Bài 14. Một thứ quà của lúa non: Cốm

PHÒNG GIÁO DỤC QUẬN 11 THCS CHUẨN QUỐC GIA
LÊ QUÝ ĐÔN
343D LẠC LONG QUÂN P5 Q11
TEL : 8619531 - 8619533
Năm học 2008-2009
Tổ Chuyên môn Ngữ Văn
BỘ MÔN
NGỮ VĂN 7
Giáo viên thực hiện
L� Th? Thu H?ng
TIẾT 57
I. Đọc tìm hiểu chú thích
1) Tác giả:
Thạch Lam ( 1910 - 1942)
- Thạch Lam, sinh ra ở Hà Nội
Thành viên của nhóm Tự Lực Văn Đoàn
Nhà văn chuyên viết tuỳ bút và truyện ngắn nổi tiếng
I. Đọc tìm hiểu chú thích
1) Tác giả: SGK trang 161
2) Tác phẩm:
I. Đọc tìm hiểu chú thích
1) Tác giả:
SGK trang 161
2) Tác phẩm:
Xuất xứ: trích “ Hà Nội băm sáu phố phường” ( 1943 )
Thể loại: Tuỳ bút
c) Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1.Nguồn gốc của cốm
Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá như báo trước mùa về của một thứ quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì chất quý trong sạch của Trời.
Tác giả đã mở đầu bài viết về cốm bằng những hình ảnh và chi tiết nào?
Vừng sen trên hồ
Hãy tìm những từ ngữ, hình ảnh nói về chất liệu làm nên cốm?
Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá như báo trước mùa về của một thứ quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng công xuống, nặng vì chất quý trong sạch của Trời.
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
Hạt thóc nếp đầu tiên…cái chất quý trong sạch của trời
Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá như báo trước mùa về của một thứ quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng công xuống, nặng vì chất quý trong sạch của Trời.
Em có nhận xét gì về cách dùng từ và ngữ điệu của đoạn văn?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
Hạt thóc nếp đầu tiên… cái chất quý trong sạch của trời
Từ ngữ chọn lọc, tinh tế, giàu sức gợi cảm, ngữ điệu nhẹ nhàng
Qua việc tìm hiểu trên, em hãy cho biết cốm được hình thành từ chất liệu nào?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
Hạt thóc nếp đầu tiên… cái chất quý trong sạch của trời
Từ ngữ chọn lọc, tinh tế, giàu sức gợi cảm, ngữ điệu nhẹ nhàng
Chất liệu từ thiên nhiên làm nên cốm

D?i d?n lỳc v?a nh?t, m� ch? riờng nh?ng ngu?i chuyờn mụn m?i d?nh du?c,ngu?i ta g?t mang v?.R?i d?n m?t lo?t cỏch ch? bi?n, nh?ng cỏch th?c l�m truy?n t? d?i n�y sang d?i khỏc, m?t s? trõn tr?ng bớ m?t v� khe kh?t gi? gỡn, cỏc cụ gỏi Vũng l�m ra th? c?m d?o v� thom ?y .T?t nhiờn l� nhi?u noi cung bi?t cỏch th?c l�m c?m, nhung khụng cú dõu l�m du?c h?t c?m d?o, thom v� ngon du?c b?ng ? l�ng Vũng g?n H� N?i
Tìm những từ ngữ thể hiện qui trình làm cốm ở làng Vòng?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
Hạt thóc nếp đầu tiênGiọt sữa trắng thơm của bông lúa nếp non  cái chất quý trong sạch của trời
Từ ngữ chọn lọc, tinh tế, giàu sức gợi cảm, ngữ điệu nhẹ nhàng
Chất liệu từ thiên nhiên làm nên cốm
-Đợi đến lúc vừa nhất  gặt mang vềdẻo, thơm và ngon.


D?i d?n lỳc v?a nh?t, m� ch? riờng nh?ng ngu?i chuyờn mụn m?i d?nh du?c,ngu?i ta g?t mang v?.R?i d?n m?t lo?t cỏch ch? bi?n, nh?ng cỏch th?c t? d?i n�y sang d?i khỏc, m?t s? trõn tr?ng bớ m?t v� khe kh?t gi? kớn, cỏc cụ gỏi Vũng l�m ra th? c?m d?o v� thom ?y .T?t nhiờn l� nhi?u noi cung bi?t cỏch th?c l�m c?m, nhung khụng cú dõu l�m du?c h?t c?m d?o, thom v� ngon du?c b?ng ? l�ng Vũng g?n H� N?i
Em có nhận xét về cách dùng từ của đoạn văn trên?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
Hạt thóc nếp đầu tiênGiọt sữa trắng thơm của bông lúa nếp non  cái chất quý trong sạch của trời
Từ ngữ chọn lọc, tinh tế, giàu sức gợi cảm, ngữ điệu nhẹ nhàng
Chất liệu từ thiên nhiên làm nên cốm
-Đợi đến lúc vừa nhất  gặt mang vềdẻo, thơm và ngon.
Từ ngữ gợi hình gợi cảm

Em có nhận xét gì về quy trình làm cốm ở làng Vòng?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
Hạt thóc nếp đầu tiênGiọt sữa trắng thơm của bông lúa nếp non  cái chất quý trong sạch của trời
Từ ngữ chọn lọc, tinh tế, giàu sức gợi cảm, ngữ điệu nhẹ nhàng
Chất liệu từ thiên nhiên làm nên cốm
-Đợi đến lúc vừa nhất  gặt mang vềdẻo, thơm và ngon.
Từ ngữ gợi hình, gợi cảm
Cốm được hình thành từ bàn tay khéo léo của con người

I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1.Nguồn gốc của cốm
2.Giá trị của cốm
Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi…Và không bao giờ có hai màu lại hòa hợp hơn được nữa: màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền. ( Thật đáng tiếc khi chúng ta thấy những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần, và những thức quý của đất nước mình thay dần bằng những bóng bẩy hào nháng và thô kệch bắt chước người ngoài: những kẻ mới giàu vô học có biết đâu mà thưởng thức được những vẻ cao quý kín đáo và nhũn nhặn?)
Tìm từ ngữ, câu văn nói lên giá trị sâu sắc của cốm?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
2. Giá trị của cốm
Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước An Nam.
Làm quà sêu tết

Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi…Và không bao giờ có hai màu lại hòa hợp hơn được nữa: màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền. ( Thật đáng tiếc khi chúng ta thấy những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần, và những thức quý của đất nước mình thay dần bằng những bóng bẩy hào nháng và thô kệch bắt chước người ngoài: những kẻ mới giàu vô học có biết đâu mà thưởng thức được những vẻ cao quý kín đáo và nhũn nhặn?)
Nhân nói về những tập tục tốt đẹp của dân tộc, tác giả còn thể hiện quan điểm gì của mình?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
2.Giá trị của cốm
Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước An Nam.
Làm quà sêu tết
Sự hòa hợp giữa màu sắc và hương vị
Nhận xét, bình luận
Qua những câu văn trên, tác giả muốn gửi gắm đến chúng ta những giá trị nào của cốm ?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
2. Giá trị của cốm
Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước An Nam.
Làm quà sêu tết
Nhận xét, bình luận
Giá trị văn hóa gắn liền với phong tục của dân tộc.
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
2. Giá trị của cốm
3. Bàn về sự thưởng thức cốm
Cốm không phải thức quà của người ăn vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thấy thu lại cả trong hương vị ấy, cái mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ: trong màu xanh của cốm, cái tươi mát của lá non, và trong chất ngọt của cốm, cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc. Thêm vào cái mùi hơi ngát của lá sen già, ướp lấy từng hạt cốm một còn giữ lại cái ấm áp của những ngày mùa hạ trên hồ. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy may một chút bụi nào. Hỡi các bà mua hàng! Chớ có thọc tay hay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve. Phải nên kính trọng cái lộc của trời, cái khéo léo của người, và sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa. Sự thưởng thức của các bà sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn, và cái vui cũng sẽ tươi sáng hơn nhiều lắm.
Tìm những câu văn bàn về sự thưởng thức cốm của tác giả?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
2.Giá trị của cốm
3. Bàn về sự thưởng thức cốm
- Ăn cốm phải ăn từng chút thong thả và ngẫm nghĩ
Cốm không phải thức quà của người ăn vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thấy thu lại cả trong hương vị ấy, cái mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ: trong màu xanh của cốm, cái tươi mát của lá non, và trong chất ngọt của cốm, cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc. Thêm vào cái mùi hơi ngát của lá sen già, ướp lấy từng hạt cốm một còn giữ lại cái ấm áp của những ngày mùa hạ trên hồ. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy may một chút bụi nào. Hỡi các bà mua hàng! Chớ có thọc tay hay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve. Phải nên kính trọng cái lộc của trời, cái khéo léo của người, và sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa. Sự thưởng thức của các bà sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn, và cái vui cũng sẽ tươi sáng hơn nhiều lắm.
Tác giả đã thể hiện cách cảm thụ cốm bằng những giác quan nào?
I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
2. Giá trị của cốm
3. Bàn về sự thưởng thức cốm
Ăn cốm phải ăn từng chút …nâng đỡ, vuốt ve
Sử dụng nhiều giác quan


Từ đoạn văn trên em có suy nghĩ nhận xét gì về văn hoá ẩm thực của dân tộc ta ?

I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1. Nguồn gốc của cốm
2. Giá trị của cốm
3. Bàn về sự thưởng thức cốm
Ăn cốm phải ăn từng chút …nâng đỡ, vuốt ve
Sử dụng nhiều giác quan
Nét đẹp văn hóa trong ẩm thực



Em hãy nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của bài tuỳ bút ?

I. Đọc tìm hiểu chú thích


II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1.Nguồn gốc của cốm
2. Giá trị của cốm
3. Bàn về sự thưởng thức cốm
III. Ghi nhớ

(SGK/163)
IV. Luyện tập

-
-
- Học thuộc ghi nhớ
- Soạn bài “Chơi chữ”