Bài 14. Một thứ quà của lúa non: Cốm

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY GIÁO, CÔ GIÁO!
D?n d? ti?t h?c Ng? van
Giáo viên: Nguyễn Văn Trí

Chọn đọc thuộc một đoạn trong bài thơ
Tiếng gà trưa của nhà thơ Xuân Quỳnh.
Nêu cảm nghĩ của em về tình bà cháu
trong bài thơ?
CỐM
Thạch Lam
Thach Lam
Một thứ quà của lúa non: cốm
M?t th? quă c?a l�a non: c?m
Tiết 57
I.Tìm hiểu chung :
1/Tác giả:
Thạch Lam (1910 – 1942)
- Sinh tại Hà Nội, tên thật là Nguyễn Tường Lân.
- Cây bút văn xuôi đặc sắc, tinh tế, nhạy cảm, có biệt tài về truyện ngắn và tuỳ bút.
Cách đọc: giọng chậm êm, thể hiện tình cảm tha thiết, trầm lắng...

Tiết 57: M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
-Thạch Lam-

I/Tìm hiểu chung :
2/Tác phẩm:
“Một thứ quà của lúa non:Cốm” rút từ tập tuỳ bút Hà Nội băm sáu phố phường (1943)
1/Tác giả:

Tiết 57: M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
-Thạch Lam-

I.Tìm hiểu chung :
- Thanh nhã: Thanh tao, nhã nhặn, có tính chất lịch sự, tế nhị.
- Sêu tết: Nhà trai đưa lễ vật đến nhà gái trong dịp lễ, tết khi chưa cưới.
- Thanh đạm: Chỉ món ăn - thức uống đơn giản và chỉ cuộc sống giản dị, trong sạch.
3/Từ khó:
1/Tác giả:
2/Tác phẩm:

Tiết 57:M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
-Thạch Lam-

I/Tìm hiểu chung :
4/- Thể loại:
Tuỳ bút: Là một thể văn, thường miêu tả, ghi chép những hình ảnh, sự việc có thực mà nhà văn quan sát, chứng kiến để bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ của mình trước các hiện tượng và vấn đề của đời sống.
Đặc điểm tuỳ bút: thiên về biểu cảm, đậm chất trữ tình nên gần với thơ. Bên cạnh đó cũng có các yếu tố nghị luận, suy tư, triết lí. Tuỳ bút không có cốt truyện nhưng đều có cảm hứng chủ đạo.
5/-Phương thức biểu đạt chính:
Biểu cảm
6/- Bố cục:
Tuỳ bút
Phần 1: Từ “Cơn gió. . . thuyền rồng”
 Nguồn gốc của cốm.
Phần 2: Từ “Đợi đến. . . nhũn nhặn”
Giá trị của cốm.
Phần 3: Đoạn còn lại
 Bàn về sự thưởng thức cốm.
3 phần

Tiết 57: M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
-Thạch Lam-

Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy mùi thơm mát của lúa non không ? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của trời".
" ...khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy mùi thơm mát của lúa non không ?
"Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá"
I. I/Tìm hiểu chung :
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:
1. Nguồn gốc của cốm:
- Trong cái vỏ xanh, có giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ, giọt sữa dần đông lại, bông lúa càng cong xuống, nặng vì cái chất quí trong sạch của Trời.
Tác giả đã huy động nhiều giác quan để cảm nhận đối tượng, đặc biệt là dùng khứu giác để cảm nhận hương vị. . .
Cách cảm nhận cũng thật tinh tế: cảm nhận từ trong ra ngoài, thấy cả mùi vị bên trong và cả sự lớn dần lên của hạt lúa.
Đoạn văn này thấm đậm cảm xúc của tác giả, bộc lộ rõ sự tinh tế và thiên về cảm giác của Thạch Lam, dùng từ có chọn lọc(1 loạt tính từ gợi tả), câu văn có nhịp điệu giống như một đoạn thơ văn xuôi.

Tiết 57: M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
-Thạch Lam-

- Từ hạt lúa non.

Tiết 57: M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
-Thạch Lam-
I. Tỡm hi?u chung
II. D?c- Hi?u van b?n
1. Nguồn gốc của cốm:
- Rồi đến một loạt cách chế biến, những cách thức làm truyền tự đời này qua đời khác, một sự bí mật trân trọng và khe khắt giữ gìn.
- Cốm được làm ra từ sự khéo léo của con người.
- Từ hạt lúa non.


Tiết 57:M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
-Thạch Lam-
I/Tỡm hi?u chung :
II. TìM HIểU VĂN BảN :
1. Nguồn gốc của cốm:
Quan sát tinh tế, cảm nhận tài hoa. Ngôn ngữ chọn lọc, sử dụng nhiều tính từ. Cách viết nhẹ nhàng, đầy chất thơ.
Cốm được làm ra từ hương vị thanh khiết của hạt lúa đồng quê, từ sự khéo léo của con người.
* Nghệ thuật:


Tiết 57: M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
-Thạch Lam-
I. I/Tỡm hi?u chung :
II. TìM HIểU VĂN BảN
1. Nguồn gốc của cốm:
- Hình ảnh những cô gái bán cốm duyên dáng.
- Cốm đã trở thành một nét đẹp của văn hoá Hà Nội.

*Nơi làm cốm nổi tiếng.
- Cốm làng Vòng nổi tiếng khắp cả ba kì.


"Cái cô gái Vòng làm ra thứ cốm dẻo và thơm ấy.
... Các người của Hà Nội 36 phố phường vẫn thường ngóng trông cô hàng cốm xinh xinh, áo quần gọn ghẽ,với cái dấu hiệu đặc biệt là cái đòn gánh hai đầu cong vút lên như chiếc thuyền rồng."
Cốm được làm ra từ hương vị thanh khiết của hạt lúa đồng quê, từ sự khéo léo của con người.
Làng Vòng


C?m L�ng Vòng (Dịch Vọng - Cầu Giấy - HàNội

Tiết 57 : M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
Thạch Lam
1.Nguồn gốc của cốm
Cốm được làm ra từ hương vị thanh khiết của đồng quê, sự khéo léo của con người.
2 Giá trị của cốm
I. I/Tỡm hi?u chung :
II. đọc - hiểu văn bản
* Lời bình luận 1 : "Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước giản dị và thanh khiết của đồng quê cỏ nội Việt Nam" gợi cho em cách hiểu mới mẻ nào về cốm ?
- Cốm là quà tặng của đồng quê.
- Cốm là đặc sản của dân tộc vì nó kết tinh hương vị thanh khiết của đồng quê.
- Cốm là quà quê, thức quà thiêng liêng.
- Ca ngợi rất sâu sắc, thấm thía.
* Theo dõi lời bình luận 2 !
``Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm để làm quà sêu tết... Hồng cốm tốt đôi... hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền``
? Tác giả bình luận về vấn đề gì ?
- Dùng cốm làm quà sêu tết.
Câu hỏi thảo luận? Sự hoà hợp tương xứng hồng - Cốm được phân tích trên những phương diện nào ?Nêu ý nghĩa của tục lệ đó?
Hai phương diện:
- Hoà hợp màu sắc : xanh tươi - đỏ thắm
Hoà hợp hương vị : thanh đạm ngọt sắc,
Hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc lâu bền - Sự hoà hợp của triết lý âm dương.
- Cốm góp phần cho nhân duyên của con người tốt đẹp hơn.
(ThËt ®¸ng tiÕc khi chóng ta thÊy nh÷ng tôc lÖ tèt ®Ñp Êy mÊt dÇn, vµ nh÷ng thøc quý cña ®Êt n­íc m×nh dÇn thay b»ng nh÷ng thøc bãng b¶y hµo nh¸ng vµ th« kÖch b¾t ch­íc ng­êi ngoµi: nh÷ng kÎ míi giµu v« häc cã biÕt ®©u mµ th­ëng thøc ®­îc nh÷ng vÎ cao quý kÝn ®¸o vµ nhòn nhÆn?)
-Cốm là thức quà thiêng liêng ,kết tinh hương vị thanh khiết của đồng quê.
-Cốm làm quà sêu tết,góp phần trong hạnh phúc lứa đôi của con người
-Hai giá trị: vật chất - văn hoá tinh thần(nét đẹp của văn hoá dân tộc).

Hồng cốm tốt đôi.

" Cốm không phải là thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít,thong thả và ngẫm nghĩ... Hỡi các bà mua hàng ! Chớ có thọc tay hay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve. Phải nên kính trọng cái lộc của Trời, cái khéo léo của người, và sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa... Sự thưởng thức của các bà sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn...

Tiết 57 : M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
Thạch Lam
1.Nguồn gốc của cốm
- Cốm được làm ra từ hương vị thanh khiết của đồng quê, sự khéo léo của con người.
2. Giá trị của cốm
Cốm là thức quà thiêng liêng ,kết tinh hương vị thanh khiết của đồng quê.
Cốm làm quà sêu tết,góp phần trong hạnh phúc lứa đôi của con người.
->2 giá trị: vật chất - văn hoá tinh thần(nét đẹp của văn hoá dân tộc).

3. Sự thưởng thức cốm
? Hãy lựa chọn phương án mà em cho là đúng về những thành công nghệ thuật trong văn bản?
- Bằng nhiều giác quan.
D Giọng văn nhẹ nhàng, êm ái
1. Nghệ thuật :
A Ngôn ngữ trong sáng ,ngòi bút tinh tế,nhạy cảm giàu chất thơ
B Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt trên nền biểu cảm
C Bố cục chặt chẽ, dẫn nhập tự nhiên, bàn luận tập trung
III. Tổng kết
I. I/Tỡm hi?u chung :
II. D?c-hi?u van b?n
? Khi viết về cách ăn cốm, Thạch Lam đã viết như thế nào ?
- ăn cốm từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ.
? Tác giả đã thể hiện cách cảm thụ, thưởng thức cốm bằng ấn tượng từ nhiều giác quan. Em hãy chỉ ra ?
- Thưởng thức cốm bằng :
+ Khứu giác : Mùi thơm phức của lúa.
+ Vị giác : Chất ngọt của cốm
+ Thị giác : màu xanh.
+ xúc giác: Tươi mát của lá
+ Sự suy tưởng: Cái dịu dàng,thanh đạm
? TG thuyết phục người mua cốm�như thế nào?Vì sao?
- Cốm là lộc của Trời, là sự khéo léo của con người, là sự tiềm tàng nhẫn nại của thần Lúa.Cốm là sản phẩm kết tinh từ nhiều giá trị thiên nhiên,trời đất,con người.Lời đề nghị của tác giả với những người mua và thưởng thức cốm,thanh nhã,có văn hoá
“ Hìi c¸c bµ mua hµng! Chí cã thäc tay hay m©n mª thøc quµ thÇn tiªn Êy, h·y nhÑ nhµng mµ n©ng ®ì, chót chiu mµ vuèt ve...”
- Thanh nhã,lịch sự,có văn hoá
E . Tất cả A,B,C,D đều đúng


Tiết 57 : M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
Thạch Lam
1. Nguồn gốc của cốm
Cốm được làm ra từ hương vị thanh kiết của đông quê, sự khéo léo của con người.
2. Giá trị của cốm
Cốm là thức quà thiêng liêng ,kết
tinh hương vị thanh khiết của đồng quê. Cốm làm quà sêu tết,góp phần trong hạnh phúc lứa đôi của con người.
-Hai giá trị: vật chất - văn hoá tinh thần(nét đẹp của văn hoá dân tộc)
3. Sự thưởng thức cốm
? Qua những nét nghệ thuật đó, cho em hiểu những nội dung gì từ văn bản " Một thứ quà của lúa non : Cốm" ?
- Cốm là một thứ quà đặc sắc vì nó được kết tinh từ nhiều vẻ đẹp : Vẻ đẹp của hương vị và màu sắc đồng quê vẻ đẹp của người chế biến , của tục lệ nhân duyên , của cách mua và thưởng thức .
- Cốm là thứ sản vật được nâng niu và gìn giữ
III. Tổng kết:Ghi nh? : (SGK.163)
-Ngh? thu?t:
-N?i dung :
I. I/Tỡm hi?u chung :
II. D?c- hi?u van b?n

IV. Luyện tập
Bằng nhiều giác quan
- Thanh nhã,lịch sự,có văn hoá
BT1: Em thích đoạn văn nào nhất trong VB? Vì sao?
BT2 : Tìm và chép lại 1 số câu thơ,ca dao nói về cốm?
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ một ngày thu đã xa
(Nguyễn Đình Thi)
Giã gạo thì ốm, giã cốm thì khỏe.
(Tục ngữ)
Nếu em lòng dạ đổi thay
Cốm này bị mốc, hồng này long tai.
(Ca dao)

Tiết 57: M?T TH? QU� C?A L�A NON: C?M
-Thạch Lam-

C
Đây là từ chỉ chung các loài thực vật ?
ộ
M
O
ả
H
T
ố
T
V
E
V
U
Từ láy chỉ lời khuyên của tác giả đối với người mua cốm ?
h
ò
á
g
n
Đ
Đây là một đồ dùng gắn liền với hình ảnh cô hàng cốm làng Vòng ?
n
V
ộ
I
á
H
Từ chỉ cách ăn của người không biết thưởng thức thứ quà đặc biệt của lúa non ?
Tính từ miêu tả hương vị của bông lúa non ?
M
Ơ
M
T
T
H
C
N
G
ọ
C
T
Màu xanh tươi của cốm được so sánh với màu này ?
H
ạ
N
ồ
G
H
N
á
C
Đ
Nơi mà người nông dân làm ra hạt thóc?
C
ố
ò
V
M
N
G
Trò chơi
Kính chào các thầy cô Chúc các em học giỏi