
Hàm Tử bắt quân thù.
Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào luỹ tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về, chống gậy lòng ấm ức.
Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Bài ca Côn Sơn
Qua Đèo Ngang
Nội dung tư tưởng, tình cảm được biểu hiện trong các tác phẩm thơ trung đại là :
Lòng yêu quê hương, đất nước.
Tình yêu thiên nhiên
Tấm lòng nhân đạo
Bài ca Côn Sơn
Qua Đèo Ngang
Nhân cách thanh cao và sự giao hoà tuyệt đối với thiên nhiên.
Hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình thịnh trị của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần.
Nỗi sầu chia li của người chinh phụ, tố cáo chiến tranh phi nghĩa, thể hiện niềm khát khao hạnh phúc lứa đôi.
Nỗi nhớ thương quá khứ đi đôi với nỗi buồn đơn lẻ thầm lặng giữa núi đèo hoang sơ.
ý thức độc tự chủ và quyết tâm tiêu diệt địch.
Ca ngợi tình bạn đậm đà thắm thiết.
Cảnh tượng buổi chiều vùng quê trầm lặng mà không đìu hiu, thể hiện tình cảm gắn bó với quê hương.
Thiên Trường vãn vọng
Trân trọng vẻ đẹp phẩm chất trong trắng sắt son của người phụ nữ.
c) Tình cảm quê hương chân thành pha chút xót xa lúc mới trở về quê.
a) Tình cảm quê hương sâu lắng, tha thiết trong khoảnh khắc đêm vắng.
d)Hình ảnh tráng lệ, huyền ảnh của một cảnh thiên nhiên, tình yêu thiên nhiên, tính cách mạnh mẽ của tác giả.
b) Tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả.
2. Thống kê các tác phẩm.
ôn tập thơ trữ tình trung đại
I. Kiến thức cần ghi nhớ
1.Đặc điểm của thơ trữ tình trung đại
II. Luyện tập
*Nội dung :
Ghi nhớ về tác giả thơ trữ tình.
Hoàn cảnh sáng tác các tác phẩm trữ tình.
Nội dung, nghệ thuật cụ thể, vẻ đẹp của các tác phẩm trữ tình trung đại.
Phương pháp học phần thơ trữ tình trung đại.
* Hình thức :
Thi giữa các tổ, gồm ba vòng thi :
+ Vòng 1 : 5 câu hỏi trắc nghiệm (40 điểm)
+ Vòng 2: có 8 câu hỏi mỗi tổ lựa chọn 2 câu. Trả lời đúng mỗi câu 10 điểm.
+ Vòng 3 : Thi viết các câu văn biểu cảm trong thời gian 5 phút. Mỗi câu đúng đạt 10 điểm.
Vòng 1
Câu 2 : Trong bài thơ "Bạn đến chơi nhà", tác giả nói đến sự thiếu thốn tất cả những điều kiện vật chất để đãi bạn với mục đích gì?
A. Miêu tả cảnh nghèo của mình.
B. Giãi bày hoàn cảnh thực tế của mình.
C. Không muốn tiếp đãi bạn.
D. Diễn đạt một cách dí dỏm tình cảm chân thành sâu sắc.
Câu 1 : Nhận xét nào sau đây đúng cho cả hai bài "Sông núi nước Nam" và "Phò giá về kinh" ?
A. Khẳng định chủ quyền bất khả xâm phạm của đất nước.
B. Thể hiện niềm tự hào trước những chiến công oai hùng của dân tộc.
C. Thể hiện bản lĩnh, khí phách của dân tộc trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm.
D. Thể hiện khát vọng hoà bình.
C
D
Vòng 1
Câu 4 : Câu thơ nào thể hiện rõ nhất chủ nghĩa nhân đạo của tác giả bài thơ "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" ?
A. ước được nhà rộng muôn ngàn gian.
B. Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan.
C. Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn.
D. Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được.
Câu 3 : Tâm trạng của tác giả trong bài thơ "Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê" là :
A. Ngậm ngùi, hẫng hụt khi trở thành khách lạ giữa quê hương.
B. Buồn thương trước cảnh quê hương nhiều thay đổi.
C. Vui mừng, háo hức khi trở về quê.
D. Đau đớn, luyến tiếc khi phải rời xa chốn kinh thành.
Câu 5 : Nhân vật trữ tình "ta" trong bài thơ "Bài ca Côn Sơn" là người như thế nào ?
A. Tinh tế, nhạy cảm với thiên nhiên.
B. Tâm hồn thanh cao, trong sáng.
C. Tâm hồn giao cảm tuyệt đối với thiên nhiên.
D. Gồm cả 3 ý trên.
A
D
D
Vòng 2
1
2
3
4
5
6
7
8
Điểm giống nhau giữa hai tác giả Nguyễn Trãi và Nguyễn Khuyến ?
Cùng cáo quan về ở ẩn.
Viết theo thể điệu ca khúc cổ điển, viết bằng chữ Hán, phần lớn là ngũ ngôn, thất ngôn, dịch giả chuyển thành 26 câu thơ lục bát. Đó là bài thơ nào ?
Bài ca Côn Sơn
Giải nghĩa từ "kinh sư" trong "Tụng giá hoàn kinh sư" ?
kinh sư : kinh đô một nước có vua.
Là một ông vua yêu nước anh hùng, nổi tiếng khoan hoà, nhân ái, là nhà văn nhà thơ tiêu biểu của đời Trần. Ông là ai ?
Trần Nhân Tông
Vẻ đẹp của thác núi Lư trong bài "Xa ngắm thác núi Lư" là vẻ đẹp.
tráng lệ, huyền ảo
"Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê".
Câu thơ trên thuộc tác phẩm nào ?
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
Hai bài QĐN và BĐCN đều kết thúc bởi ba từ "ta với ta", nhưng nội dung thể hiện khác nhau.
Đúng
Nét đặc sắc nhất về nghệ thuật đoạn trích "Sau phút chia li" là gì ?
Sử dụng điệp ngữ tài tình
Vòng 3
Viết các câu văn biểu cảm
1. Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học (bài văn, bài thơ) là trình bày những cảm xúc, , liên tưởng,
của mình về và hình thức của tác phẩm đó.

2. Tình cảm trong bài phải , trong sáng,
thì bài văn biểu cảm mới có giá trị.
tưởng tượng
suy ngẫm
nội dung
rõ ràng
chân thực
yêu thương
2
1
3
4
Vòng 3
Viết các câu văn biểu cảm
Sông núi nước Nam
Phò giá về kinh
Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra.
Bài ca Côn Sơn
Sau phút chia li
Qua Đèo Ngang
Bạn đến chơi nhà
Xa ngắm thác núi Lư
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
Bánh trôi nước
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
2. Thống kê các tác phẩm.
ôn tập thơ trữ tình trung đại
I. Kiến thức cần ghi nhớ
1.Đặc điểm của thơ trữ tình trung đại
II. Luyện tập
Ghi nhớ về tác giả thơ trữ tình.
Hoàn cảnh sáng tác các tác phẩm trữ tình.
Nội dung, nghệ thuật cụ thể, vẻ đẹp của các tác phẩm trữ tình trung đại.
Phương pháp học phần thơ trữ tình trung đại.

Hướng dẫn về nhà:
Học thuộc lòng 12 bài thơ, thuộc phần ghi nhớ
Viết bài phát biểu cảm nghĩ về các bài thơ.