Bài 16. Ôn tập tác phẩm trữ tình

Kính chào quý thầy cô giáo
Môn Ngữ văn
KHỞI ĐỘNG
? Bài thơ miêu tả cảnh hùng vĩ của thác nước vừa nói lên phong cách sống của nhà thơ .

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
30s
29s
28s
27s
26s
25s
24s
23s
22s
21s
20s
19s
18s
17s
16s
15s
Bài thơ được làm trên đường từ Bắc vào kinh thành Huế để nhận chức
"Cung trung giáo tập"
Với hình ảnh nhân vật "ta" giữa cảnh tượng thiên nhiên nên thơ hấp dẫn
đoạn thơ cho ta thấy sự giao hoà trọn vẹn giữa con người và thiên nhiên
Bài thơ thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình thịnh trị
của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần
Với ngôn ngữ bình dị bài thơ cho thấy tác giả vừa rất trân trọng vẻ đẹp,
phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa
vừa cảm thông cho số phận chìm nổi của họ
Bài thơ thể hiện một cách chân thực mà sâu sắc tình yêu quê hương
thắm thiết của một người sống xa quê lâu ngày, trong khoảnh khắc
vừa đặt chân về quê cũ.
Bài thơ mở ra một không gian cứ rộng mãi bởi trăng xuân soi chiếu cả
bầu trời lẫn mặt nước đầy sức xuân
Bài thơ nói lên tình cảm quê hương sâu lắng trong khoảnh khắc
đêm vắng
Bài thơ đã gợi về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu.
Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc thêm tình quê hương đất nước
Bài thơ gợi ra một cảnh tượng một vùng quê trầm lặng mà không đìu
hiu. ở đây vẫn ánh lên sự sống của con người trong sự hoà hợp với
cảnh vật thiên nhiên một cách nên thơ
Đây là đoạn ngâm khúc cho thấy nỗi sầu chia li của người chinh phụ
sau lúc tiễn chồng ra trận
Bài thơ được lập ý bằng cách cố tình dựng lên tình huống khó xử khi
bạn đến chơi
ý thức độc lập tự chủ và quyết tâm tiêu diệt địch
Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước sâu nặng và
phong thái ung dung lạc quan của Bác
14s
13s
12s
11s
10s
9s
8s
7s
6s
5s
4s
3s
* Ca dao trữ tình: là loại thơ trữ tình biểu hiện những tình cảm nguyện vọng tha thiết cảm động của quần chúng nhân dân vốn được lưu hành trong dân gian.
* Thơ trữ tình: là loại văn học phù hợp để thể hiện tình cảm, cảm xúc của con người trước cuộc sống muôn màu muôn vẻ.
*Tuỳ bút tr? tỡnh: là loại văn xuôi thiên về biểu hiện tình cảm, cảm xúc của người viết.
Tình cảm cao đẹp và thiêng liêng sâu nặng.
Tình yêu quê hương đất nước.
Niềm tự hào dân tộc.
Tác phẩm trữ tình là văn bản biểu hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả trước cuộc sống.
- Thơ là thể loại văn học phù hợp để biểu hiện tình cảm, cảm xúc, tuy nhiên cũng có
những loại văn xuôi trữ tình hoặc mang đậm chất trữ tình như tuỳ bút.
Tiết 66: Ôn tập tác phẩm trữ tình

1 Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
Đỗ Phủ (Thi thánh)
2 Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
Lí Bạch (Thi tiên)
3 Phò giá về kinh
Trần Quang Khải
4 Tiếng gà trưa
Xuân Quỳnh
5 Cảnh khuya
Hồ Chí Minh
Ngẫu nhiên viết nhân buổi
mới về quê
Hạ Tri Chương
1. Nêu tên tác giả của những tác phẩm sau?
Nguyễn Khuyến
Trần Nhân Tông (Vua thời Trần)
7. Bạn đến chơi nhà
8. Buổi chiều đứng ở phủ Thiên
Trường trông ra
















2. Sắp xếp tên tác phẩm khớp với nội dung biểu hiện:
1, Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
2, Qua Đèo Ngang
3, Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
4, Sông núi nước Nam
5, Tiếng gà trưa
6, Bài ca Côn Sơn
7, Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
8, Cảnh khuya
Câu 2: Tên tác phẩm khớp với nội dung tư tưởng, tình cảm biểu hiện
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá.
Tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả.
Qua Đèo Ngang
Nỗi nhớ thương quá khứ đi đôi với nỗi buồn đơn lẻ thầm lặng giữa núi đèo hoang sơ .
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Tình cảm quê hương chân thành pha chút xót xa lúc mới trở về quê .
Sông núi nước Nam
Ý thức độc lập tự chủ và quyết tâm tiêu diệt địch .
Tiếng gà trưa
Tình cảm gia đình, quê hương qua những kỉ niệm đẹp của tuổi thơ
Bài ca Côn Sơn
Nhân cách thanh cao và sự giao hào tuyệt đối với thiên nhiên .
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
Tình cảm quê hương sâu lắng trong khoảnh khắc đêm vắng .
Cảnh khuya
Tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung lạc quan .
















2. Qua Đèo Ngang
5. Cảm nghĩ trong đêm
thanh tĩnh
6. Sông núi nước Nam
3. Hãy sắp xếp lại để tên tác phẩm ( hoặc đoạn trích ) khớp với thể thơ :

Chàng thì đi cõi xa mưa gió
Thiếp thì về buồng cũ chiếu chăn
Đoán trông theo đã cách ngăn
Tuôn màu mây biếc, trải ngàn núi xanh.
Chốn Hàm Dương chàng còn ngoảnh lại
Bến Tiêu Tương thiếp hãy trông sang
……………………………

Côn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.
Côn sơn có đá rêu phơi,
ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm.
……………………………
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ :
“Cục …cục tác cục ta”
Nghe sao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
……………………………

Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.



Sông núi nước Nam vua Nam ở
Vằng vặc sách trời chia xứ sở
Giặc dữ cớ sao phạm đến đây
Chúng mày nhất định phải tan vỡ.


3. Tên tác phẩm ( hoặc đoạn trích ) khớp với thể thơ :
Sau phút chia li
(Trích Chinh phụ ngâm khúc)
Song thất lục bát
Qua Đèo Ngang
Thất ngôn bát cú Đường luật
Bài ca Côn Sơn ( Côn Sơn ca )
( dịch thơ )
Lục bát
Tiếng gà trưa
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
(Tĩnh dạ tứ)
Ngũ ngôn tứ tuyệt (cổ thể)
Sông núi nước Nam
(Nam quốc sơn hà)
Thơ năm chữ (có biến đổi linh hoạt)
Thất ngôn từ tuyệt
















4. Xác định ý kiến không chính xác bàn về thơ, tác phẩm trữ tình và văn biểu cảm:
Đã là thơ thì nhất thiết chỉ được dùng phương thức biểu cảm.
Thơ trữ tình là một kiểu văn bản biểu cảm.
Ca dao trữ tình là một kiểu văn bản biểu cảm.
Tuỳ bút cũng là một kiểu văn bản biểu cảm.
Thơ trữ tình chỉ được dùng lối nói trực tiếp để biểu hiện tình cảm, cảm xúc.
g) Thơ trữ tình có thể biểu hiện gián tiếp tình cảm, cảm xúc qua kể chuyện, miêu tả và lập luận .
h) Ngôn ngữ thơ trữ tình cần cô đọng, giàu hình ảnh và gợi cảm
Thơ trữ tình phải có một cốt truyện hay và một hệ thống nhân vật đa dạng.
k) Thơ trữ tình phải có một hệ thống lập luận chặt chẽ.
















truyền miệng
tập thể
5. Điền vào chỗ trống trong những câu sau:
a, Khác với tác phẩm của các cá nhân, ca dao trữ tình ( trước đây) là những bài thơ, câu thơ có tính chất............ và.....................
b,Thể thơ được ca dao trữ tình sử dụng nhiều nhất là................
c, Một số thủ pháp nghệ thuật thường gặp trong ca dao trữ tình là..........................................
lục bát
so sánh, ?n d?, nhõn húa
















Tình cảm cảm xúc có thể bộc lộ theo 2 cách đó là:
- Biểu hiện trực tiếp( biểu lộ qua những tiếng kêu, lời than, dấu chấm cảm.....)
- Biểu hiện gián tiếp( thông qua những hình ảnh, câu chuyện về đối tượng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc)

Khi phân tích, bình giá và thưởng thức tác phẩm trữ tình không được thoát li khỏi văn bản song không chỉ dừng ở mặt ngôn từ văn bản. Phải thông qua ngôn từ giàu chất khơi gợi, những cảnh vật, sự việc được miêu tả, tường thuật, đôi khi qua cả những lập luận,... mà suy ngẫm mới đồng cảm được với tác giả và lĩnh hội được đúng và đầy đủ ý vị của bài thơ.
Câu 1: Câu thơ sau của tác giả nào, trong bài thơ nào?
“Mục đồng sáo vẳng trâu về hết,
Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng”
d. H? Xu�n Huong - B�nh trơi nu?c
a. Tr?n Quang Kh?i - Phị gi� v? kinh
b. Nguy?n Tr�i - Cơn Son ca.
c. Tr?n Nh�n Tơng - Thi�n Tru?ng v�n v?ng.
VUI ĐỂ HỌC
c.
Câu 2: Đoạn văn sau của tác giả nào, trong văn bản nào?
"Tơi y�u sơng xanh, n�i tím; tơi y�u dơi m�y ai nhu trang m?i in ng?n v� tơi cung x�y m?ng u?c mo, nhung y�u nh?t m�a xu�n khơng ph?i l� vì th?."
d. Minh Huong- S�i gịn tơi y�u.
a. Th?ch Lam - M?t th? qu� c?a l�a non: c?m
b. Vu B?ng - M�a xu�n c?a tơi.
c. Nguy?n Khuy?n - B?n d?n choi nh�.
VUI ĐỂ HỌC
b.
Các bức chân dung và hình ảnh minh họa sau đây gợi em nhớ đến những tác giả và tác phẩm nào?
VUI ĐỂ HỌC
Tụng giá hoàn kinh sư (Phò giá về kinh)
Tr?n Quang Kh?i
(1241-1294)
NGUYỄN TRÃI
(1380 – 1442)
CÔN SƠN CA
(Bài ca Côn Sơn)
THIÊN TRƯỜNG VÃN VỌNG
(Buổi chiều đứng ở Phủ Thiên Trường trông ra )
Trần Nhân Tông (1258-1308)
HỒ XUÂN HƯƠNG
(Bà chúa thơ Nôm)
BÁNH TRÔI NƯỚC

QUA ĐÈO NGANG
(Bà Huyện Thanh Quan)
VỌNG LƯ SƠN BỘC BỐ
(Xa ngắm thác núi Lư)
TĨNH DẠ TỨ
(Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh)
HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ
(Ngẫu nhiên viết nhân b uổi mới về quê)
HẠ TRI CHƯƠNG (659 – 744)
Mao ốc vị thu phong sở phá ca (Bài ca nhà tranh bị gió thu phá)
H? CHÍ MINH
(1890 - 1969)
RẰM THÁNG GIÊNG
(Nguyên tiêu)
Tiếng gà trưa
Một thứ quà của lúa non: Cốm- Thạch Lam
VU B?NG
(1913 -1984)
MÙA XUÂN CỦA TÔI
(Thương nhớ Mười hai)
* Hướng dẫn về nhà.
Ôn lại các tác phẩm trữ tình đã học
Soạn : bài Ôn tập tác phẩm trữ tình (tiếp theo)
Học thuộc lòng các tác phẩm trữ tình đã tìm hiểu
các thầy cô giáo
và các em học sinh!
xin chân thành cảm ơn