Bài 14. Một thứ quà của lúa non: Cốm
Chia sẻ bởi Võ Văn Dũng |
Ngày 28/04/2019 |
18
Chia sẻ tài liệu: Bài 14. Một thứ quà của lúa non: Cốm thuộc Ngữ văn 7
Nội dung tài liệu:
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- Là nhà văn nổi tiếng, thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn.
- Ông có sở trường về truyện ngắn, tùy bút.
- Thạch Lam (1910 - 1942) sinh tại Hà Nội, tên thật là Nguyễn Tường Lân.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm:
* "Một thứ quà của lúa non Cốm" in trong tập tuỳ bút “Hà Nội băm sáu phố phường” (1943)
* Khái quát về thể loại tùy bút: (học sgk/161)
Tùy bút là thể văn. Tuy có chỗ gần với các thể bút kí, kí sự ở yếu tố miêu tả, ghi chép những hình ảnh sự việc mà nhà văn quan sát, chứng kiến nhưng thiên về biểu cảm và chú trọng thể hiện cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ của tác giả trước các hiện tượng và vấn đề của đời sống. Ngôn ngữ tùy bút thường giàu hình ảnh và chất trữ tình.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
Bố cục:
+ Phần 1: “Từ đầu đến.... thuyền rồng”: Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm.
+ Phần 2: “Tiếp đến.... nhũn nhặn”: Cảm nghĩ về giá trị của cốm.
+ Phần 3: “Phần còn lại”: Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời”
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết.
Cách dẫn nhập tự nhiên, gợi cảm
Huy động nhiều cảm giác để cảm nhận về đối tượng, đặc biệt là khứu giác để cảm nhận hương thơm thanh khiết của đồng lúa, lá sen và lúa non
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
Huy động nhiều cảm giác để cảm nhận về đối tượng, đặc biệt là khứu giác để cảm nhận hương thơm thanh khiết của đồng lúa, lá sen và lúa non.
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời”
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời”
Đoạn văn miêu tả thấm đậm cảm xúc của tác giả, từ ngữ chọn lọc tinh tế, câu văn có nhịp điệu, gần như một đoạn thơ văn xuôi. Qua đó thể hiện sự tinh tế trong cảm thụ của tác giả.
- Sử dụng từ ngữ chọn lọc tinh tế: lướt, nhuần thấm, thanh nhã, tinh khiết …
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời”
Đoạn văn miêu tả thấm đậm cảm xúc của tác giả, từ ngữ chọn lọc tinh tế, câu văn có nhịp điệu, gần như một đoạn thơ văn xuôi. Qua đó thể hiện sự tinh tế trong cảm thụ của tác giả.
- Sử dụng từ ngữ chọn lọc tinh tế: lướt, nhuần thấm, thanh nhã, tinh khiết
→ “ Cốm” được hình thành từ tinh tuý của thiên nhiên đất trời và sự khéo léo, cần mẫn của con người.
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
“Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đần tiên dùng cốm để làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi...và không bao giờ có hai màu lại hòa hợp hơn được nữa : màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền."
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
“Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đần tiên dùng cốm để làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi...và không bao giờ có hai màu lại hòa hợp hơn được nữa : màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền."
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
“ Ai đã …….. việc lễ nghi”: việc dùng cốm dùng lễ vật sêu tết thật thích hợp và có ý vị sâu xa, bởi cốm là thức dâng của đất trời, mang trong nó hương vị vừa thanh nhã, vừa đậm đà của đồng quê nội cỏ, nó rất thích hợp với việc nghi lễ của một xứ sở nông nghiệp lúa nước như nước ta. Thứ lễ vật ấy cùng với hồng lại càng hòa hợp, tốt đôi, biểu trưng cho sự gắn bó, hài hòa trong tình duyên đôi lứa.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
Trên 2 phương diện:
+ Màu sắc: tác giả chú ý hình ảnh so sánh màu sắc của hồng và cốm với màu ngọc thạch và ngọc lựu già, làm cho 2 thứ sản vật ấy càng trở nên cao quý.
+ Hương vị: một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau.
Tác giả phê phán thói chuộng ngoại, bắt chước người ngoài, những kẻ mới giàu có, vô học, không biết thưởng thức và trân trọng những sản vật dân tộc
→ Bình dị, khiêm nhường. Một sản phẩm chứa đựng giá trị văn hóa gắn liền với phong tục của dân tộc.
+ Màu sắc: cốm như màu ngọc thạch và hồng như ngọc lựu già.
+ Hương vị: thanh đạm
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
Cốm vốn là thứ quà bình dị, chẳng có gì cầu kì tưởng như không phải bàn về việc ăn cốm. Ấy thế nhưng tác giả đã có một cái nhìn và một thái độ văn hóa khi nói về sự thưởng thức một món ăn bình dị. “ … ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thấy thu lại cả trong cái hương vị ấy, cái mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ: trong màu xanh của cốm, cái tươi mát của lá non, và trong chất ngọt của cốm, cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc”.
“ăn cốm …........ ngẫm nghĩ”
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
Như vậy, với Thạch Lam, ăn cốm là sự thưởng thức nhiều giá trị được kết tinh ở đó, đấy cũng chính là cái nhìn văn hoá trong ẩm thực. Từ đó, tác giả đưa ra lời đề nghị với những người mua cốm là hãy nhẹ nhàng, trân trọng trước thứ sản vật quý này thì “ sự thưởng thức … sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn”.
“ăn cốm …........ ngẫm nghĩ”
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
Ngoài vấn đề phải biết nâng niu, trân trọng những giá trị được kết tinh ở cốm, cái chính mà tác giả nói tới có lẽ là cái nhìn văn hóa với việc ẩm thực
Những món ẩm thực rất dân dã, bình dị, đó là những sản phẩm của trời đất. Cách thưởng thức thì thật tinh tế, nó cũng gắn liền với thiên nhiên cây cỏ, cảnh vật.
- Cách thưởng thức thật tinh tế, gắn liền với thiên nhiên, cây cỏ, cảnh vật
- Cái nhìn văn hóa với việc ẩm thực.
“ăn cốm …........ ngẫm nghĩ”
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết:
1/ Nghệ thuật:
Cảm xúc tinh tế, nhẹ nhàng
Kết hợp miêu tả với kể và bình luận
Ngôn ngữ trong sáng, chọn lọc đặc sắc…
2/ Nội dung:
-“ Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam”
- Ngợi ca nét đẹp văn hoá dân tộc trong thứ sản vật giản dị mà đặc sắc.
Ghi nhớ: (sgk/163)
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết: Ghi nhớ: (sgk/163)
IV. Luyện tập:
* Ví dụ tham khảo:
Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì
Tương Bần, húng Láng có gì ngon hơn?
Thái Đô làm kẹo mạch nha
Kẻ Vòng làm cốm để mà tiến vua.
Hỡi cô thắt lưng bao xanh
Có về làm cốm với anh thì về.
Ở đây đồng đất phố phường
Để anh mua cốm, mua hồng sang sêu.
1/ Chọn và học thuộc lòng một đoạn văn trong bài khoảng 5-6 dòng.
2/ Sưu tầm thơ, ca dao nói về cốm?
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết: Ghi nhớ: (sgk/163)
IV. Luyện tập:
Câu 1: Văn bản Một thứ quà của lúa non: Cốm thuộc thể loại gì ?
A. Kí sự
B. Truyện ngắn
C. Tùy bút
D. Hồi kí
Câu 2: Câu văn “Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước .... đồng quê nội cỏ An Nam.” nói đến vấn đề gì ?
A. Kể về nguồn gốc của cốm.
B. Ca ngợi giá trị của cốm.
C. Miêu tả cách thức làm cốm.
D. Bàn về sự thưởng thức cốm.
Câu 3: Đặc sắc về nghệ thuật của văn bản Một thứ quà của lúa nọn: Cốm là :
A. Giọng văn tinh tế, nhẹ nhàng, giản dị mà sâu sắc.
B. Sử dụng nhiều biện pháp tu từ có giá trị biểu cảm cao.
C. Ngôn ngữ kể chuyện tự nhiên, hấp dẫn.
D. Lập luận chặt chẽ, sắc sảo.
* Củng cố:
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết: Ghi nhớ: (sgk/163)
IV. Luyện tập:
* Học bài: “ Một thứ quà của lúa non: Cốm”
- Học ghi nhớ SGK/163 , nắm nội dung của bài; chọn học thuộc lòng 1 đoạn khoảng 56 dòng; Sưu tầm các câu tục ngữ, ca dao nói về cốm.
* Hướng dẫn về nhà:
* Soạn bài: “ Chơi chữ”
+ Đọc các ví dụ sgk. Giải thích ý nghĩa của 2 từ “lợi”. Việc sử dụng từ lợi ở bài ca dao là dựa trên hiện tượng gì?
+ Cho biết các câu đó người ta chơi chữ bằng cách nào?
+ Phân tích các VD trong SGK phần II Các lối chơi chữ ?
+ Chơi chữ thường được sử dụng trong trường hợp nào?
+ Xem trước các bài tập trong phần luyện tập.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết: Ghi nhớ: (sgk/163)
IV. Luyện tập:
(Thạch Lam)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- Là nhà văn nổi tiếng, thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn.
- Ông có sở trường về truyện ngắn, tùy bút.
- Thạch Lam (1910 - 1942) sinh tại Hà Nội, tên thật là Nguyễn Tường Lân.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm:
* "Một thứ quà của lúa non Cốm" in trong tập tuỳ bút “Hà Nội băm sáu phố phường” (1943)
* Khái quát về thể loại tùy bút: (học sgk/161)
Tùy bút là thể văn. Tuy có chỗ gần với các thể bút kí, kí sự ở yếu tố miêu tả, ghi chép những hình ảnh sự việc mà nhà văn quan sát, chứng kiến nhưng thiên về biểu cảm và chú trọng thể hiện cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ của tác giả trước các hiện tượng và vấn đề của đời sống. Ngôn ngữ tùy bút thường giàu hình ảnh và chất trữ tình.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
Bố cục:
+ Phần 1: “Từ đầu đến.... thuyền rồng”: Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm.
+ Phần 2: “Tiếp đến.... nhũn nhặn”: Cảm nghĩ về giá trị của cốm.
+ Phần 3: “Phần còn lại”: Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời”
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết.
Cách dẫn nhập tự nhiên, gợi cảm
Huy động nhiều cảm giác để cảm nhận về đối tượng, đặc biệt là khứu giác để cảm nhận hương thơm thanh khiết của đồng lúa, lá sen và lúa non
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
Huy động nhiều cảm giác để cảm nhận về đối tượng, đặc biệt là khứu giác để cảm nhận hương thơm thanh khiết của đồng lúa, lá sen và lúa non.
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời”
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời”
Đoạn văn miêu tả thấm đậm cảm xúc của tác giả, từ ngữ chọn lọc tinh tế, câu văn có nhịp điệu, gần như một đoạn thơ văn xuôi. Qua đó thể hiện sự tinh tế trong cảm thụ của tác giả.
- Sử dụng từ ngữ chọn lọc tinh tế: lướt, nhuần thấm, thanh nhã, tinh khiết …
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
- “…khi đi qua những cánh đồng xanh … mùi thơm mát của bông lúa non…
phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ”.
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời”
Đoạn văn miêu tả thấm đậm cảm xúc của tác giả, từ ngữ chọn lọc tinh tế, câu văn có nhịp điệu, gần như một đoạn thơ văn xuôi. Qua đó thể hiện sự tinh tế trong cảm thụ của tác giả.
- Sử dụng từ ngữ chọn lọc tinh tế: lướt, nhuần thấm, thanh nhã, tinh khiết
→ “ Cốm” được hình thành từ tinh tuý của thiên nhiên đất trời và sự khéo léo, cần mẫn của con người.
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
“Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đần tiên dùng cốm để làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi...và không bao giờ có hai màu lại hòa hợp hơn được nữa : màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền."
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
“Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đần tiên dùng cốm để làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi...và không bao giờ có hai màu lại hòa hợp hơn được nữa : màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền."
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
“ Ai đã …….. việc lễ nghi”: việc dùng cốm dùng lễ vật sêu tết thật thích hợp và có ý vị sâu xa, bởi cốm là thức dâng của đất trời, mang trong nó hương vị vừa thanh nhã, vừa đậm đà của đồng quê nội cỏ, nó rất thích hợp với việc nghi lễ của một xứ sở nông nghiệp lúa nước như nước ta. Thứ lễ vật ấy cùng với hồng lại càng hòa hợp, tốt đôi, biểu trưng cho sự gắn bó, hài hòa trong tình duyên đôi lứa.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
Trên 2 phương diện:
+ Màu sắc: tác giả chú ý hình ảnh so sánh màu sắc của hồng và cốm với màu ngọc thạch và ngọc lựu già, làm cho 2 thứ sản vật ấy càng trở nên cao quý.
+ Hương vị: một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau.
Tác giả phê phán thói chuộng ngoại, bắt chước người ngoài, những kẻ mới giàu có, vô học, không biết thưởng thức và trân trọng những sản vật dân tộc
→ Bình dị, khiêm nhường. Một sản phẩm chứa đựng giá trị văn hóa gắn liền với phong tục của dân tộc.
+ Màu sắc: cốm như màu ngọc thạch và hồng như ngọc lựu già.
+ Hương vị: thanh đạm
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
Cốm vốn là thứ quà bình dị, chẳng có gì cầu kì tưởng như không phải bàn về việc ăn cốm. Ấy thế nhưng tác giả đã có một cái nhìn và một thái độ văn hóa khi nói về sự thưởng thức một món ăn bình dị. “ … ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thấy thu lại cả trong cái hương vị ấy, cái mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ: trong màu xanh của cốm, cái tươi mát của lá non, và trong chất ngọt của cốm, cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc”.
“ăn cốm …........ ngẫm nghĩ”
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
Như vậy, với Thạch Lam, ăn cốm là sự thưởng thức nhiều giá trị được kết tinh ở đó, đấy cũng chính là cái nhìn văn hoá trong ẩm thực. Từ đó, tác giả đưa ra lời đề nghị với những người mua cốm là hãy nhẹ nhàng, trân trọng trước thứ sản vật quý này thì “ sự thưởng thức … sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn”.
“ăn cốm …........ ngẫm nghĩ”
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
Ngoài vấn đề phải biết nâng niu, trân trọng những giá trị được kết tinh ở cốm, cái chính mà tác giả nói tới có lẽ là cái nhìn văn hóa với việc ẩm thực
Những món ẩm thực rất dân dã, bình dị, đó là những sản phẩm của trời đất. Cách thưởng thức thì thật tinh tế, nó cũng gắn liền với thiên nhiên cây cỏ, cảnh vật.
- Cách thưởng thức thật tinh tế, gắn liền với thiên nhiên, cây cỏ, cảnh vật
- Cái nhìn văn hóa với việc ẩm thực.
“ăn cốm …........ ngẫm nghĩ”
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết:
1/ Nghệ thuật:
Cảm xúc tinh tế, nhẹ nhàng
Kết hợp miêu tả với kể và bình luận
Ngôn ngữ trong sáng, chọn lọc đặc sắc…
2/ Nội dung:
-“ Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam”
- Ngợi ca nét đẹp văn hoá dân tộc trong thứ sản vật giản dị mà đặc sắc.
Ghi nhớ: (sgk/163)
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết: Ghi nhớ: (sgk/163)
IV. Luyện tập:
* Ví dụ tham khảo:
Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì
Tương Bần, húng Láng có gì ngon hơn?
Thái Đô làm kẹo mạch nha
Kẻ Vòng làm cốm để mà tiến vua.
Hỡi cô thắt lưng bao xanh
Có về làm cốm với anh thì về.
Ở đây đồng đất phố phường
Để anh mua cốm, mua hồng sang sêu.
1/ Chọn và học thuộc lòng một đoạn văn trong bài khoảng 5-6 dòng.
2/ Sưu tầm thơ, ca dao nói về cốm?
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết: Ghi nhớ: (sgk/163)
IV. Luyện tập:
Câu 1: Văn bản Một thứ quà của lúa non: Cốm thuộc thể loại gì ?
A. Kí sự
B. Truyện ngắn
C. Tùy bút
D. Hồi kí
Câu 2: Câu văn “Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước .... đồng quê nội cỏ An Nam.” nói đến vấn đề gì ?
A. Kể về nguồn gốc của cốm.
B. Ca ngợi giá trị của cốm.
C. Miêu tả cách thức làm cốm.
D. Bàn về sự thưởng thức cốm.
Câu 3: Đặc sắc về nghệ thuật của văn bản Một thứ quà của lúa nọn: Cốm là :
A. Giọng văn tinh tế, nhẹ nhàng, giản dị mà sâu sắc.
B. Sử dụng nhiều biện pháp tu từ có giá trị biểu cảm cao.
C. Ngôn ngữ kể chuyện tự nhiên, hấp dẫn.
D. Lập luận chặt chẽ, sắc sảo.
* Củng cố:
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết: Ghi nhớ: (sgk/163)
IV. Luyện tập:
* Học bài: “ Một thứ quà của lúa non: Cốm”
- Học ghi nhớ SGK/163 , nắm nội dung của bài; chọn học thuộc lòng 1 đoạn khoảng 56 dòng; Sưu tầm các câu tục ngữ, ca dao nói về cốm.
* Hướng dẫn về nhà:
* Soạn bài: “ Chơi chữ”
+ Đọc các ví dụ sgk. Giải thích ý nghĩa của 2 từ “lợi”. Việc sử dụng từ lợi ở bài ca dao là dựa trên hiện tượng gì?
+ Cho biết các câu đó người ta chơi chữ bằng cách nào?
+ Phân tích các VD trong SGK phần II Các lối chơi chữ ?
+ Chơi chữ thường được sử dụng trong trường hợp nào?
+ Xem trước các bài tập trong phần luyện tập.
Tiết 57 Văn bản : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
(Thạch Lam)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
2. Phân tích:
a. Sự hình thành hạt cốm:
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
2. Tác phẩm: - Trích "Hà Nội băm sáu phố phường"
b. Giá trị đặc sắc của cốm:
c. Bàn về sự thưởng thức cốm:
III. Tổng kết: Ghi nhớ: (sgk/163)
IV. Luyện tập:
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Võ Văn Dũng
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)