Bài 14. Một thứ quà của lúa non: Cốm

trường THCS phong dụ
phòng giáo dục & đào tạo tiên yên
Chào mừng các thầy cô giáo
về dự chuyên đề
Tiết 57 - một thứ quà của lúa non : Cốm
Cốm Làng Vßng
(DÞch Väng – CÇu GiÊy – HµNéi)
* Tác giả :
- Là nhà văn nổi tiếng , thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn .
- Ông có sở trường về truyện ngắn, một cây bút tinh tế nhạy cảm, đặc biệt trong việc khai thác thế giới cảm xúc, cảm giác của con người
- Thạch Lam (1910 - 1942) sinh tại Hà Nội, tên thật là Nguyễn Tường Lân
*Tác phẩm
- "Một thứ quà của lúa non : Cốm" in trong tập tuỳ bút "Hà Nội Băm sáu phố phường" ( 1943)
- Thạch Lam trước cách mạng nổi tiếng là nhà văn lãng mạng chuyên viết truyện ngắn, tuỳ bút.
- Văn của Thạch Lam nhẹ nhàng tinh tế, giàu chất thơ, nhân ái.
*Cách đọc: Giọng chậm êm, thể hiện tình cảm tha thiết, trầm lắng�!

*�Giải thích các từ: Thanh nhã, sêu tết, thanh đạm ..�?
- Thanh nhó: Thanh tao, nhó nh?n, cú tớnh ch?t l?ch s?, t? nh?.
- Sờu t?t: Nh� trai dua l? v?t d?n nh� gỏi trong d?p l?, t?t khi chua cu?i.
- Thanh d?m: Ch? mún an - th?c u?ng don gi?n v� ch? cu?c s?ng gi?n d?, trong s?ch.
- Là thể văn xuôi thuộc loại ký (Bút ký) thường miêu tả ghi chép những hình ảnh sự việc mà nhà văn quan sát, chứng kiến nhưng thiên về biểu cảm và đậm chất trữ tình (gần giống với thơ)
Bố cục: 3 phần
+ P1: Từ đầu đến.... "thuyền rồng": Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm.
+ P2: Tiếp đến.... "nhũn nhặn": Cảm nghĩ về giá trị của cốm.
+ P3: Phần còn lại: Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm.
Tuỳ bút
"Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm chĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy mùi thơm mát của lúa non không ? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của trời".
- Thức quà thanh nhã và tinh khiết
- Hạt lúa non : Trong cái vỏ xanh kia có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời .
"Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá"
Đợi đến lúc vừa ...... về. Rồi đến một loạt cách chế biến, những cách thức làm truyền từ đời này sang đời khác, một sự bí mật trân trọng và khe khắt giữ gìn, cái cô gái Vòng làm ra thứ cốm dẻo và thơm ấy. Tất nhiên là nhiều nơi cũng biết cách thức làm cốm, nhưng không có đâu làm được hạt cốm dẻo, thơm và ngon được bằng ở làng Vòng, gần Hà Nội. Tiếng cốm Vòng đã lan khắp tất cả ba kì, và đến mùa cốm, các người của Hà Nội 36 phố phường vẫn thường ngóng trông cô hàng cốm xinh xinh, áo quần gọn ghẽ, với cái dấu hiệu đặc biệt là cái đòn gánh hai đầu cong vút lên như chiếc thuyền rồng.
Làng Vòng
làng Vòng
ngóng trông
"Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước giản dị và thanh khiết của đồng quê cỏ nội Việt Nam"
``Hồng cốm tốt đôi .... Và không bao giờ có hai màu lại phù hợp hơn được nữa: Màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền``
xanh tươi
đỏ thắm
thanh đạm
ngọt sắc
Thật đáng tiếc khi chúng ta thấy những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần, và những thức quý của đất mình thay dần bằng những thức bóng bẩy hào nháng và thô kệch bắt chước người ngoài: những kẻ mới giàu vô học có biết đâu mà thưởng thức được những vẻ cao quý kín đáo và nhũn nhặn.
"Cốm không phải thức quà của người ăn vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thấy thu lại cả trong hương vị ấy, cái mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ: trong màu xanh của cốm, cái tươi mát của lúa non, và trong chất ngọt của cốm, cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc. Thêm vào cái mùi hơi ngát của lá sen già, ướp lấy từng hạt cốm một còn giữ lại cái ấm áp của những ngày mùa hạ trên hồ. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh ra lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh ra cốm nằm ủ trong lá sen. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy may một chút bụi nào".
Hỡi các bà mua hàng ! Chớ có thọc tay hay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve. Phải nên kính trọng cái lộc của Trời, cái khéo léo của người, và sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa. Sự thưởng thức của các bà ....nhiều lắm.
- Cốm là một thứ quà đặc sắc vì nó được kết tinh từ nhiều vẻ đẹp : Vẻ đẹp của hương vị và màu sắc đồng quê vẻ đẹp của người chế biến , của tục lệ nhân duyên , của cách mua và thưởng thức .
- Cốm là thứ sản vật được nâng niu và gìn giữ
4.1 Nội dung:
4. Tổng kết
- Giọng văn: Nhẹ nhàng, êm ái
4.2 Nghệ thuật:
- Ngôn ngữ: Trong sáng , tinh tế , giàu chất thơ
- Phương thức biểu đạt: Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt trên nền biểu cảm
- Bố cục: Chặt chẽ, dẫn nhập tự nhiên, bàn luận tập trung
4.3 Ghi nhớ: (SGK.163)
? Hãy phát biểu cảm nghĩ của em khi học xong văn bản "Một thứ
quà của lúa non: Cốm" ?
? Trong văn bản "Một thứ quà của lúa non: Cốm" em thích nhất đoạn văn nào - hãy đọc đoạn văn ấy ? Giải thích vì sao ?
*Củng cố :