Bài 14. Một thứ quà của lúa non: Cốm

Một số nét chính về cuộc đời và sự nghiệp của tác giả Thạch Lam.
Thạch Lam (1910-1942) sinh tại Hà Nội, tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh, sau đổi là Nguyễn Tường Lân, là nhà văn nổi tiếng, thành viên của nhóm Tự Lực văn đoàn trước Cách mạng tháng Tám 1945. Ông có sở trường về truyện ngắn và là cây bút tinh tế nhạy cảm đặc biệt trong việc khai thác nội tâm cảm xúc, cảm giác con người.
Đoạn 1: Từ đầu đến .. "Chiếc thuyền rồng".
- Mùa thu gợi nhớ cốm.
Đoạn 2: Từ "Cốm là thức quà.kín đáo và nhũn
nhặn"
- Cốm - đặc sản Việt Nam.

Đoạn 3: Phần còn lại.
- Cách thưởng thức cốm và lời nhắn nhủ
của tác giả.
Bố cục
Những công đoạn làm cốm:

? Đến lúc vừa nhất, người chuyên môn biết, gặt về.
? Một loạt cách chế biến, những cách thức làm truyền tự đời này sang đời khác, một sự bí mật trân trọng và khe khắt giữ gìn.
Câu hỏi thảo luận
Thứ quà, thức quà có nghĩa khác nhau như thế nào? Qua đó em nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả?
Trả lời:
Thứ quà: thiên về ý nghĩa và sắc thái phân loại, đơn thuần phân biệt cốm với các loại qùa khác.
Thức quà: mang nghĩa diễn đạt, đưa cốm lên vị trí trang trọng và đặc biệt.
Cách dùng từ của tác giả rất tinh tế, sâu sắc.
Qua cách cảm nhận và lời nhắn nhủ của tác giả về cách thưởng thức cốm giúp em hiểu thêm gì về Thạch Lam?
Trả lời:
Thạch Lam là người sành cốm, sành các món ẩm thực của Hà Nội.
Ca ngợi cốm là ca ngợi một nét đẹp văn hoá truyền thống. Điều đó cho thấy tình cảm đối với dân tộc thật tinh tế và sâu sắc.
Câu hỏi thảo luận
Câu hỏi thảo luận:

1. Tác giả đã thể hiện thành công bút pháp nghệ thuật nào trong bài tùy bút?
2. Nghệ thuật đó đã góp phần thể hiện những nội dung gì?

1. Nghệ thuật:
- Ngôn ngữ chọn lọc, trau chuốt.
- Quan sát tinh tế, nhạy cảm, tài hoa, liên tưởng độc đáo.
- Hình ảnh so sánh gợi cảm, gây ấn tượng mạnh.
- Kết hợp nhuần nhuyễn các phương thức biểu đạt miêu tả, tự sự, biểu cảm, nghị luận.

2. Nội dung:
- Giúp người đọc cảm nhận được
+ Cốm là một thức quà đặc sắc vì nó kết tinh nhiều vẻ đẹp: vẻ đẹp của hương vị và màu sắc đồng quê, vẻ đẹp của người chế biến, của tục lệ nhân duyên, của cách mua và thưởng thức.
+ Cốm là thứ sản vật quý, truyền thống tốt đẹp của dân tộc cần được nâng niu và gìn giữ.
Luyện tập
Bài tùy bút "Một thứ quà của lúa non: Cốm" ra đời trong hoàn cảnh đất nước khi đó như thế nào?
Qua đó thể hiện tình cảm gì của tác giả?
Trả lời:
Đất nước đang dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, mất chủ quyền độc lập, phải đoạn tuyệt với những phong tục tập quán truyền thống tốt đẹp.
Thể hiện tình cảm trân trọng, ý thức gìn giữ bảo tồn phát huy những nét đẹp trong bản sắc văn hóa dân tộc.