Bài 14. Một thứ quà của lúa non: Cốm

Kiểm tra bài cũ
1. Em hóy ch?n dỏp ỏn nờu dỳng nh?t d?nh nghia v? van bi?u c?m ?
Là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc,sự đánh giá của
con người đối với thế giới xung quanh và khơi gợi lòng xúc động của
người đọc .
Là văn bản k? l?i di?n bi?n m?t s? vi?c .
Là văn bản trỡnh b�y nh?ng d?c di?m, tớnh ch?t, ho?t d?ng c?a
m?t s? v?t,s? vi?c .
a
b.
c.
d.
Dùng lí lẽ, dẫn chứng để bàn bạc, bàn luận một vấn đề thể hiện
một nhận thức, một quan điểm một lập trường của mình dựa
trên cơ sở một chân lí .
2. Sau khi häc xong mét sè t¸c phÈm’’Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸”(§ç Phñ)”
TiÕng gµ tr­a “(Xu©n Quúnh)cã b¹n häc sinh cho r»ng “ Khi viết văn biểu cảm thì
phương thức biểu đạt phải là biểu cảm, không được đưa các yếu tố khác
như miêu tả, tù sù hay nghị luận vào đó”. Theo em ý kiến đó đúng hay sai ?
Vì sao ?

Ý kiến đó sai, bởi vì trong văn biểu có thể kết hợp các yếu tố miêu tả, tự sự ,
nghị luận để nhấn mạnh ý, bộc lộ cảm xúc, tình cảm sâu sắc hơn .
Kiểm tra bài cũ
Bài 14 Tiết 57
Văn bản
(Thạch Lam)
Một thứ quà của lúa non: Cốm
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả :
- Là nhà văn nổi tiếng, thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn .
- Ông có sở trường về truyện ngắn, một cây bút tinh tế nhạy cảm, giàu chất thơ, nhân ái, đặc biệt trong việc khai thác thế giới cảm xúc, cảm giác của con người.
- Thạch Lam ( 1910 - 1942) sinh tại Hà Nội, tên thật là Nguyễn Tường Lân
2. Tác phẩm
- "Một thứ quà của lúa non : Cốm" in trong tập tuỳ bút "Hà Nội bam sỏu phố phường" ( 1943)
1. Tác giả
2. Tác phẩm
2. Bố cục:
3 phần
+ Từ đầu đến.... "thuyền rồng": Cội nguồn của cốm.
+ Tiếp đến.... "nhũn nhặn": Giá trị của cốm.
+ Phần còn lại: Cách thưởng thức cốm.
I. Giới thiệu chung
1. Đọc, chú thích(SGK)
II. đọc- hiểu văn bản
3. Phân tích:
a. Cội nguồn của cốm
Cơn gió mùa hạ …báo trước mùa về của một thứ quà thanh nhã và tinh khiết
Cốm xuất hiện vào mùa thu .
- mùi thơm mát
từ những cánh đồng xanh, h¹t thãc nÕp làm trĩu thân lúa còn tươi
- trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ
du?i ỏnh n?ng gi?t s?a d?n dụng l?ị cong xuống ..n?ng vỡ cỏi ch?t quý trong s?ch c?a Tr?i
- C¸c tính từ gîi t¶, gîi c¶m,
cách miêu tả từ khái quát đến cụ thể ,
trí tưởng tượng phong phú, tinh tÕ,
Gợi những cảm giác, cảm xúc về cội nguồn giản dị, trong sạch, tinh khiết của cốm. Cốm thu nạp tất cả những gì tinh tuý, trong trẻo nhất của đất trời vào từng hạt mảnh mai .
giọng văn nhẹ nhàng, l?i "nh?"
ch? d?y ch?t tho.
Cách thức làm cốm :
Nơi nổi tiếng về cốm :
người làm cốm rất khÐo lÐo, nâng niu ,trân trọng sản phẩm của mình
Làng Vòng
Thóc nếp : Đợi đến lúc vừa nhất …gặt đem về .

Truyền từ đời này sang đời khác, bí mật trân trọng và khe khắt giữ gìn .
Người bán cốm :
Cô hàng cốm xinh xinh,quần áo gọn ghẽ víi chiÕc ®ßn g¸nh hai ®Çu cong vót lªn nh­ chiÕc thuyÒn rång
Nơi có nghề làm cốm nổi tiếng với những hạt cốm dẻo và thơm
vẻ đẹp của người tôn lên vẻ đẹp của cốm, cèm ®Õn víi ng­êi duyªn d¸ng, lÞch thiÖp, ®Ëm ®µ truyÒn thèng .
Từ h¹t thãc nÕp trong sạch, tinh khiết, cèm h×nh thµnh b»ng bàn tay khéo léo,
nâng niu, trân trọng của người làm cốm, b¸n cèm, sự mong ngóng của người
dân Hà thành.
Người dân Hà thành :
Ngóng trông cô hàng cốm
Yêu mến cốm, coi cốm là mãn quµ quª gia nhËp văn hoá ẩm thực thủ đô.
Hình ảnh” cô hàng cốm xinh xinh,quần áo gọn ghẽ với dấu hiệu đặc biệt là cái
đòn gánh hai đầu cong cong vút lên như chiếc thuyền rồng”có ý nghĩa biểu đạt
những nội dung nào sau đây ?
Cốm gắn liền với vẻ đẹp của người làm ra cốm là cô gái làng Vòng.
Cách cốm đến với mọi người thật duyên dáng, lịch thiệp .
Vẻ đẹp của người bán hàng làm tôn lên vẻ đẹp của cốm .
a
b.
c.
e.
Hình ảnh vừa vẽ ra sắc đẹp riêng của cô gái ngoại thành vừa nhấn vào
chỗ độc đáo, sang trọng, đầy tính cổ truyền của một lo¹i dụng cụ,
đồ nghề của người làm cốm .
Cả bốn ý trên
d.
3. Phân tích :
a. Cội nguồn của cốm:
- Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, thøc d©ng cña nh÷ng c¸nh ®ång lóa b¸t ng¸t xanh.

- Cốm làm quà sêu Tết :



, mộc mạc, giản dị, thanh khiết
đồng quê nội cỏ An Nam
- Kh«ng cßn g× hîp h¬n…trong s¹ch, trung thµnh
- Kh«ng bao giê…….hoµ hîp h¬n ®­îc n÷a
cốm xanh tươi như ngọc thạch, thanh đạm
hồng đỏ thắm như ngọc lựu già, ngọt sắc
Cốm thể hiện giá trị văn hoá, tinh thần của người Việt .
Cốm là món quà giản dị, đặc sắc mang bản sắc dân tộc .
Hoà hợp về màu săc, hương vị, mang ước mong hạnh phúc viên mãn.
nâng đỡ để hạnh phúc lâu bền
b/ Giá trị của cốm:

Câu hỏi thảo luận
(Thật đáng tiếc khi chúng ta thấy những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần, và những
thức quý của đất mình thay dần bằng những thức bóng bẩy, hào nháng và
thô kệch bắt chước người ngoài: những kẻ mới giàu vô học có biết đâu mà
thưởng thức được những vẻ cao quý, kín đáo và nhũn nhặn ?)
Trong đoạn văn tác giả đã bàn luận về vấn đề
gì ?Qua lời bàn luận thái độ tác giả bộc lộ
như thế nào ?
Những tục lệ tốt đẹp của dân tộc mất dần đi.
Tác giả lên tiếng phê phán thói chuộng ngoại ,
bắt chước người ngoài thể hiện ý thức gìn giữ những
giá trị truyền thống .
3. Phân tích :
a. Cội nguồn của cốm: Giản dị ,thanh nhã ,tinh khiết
b. Giá trị của cốm: Cốm mang cả giá trị vật chất và tinh thÇn giá trị như một món ăn mang đậm nét bản sắc văn hoá dân tộc.

c. C¸ch th­ëng thøc cèm:
B»ng khøu gi¸c: mïi th¬m phøc cña lóa míi, hoa cá d¹i, h¬i ng¸t cña l¸ sen

… ¨n tõng chót Ýt, thong th¶ vµ ngÉm nghÜ
B»ng thÞ gi¸c: mµu xanh cña cèm, t­¬i m¸t cña l¸ non
Bằng vị giác: chất ngọt
Giíi thiÖu tØ mØ, chi tiÕt mét c¸ch th­ëng thøc cèm trang nh·
nét đẹp văn hoá ẩm thực ngườiViệt

:Chí cã thäc tay m©n mª,
h·y nhÑ nhµng mµ n©ng ®ì,chót chiu mµ vuèt ve
Ph¶i nªn kÝnh träng

Tõ ng÷ mang tÝnh chÊt cÇu khiÕn kh¬i gîi sù ®ång c¶m mong muèn tha thiÕt b¶o l­u g×n gi÷ phong tôc, tËp qu¸n, gi¸ trÞ truyÒn thèng cña d©n téc.
Mua cèm
Bằng xúc giác: chất dịu dàng, thanh đạm, sự kết hợp tuyệt vời :cốm, lá sen
Em hãy chọn những đáp án đúng trả lời câu hỏi sau:
"Cốm là món quà có phong vị đặc sắc nhờ kết tinh nhiều vẻ đẹp".Theo em đó
là những vẻ đẹp nào ?
VÎ ®Ñp cña h­¬ng vÞ vµ mµu s¾c cña ®ång quª néi cá An Nam
Vẻ đẹp của người lµm ra cèm, ng­êi th­ëng thøc vµ mua cèm
a
b.
c.
VÎ ®Ñp cña mét thø quµ ®­îc du nhËp tõ ph­¬ng T©y
VÎ ®Ñp cña mét mãn quµ truyÒn thèng
d.
III. Tæng kÕt: ( sgk)
Em hãy chọn những đáp án đúng trả lời câu hỏi sau:
Những đáp án nào nêu đúng về giá trị nghệ thuật của văn bản"Một thứ quà của
lúa non: Cốm
Sự kết hợp của các phương thức biểu đạt(nghị luận,miêu tả,tự sự.)
trên nền của văn bản biểu cảm.
Ngôn ngữ tinh tế , giàu tính biểu cảm,lời văn nhẹ nhàng, gần với
thơ.
a
b.
d
Ngôn từ giản dị,dễ hiểu, dùng nhiều thành ngữ,tục ngữ.
Dùng nhiều biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh.
c
III. Tæng kÕt: ( sgk)
Iv- Luyện tập :
Em hãy tìm từ ngữ thích hợp điền vào chỗ chấm trong các ví dụ sau:
1. Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương.. mới
Nguyễn Đình Thi
Cốm
3.Giã gạo thì ốm ,giã ....thì khỏe
2. Hà nội mùa thu
Mùa thu Hà Nội
Mùa hoa sữa về
Thơm từng cơn gió
Mùa ... xanh về
Thơm bàn tay nhỏ
... sữa vỉa hè
Thơm bước chân qua
cốm
cốm
cốm
Trịnh Công Sơn
Bài hát