Bài 14. Một thứ quà của lúa non: Cốm

Chào mừng các thầy cô về dự giờ
Giáo viên thực hiện : Lê Thị Thanh Hương
Trường THCS Tiền An
Kiểm tra bài cũ
Nêu nghệ thuật và nội dung chính của bài thơ "Tiếng gà trưa" của nhà thơ Xuân Quỳnh ?
CỐM
Thạch lam (1910-1942)
Tác phẩm chính:
Giú l?nh d?u mựa�(1937),
N?ng trong vu?n� (1938),�
Ng�y m?i�(1939),�
Theo dũng�(ti?u lu?n van h?c, 1941),
�S?i túc�(1942),
�Băm mươi sáu phố phường
(1943)
Tuỳ bút: Là một thể văn, thường miêu tả, ghi chép những hình ảnh, sự việc có thực mà nhà văn quan sát, chứng kiến để bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ của mình trước các hiện tượng và vấn đề của đời sống, thường không có cốt truyện, giàu tính biểu cảm, gần với thơ, thấm đẫm cảm xúc.
*Hướng dẫn đọc:
- Giọng truyền cảm, chậm, êm , tha thiết, trầm lắng, chú ý ngắt nhịp ở những câu văn dài.
* Bố cục (3 phần)
-Phần 1: Từ đầu ->thuyền rồng (Cảm nghĩ về nguồn gốc của Cốm)
-Phần 2: Tiếp ->nhũn nhặn (Cảm nghĩ về giá trị của Cốm)
-Phần 3: Còn lại (Cảm nghĩ về cách thưởng thức Cốm)
Đoạn 1: Từ đầu ->của trời (cội nguồn của Cốm)
Đoạn 2: Tiếp ->thuyền rồng (nơi làm cốm nổi tiếng)
*Phần1: Gồm hai đoạn nhỏ
Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy mùi thơm mát của bông lúa non không?. Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời.
Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy mùi thơm mát của bông lúa non không ? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời".
" ...khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy mùi thơm mát của lúa non không ?
"Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá"
Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy mùi thơm mát của bông lúa non không ? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời.
Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy mùi thơm mát của bông lúa non không ? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời.
Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới định được, người ta gặt mang về rồi đến một loạt cách chế biến, những cách thức làm truyền tự đời này sang đời khác, một sự bí mật trân trọng và khe khắt giữ gìn, các cô gái Vòng làm ra thứ cốm dẻo và thơm ấy. Tất nhiên là nhiều nơi cũng biết cách thức làm cốm , nhưng không có đâu làm được hạt cốm dẻo, thơm và ngon được bằng ở làng Vòng, gần Hà Nội. Tiếng cốm Vòng đã lan khắp tất cả ba kì và đến mùa cốm các người của Hà Nội ba sáu phố phường vẫn thường ngóng trông cô hàng cốm xinh xinh, áo quần gọn ghẽ, với cái dấu hiệu đặc biệt là cái đòn gánh hai đầu cong vút lên như chiếc thuyền rồng...
C?m L�ng Vòng (Dịch Vọng - Cầu Giấy - HàNội
Làng Vòng
Hình ảnh những cô gái bán cốm duyên dáng.
Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm để làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi... Và không bao giờ có hai màu lại hoà hợp hơn được nữa: màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như màu ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền.
Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm để làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi... Và không bao giờ có hai màu lại hoà hợp hơn được nữa: màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như màu ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền.
Hai phương diện:
*Hoà hợp màu sắc : xanh tươi - đỏ thắm
Hoà hợp hương vị : thanh đạm - ngọt sắc
*Sự hoà hợp của triết lý âm (xanh) - dương (đỏ)
->Sự gắn bó hài hoà trong tình duyên đôi lứa
Tục lệ : Hồng Cốm làm quà sêu tết
Cốm không phải là thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ... Hỡi các bà mua hàng ! Chớ có thọc tay hay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve. Phải nên kính trọng cái lộc của Trời, cái khéo léo của người, và sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa... Sự thưởng thức của các bà sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn...
Cốm không phải là thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ... Hỡi các bà mua hàng ! Chớ có thọc tay hay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve. Phải nên kính trọng cái lộc của Trời, cái khéo léo của người, và sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa... Sự thưởng thức của các bà sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn...
Cốm không phải là thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ... Hỡi các bà mua hàng ! Chớ có thọc tay hay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve. Phải nên kính trọng cái lộc của Trời, cái khéo léo của người, và sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa... Sự thưởng thức của các bà sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn...
“ Hìi c¸c bµ mua hµng! Chí cã thäc tay hay m©n mª thøc quµ thÇn tiªn Êy, h·y nhÑ nhµng mµ n©ng ®ì, chót chiu mµ vuèt ve...”
*NghÖ thuËt
-Ngôn ngữ trong sáng , ngòi bút tinh tế, nhạy cảm giàu chất thơ
- Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt (miêu tả, Thuyết minh, bình luận ) trên nền biểu cảm
- Bố cục chặt chẽ, dẫn nhập tự nhiên, bàn luận tập trung
*Nội dung:
- Cốm là một thứ quà đặc sắc vì nó được kết tinh từ nhiều vẻ đẹp : Vẻ đẹp của hương vị và màu sắc đồng quê vẻ đẹp của người chế biến , của tục lệ nhân duyên , của cách mua và thưởng thức .
- Cốm là thứ sản vật được nâng niu và gìn giữ
Ghi nhớ:
"Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước là thức dângcủa những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ". Bằng ngòi bút tinh tế, nhạy cảm và tấm lòng trân trọng, tác giả đã phát hiện được nét đẹp văn hoá dân tộc trong thứ sản vật giản dị mà đặc sắc ấy.
Bài tập
Tìm và chép lại một số câu thơ, ca dao, tục ngữ nói về cốm?
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ một ngày thu đã xa
(Nguyễn Đình Thi)
Giã gạo thì ốm, giã cốm thì khỏe.
(Tục ngữ)
Nếu em lòng dạ đổi thay
Cốm này bị mốc, hồng này long tai.
(Ca dao)