Bài 14. Một thứ quà của lúa non: Cốm

Chúc các em học tốt!
NHI?T LI?T CH�O M?NG C�C TH?Y Cễ GI�O
V? D? H?I THI GI�O VIấN D?Y GI?I NAM H?C 2008 - 2009
Kiểm tra bài cũ:
Đọc thuộc lòng 2 khổ thơ cuối của bài thơ “ Tiếng gà trưa” của nhà thơ Xuân Quỳnh và làm bài tập trắc nghiệm sau:
Những tình cảm nào của người chiến sỹ được thể hiện trong bài thơ:
A. Hoài niệm tuổi thơ
B. Tình bà cháu
C. Tình quê hương
D. Cả A, B, C đều đúng



Tiết 57: văn bản
Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam

Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam
I. Tiếp xúc văn bản
a. Tác giả:
1. Đọc:
2. Chú thích:
Thạch Lam (1910 – 1942) tên thật là Nguyễn Tường Lân.Sinh tại Hà nội.
- Là cây bút văn xuôi đặc sắc, thành viên của nhómTự Lực văn đoàn.
- Ngòi bút của ông tinh tế nhạy cảm .
b.Tác phẩm:
- “ Một thứ quà của lúa non: Cốm” in trong tập tùy bút “Hà nội băm sáu phố phường” (1943)
*Tùy bút: Là thể văn xuôi thuộc loại ký (bút ký) thường ghi chép những hình ảnh sự việc mà nhà văn quan sát, chứng kiến nhưng thiên về biểu cảm và đậm chất trữ tình.
c. Từ khó:
-Thanh nhã.
-An Nam
- Sêu tết
-Thanh đạm
- nhũn nhặn
-Chút chiu

Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam
I. Tiếp xúc văn bản:
a. Tác giả:
1. Đọc:
2. Chú thích:
b.Tác phẩm:
3. Bố cục:
c. Từ khó:
Chia 3 phần
- P1:Từ đầu đến .... “ thuyền rồng”: Giới thiệu về cốm.
-P2: Tiếp đến... “ nhũn nhặn”:
Giá trị của cốm
-P3: Phần còn lại:
Cách thưởng thức cốm.

Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam
I. Tiếp xúc văn bản:
a. Tác giả:
1. Đọc:
2. Chú thích:
b.Tác phẩm:
c. Từ khó:
II. Phân tích văn bản:
1. Giới thiệu về cốm:
3. Bố cục:
“Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời. ”
 + Sử dụng hình ảnh , từ ngữ chọn lọc.
+ Câu văn trong trẻo có nhịp điệu, gợi cảm.

 Cốm được hình thành từ những tinh tuý của đất trời

Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam
I. Tiếp xúc văn bản:
a. Tác giả:
1. Đọc:
2. Chú thích:
b.Tác phẩm:
3. Bố cục:
II. Phân tích văn bản:
1. Giới thiệu về cốm:
- Cội nguồn của cốm.
c. Từ khó:
Nơi cốm nổi tiếng: Làng Vòng ( dẻo, thơm, ngon nhất.)


Nơi cốm nổi tiếng: Làng Vòng ( dẻo, thơm, ngon nhất.)
- Con người: .. “...ngóng trông cô hàng cốm xinh xinh”.
Cốm gắn liền với vẻ đẹp của con người lao động.
Từ một thứ quà quê, cốm Vòng đã gia nhập vào văn hóa ẩm thực của người Hà Nội.


Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam
I. Tiếp xúc văn bản:
a. Tác giả:
1. Đọc:
2. Chú thích:
b.Tác phẩm:
c. Bố cục:
II. Phân tích văn bản:
1. Giới thiệu về cốm:
Yêu quý, trân trọng cội nguồn trong sạch,
đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hóa dân tộc của cốm.
2. Giá trị của cốm:
- Cội nguồn của cốm.
- Nơi cốm nổi tiếng.

 Cốm là quà quê nhưng là thứ quà thiêng liêng
 Giá trị tinh thần
“Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của
những cánh đồng bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái
mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam.”
Từ ngữ chính xác , hình ảnh gợi cảm.
Nt so sánh, từ ngữ gợi cảm tinh tế
Giá trị của cốm :
- Làm quà sêu tết
- Làm sính lễ trong phong tục cưới
“ Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm để làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi....Và không bao giờ có hai màu lại hòa hợp hơn được nữa : màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm , một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền.”
 Giá trị văn hóa dân tộc.

Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam
I. Tiếp xúc văn bản:
a. Tác giả:
1. Đọc:
2. Chú thích:
b.Tác phẩm:
c. Bố cục:
II. Phân tích văn bản:
1.Giới thiệu về cốm:
2. Giá trị của cốm:
Trân trọng và giữ gìn cốm như một vẻ đẹp của văn hóa dân tộc.
3.Cách thưởng thức cốm
I. Tiếp xúc văn bản:
1. Đọc:
2. Chú thích:
b.Tác phẩm:
c. Bố cục:
II. Phân tích văn bản:
 Yêu quý, trân trọng cội nguồn trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hóa dân tộc của cốm.
Giá trị tinh thần.
Giá trị văn hóa.
- Cội nguồn của cốm.
- Nơi cốm nổi tiếng.

“ Cốm không phải thức quà của người vội ; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thấy thu lại cả trong hương vị ấy, cái mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ; trong màu xanh của cốm, cái tươi mát của lá non, và trong chất ngọt của cốm, cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc
...Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.”
Lời văn mang nhiều cảm nghĩ sâu sắc, nhẹ nhàng êm ái gần như thơ
Ăn cốm là sự thưởng thức nhiều giá tri được kết tinh.

“ Hỡi các bà mua hàng ! Chớ có thọc tay hay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve. Phải nên kính trọng cái lộc của Trời, cái khéo léo của người, và sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa. Sự thưởng thức của các bà sẽ được trang nhã và đẹp đẽ hơn, và cái vui cũng sẽ tươi sáng hơn nhiều lắm .”
 Lối văn giàu ấn tượng cảm giác nên có sức thuyết phục cao.
 Người mua cốm hãy nhẹ nhàng trân trọng trước thứ sản vật quý.

Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam
I. Tiếp xúc văn bản:
a. Tác giả:
1. Đọc:
2. Chú thích:
b.Tác phẩm:
c. Bố cục:
II. Phân tích văn bản:
1. Giới thiệu về cốm:
 Yêu quý, trân trọng cội nguồn trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hóa dân tộc của cốm.
2. Giá trị của cốm:
Giá trị tinh thần.
Giá tri văn hóa.
Trân trọng và giữ gìn cốm như một vẻ đẹp của văn hóa dân tộc.
3. Cách thưởng thức cốm:
III. Tổng kết – Ghi nhớ:
- Thể loại tùy bút, kết hợp nhiều phương thức biểu đạt trên nền biểu cảm.
- Ngôn ngữ gợi cảm, lời văn trong trẻo giàu chất thơ.
 Ghi nhớ: SGK / T163
1. Nghệ thuật :
2. Nội dung :
- Cách ăn cốm
- Cách mua cốm
* Trân trọng thức quà thanh nhã và tinh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam.
- Cội nguồn của cốm.
- Nơi cốm nổi tiếng.
- Cốm là một thứ quà đặc sắc ,là một sản vật quý của dân tộc cần được nâng niu và giữ gìn.

Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam
I. Tiếp xúc văn bản:
a. Tác giả:
1. Đọc:
2. Chú thích:
b.Tác phẩm:
c. Bố cục:
II. Phân tích văn bản:
1. Giới về cốm:
 Yêu quý, trân trọng cội nguồn trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hóa dân tộc của cốm.
2. Giá trị của cốm:
Giá trị tinh thần.
Giá tri văn hóa.
Trân trọng và giữ gìn cốm như một vẻ đẹp của văn hóa dân tộc.
3. Cách thưởng thức cốm:
III. Tổng kết – Ghi nhớ:
 Ghi nhớ: SGK / T163
1. Nghệ thuật :
2. Nội dung :
- Cách ăn cốm
- Cách mua cốm
* Thái độ trân trọng thức quà thanh nhã và tinh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam.
- Cội nguồn của cốm.
- Nơi cốm nổi tiếng.
VI. Luyện tập

Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: cốm
Thạch Lam

*Câu 1: Trong bài tùy bút “ Một thứ quà của lúa non : Cốm”,Thạch Lam đã sử dụng phương thức :
A. Tự sự, miêu tả là chính, biểu cảm là phụ.
B. Tự sự, miêu tả, biểu cảm xen lẫn và ngang bằng nhau.
C. Tự sự, miêu tả là phụ, biểu cảm là chính.
D. Chỉ có tự sự và miêu tả.
VI. Luyện tập:
*Câu 2 : Nghệ thuật đặc sắc của bài văn trên là là gì ?
A. Giọng văn tinh tế, nhẹ nhàng mà sâu sắc
B. Lập luận chặt chẽ, sắc sảo
C. Sử dụng nhiều biện pháp tu từ
D. Ngôn ngữ tự nhiên
2. Bài tập : Quan sát tranh trả lời:
1.Bài tập trắc nghiệm:
* Bức tranh nhắc ta nhớ tới câu văn nào trong bài tùy bút trên ?
* Giới thiệu một số câu,đoạn văn viết về cốm :
"...Mụ~i nam cu? thõ?y gio? mu`a thu nụ?i so?ng trờn dụ`ng lu?a miờ`n Ba?c la` nhiờ`u nguo`i la?i nha?c dờ?n cụ?m Vo`ng - ca?i mo?n qua` thụ? ngoi thom la`nh cu?a ruụ?ng lu?a nờ?p ngoa?i tha`nh thu? dụ...Hi`nh thu` nguo`i ga?nh cụ?m (ba?n rong )cu~ng phõ`n na`o go?i lờn ca?i phõ?m chõ?t cu?a thu? qua` gia?n di?, thom tha?o, hiờ`n hõ?u, vu`a cha?c cha?n, vu`a tinh tờ?..."
( Cụ?m - Nguyờ~n Tuõn )
"...Dõu dõy co? ca?i huong thom gi` di`u di?u thờ?? A`, dõ?y la` huong lu?a ba giang, ma` tiờ?ng rung dụ?ng nhe` nhe? kia chi?nh la` tiờ?ng õn ti`nh nho? be? cu?a nhu~ng bụng tho?c thom nga~ va`o lo`ng nhau dờ? ti`m su? õ?m a?p truo?c ngo?n gio? va`ng hiu ha?t.
Mu`a hụ`ng lu?c na`y da~ rụ?, buo?i cu~ng da~ nhiờ`u, nhung thom ngo?t nga`o mu`i dõ?t nuo?c quờ huong, dụ? co? ca?i gi` sa?nh duo?c vo?i cụ?m Vo`ng an vo?i chuụ?i tru?ng cuụ?c ngo?t lu`."
( Thuong nho? muo`i hai - Vu~ Ba`ng )
"... Nga`y õ?y, tụi da~ bõ?t go?i cụ?m la`ng Vo`ng me? ta?ng la` "go?i thom" dờ? rụ`i sau na`y trong tụi, mo?n qua` quờ huong õ?y da~ tro? tha`nh " go?i nho?" khụng thờ? na`o quờn.
... Hi`nh nhu,nga`y õ?y me? da~ tiờn doa?n duo?c ra`ng tụi se~ pha?i sụ?ng xa Ha` Nụ?i dõ`y a?p nhu~ng ki? niờ?m ngo?t nga`o nờn da~ ta?ng cho tụi " go?i nho?" õ?y, dờ? tụi khụng thờ? na`o quờn duo?c dõ?t me? - Ha` Tha`nh."
( Go?i thom nho? - Quờ? Chi )
Viết một đoạn văn ngắn ( khoảng 15 dòng) nói lên cảm xúc sâu sắc của em sau khi học xong văn bản “ Một thứ quà của lúa non: Cốm”.
Soạn bài: Mùa xuân của tôi
+ Đọc văn bản - Đọc chú thích.
+ Xác định bố cục, phương thức biểu đạt.
+ Chuẩn bị những câu hỏi hướng dẫn trong SGK.
Trân trọng cảm ơn
các thầy cô giáo và các em học sinh!
Một thứ quà của lúa non : Cốm