Bài 14. Chuẩn mực sử dụng từ

PHÒNG GIÂO DỤC ĐĂO TẠO TP MỸ THO
TRƯỜNG THCS LÊ NGỌC HÂN
BĂI GIẢNG ĐIỆN TỬ


TIẾT 61 – TUẦN 16
GV: Phạm Ánh Nga





KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Thế nào là phép chơi chữ?

Chơi chữ là lợi dụng các đặc sắc
về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo
sắc thái dí dỏm, hài hước…làm câu
văn hấp dẫn và thú vị.
KIỂM TRA BÀI CŨ
2. Câu ca dao sau sử dụng lối chơi chữ nào?
Đi tu Phật bắt ăn chay,
Thịt chó ăn được thịt cầy thì không.
( Ca dao)
Dùng lối nói lái
Dùng từ ngữ đồng âm
Dùng từ đồng nghĩa
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
VÍ DỤ:
SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG ÂM,
ĐÚNG CHÍNH TẢ
Các từ gạch dưới trong những câu sau dùng sai như thế nào? Hãy sửa sai cho từ đó?
I. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG ÂM, ĐÚNG CHÍNH TẢ
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Một số người sau một thời gian đầu vào làm ăn,
nay đã khấm khá.
Do lẫn lộn giữa các phụ âm đầu: v- d, ..
vùi
dùi
b. Em bé biết nói.
tập tẹ
bập bẹ
Lẫn lộn từ gần âm
c. Đó là những sung sướng nhất trong đời em.
khoảng khắc
khoảnh khắc
Do liên tưởng hình thức ngữ âm sai.
Chữa lại :

a. dùi đầu  vùi đầu
b. tập tẹ  bập bẹ
c. khoảng khắc  khoảnh khắc
VÍ DỤ:
II. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG NGHĨA

CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
II. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG NGHĨA
Các từ gạch dưới trong những câu sau dùng sai như thế nào? Hãy thay những từ ấy bằng các từ thích hợp?
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
a. Đất nước ta ngày càng
b. Ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ để chúng ta vận dụng trong thực tế.
c. Con người phải lương tâm.
* Nguyên nhân :
Do không nắm vững khái niệm của từ.
Không phân biệt những từ gần nghĩa.
sáng sủa.
tươi đẹp.
sâu sắc
cao cả
biết
có
Chữa lại :

a. sáng sủa  tươi đẹp, văn minh tiến bộ
b. cao cả  sâu sắc, quý báu
c. biết  có
VÍ DỤ:
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT
NGỮ PHÁP CỦA TỪ

CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT NGỮ PHÁP CỦA TỪ

Các từ gạch dưới trong những câu sau dùng sai như
thế nào? Hãy tìm cách chữa lại cho đúng.
b. Cách ăn mặc của chị thật là giản dị.
a. Nước sơn làm cho đồ vật thêm
hào nhoáng.
hào quang .
* Nguyên nhân : Sai cấu tạo của cụm động từ .
Chữa lại :

a. hào quang  hào nhoáng
* Nguyên nhân: Dùng sai từ loại ( hào quang là danh từ không dùng làm vị ngữ như tính từ.)
b. Ăn mặc của chị thật là giản dị.
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT NGỮ PHÁP CỦA TỪ

Các từ gạch dưới trong những câu sau dùng sai như
thế nào? Hãy tìm cách chữa lại cho đúng.
c. Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tụy Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng.

d. Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải
là sự giả tạo phồn vinh.
* Trái với quy tắc trật tự từ tiếng Việt.
* Nguyên nhân : Kết hợp từ không đúng ngữ pháp.
Chữa lại :

c. với nhiều thảm hại  rất thảm hại

d. giả tạo phồn vinh  phồn vinh giả tạo
VÍ DỤ:
IV.SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG SẮC THÁI
BIỂU CẢM, HỢP PHONG CÁCH
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
IV. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG SẮC THÁI BIỂU CẢM, HỢP PHONG CÁCH
Các từ in đậm trong những câu sau đây sai như thế nào?
Hãy tìm những từ thích hợp để thay thế các từ đó.
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
a. Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị sang xâm lược nước ta.
lãnh đạo : sắc thái tôn trọng, đề cao.
 Không đúng sắc thái biểu cảm.
cầm đầu
lãnh đạo
b. Con hổ dùng cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên. Nhưng Viên vẫn rán sức quần nhau với
* Nhận xét: không phù hợp phong cách .
chú hổ.
nó.
Chữa lại:

a. lãnh đạo  cầm đầu
b. chú hổ  nó
VÍ DỤ:
V. KHÔNG LẠM DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG
TỪ HÁN VIỆT
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Lưu ý : Chỉ dùng với mục đích nghệ thuật:
+ Tạo ra màu sắc địa phương.
+ Tạo cho lời văn trang trọng, cổ kính, tao nhã.
V. KHÔNG LẠM DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG, TỪ HÁN VIỆT
a. Ngoài sân đang vui đùa.
Nhận xét : lạm dụng từ Hán Việt làm cho câu văn
thiếu tự nhiên.
nhi đồng
trẻ em
b. Ga mô ri eng ?
(Nhà) ga ở đâu vậy anh?

- Sử dụng quá nhiều từ địa phương sẽ gây khó hiểu.
CHUẨN MỰC DÙNG TỪ
O du kích nhỏ giương
cao súng
Thằng Mỹ lênh khênh
bước cúi đầu.
( Tố Hữu)
BÀI TẬP LỰA CHỌN
Bài tập 1:




Em hãy nêu những lỗi dùng từ mà em
đã mắc phải trong các bài làm văn của mình. Nguyên nhân mắc lỗi và cách
sửa?

Bài tập 2


Em hãy nêu những lỗi chính tả mà em
đã mắc phải trong các bài làm văn của
mình . Em đã sửa như thế nào?
Bài tập 3



Nêu những cách phát âm sai ở địa phương em . Cách sửa để phát âm và viết cho đúng?
Bài tập 4




Tìm những từ địa phương thường gây
khó hiểu trong giao tiếp mà em biết ?






BÀI TẬP CỦA CÁC NHÓM

BT1. Em hãy nêu những lỗi dùng từ mà em đã mắc phải
trong các bài làm văn của mình . Nguyên nhân mắc lỗi
và cách sửa?

BT2. Em hãy nêu những lỗi chính tả mà em đã mắc phải
trong các bài làm văn của mình . Nguyên nhân mắc lỗi
và cách sửa?

BT3. Nêu những cách phát âm sai ở địa phương em.
Cách sửa để phát âm và viết cho đúng?

BT4.Tìm những từ địa phương thường gây khó hiểu trong
giao tiếp mà em biết?



TRÒ CHƠI

GỠ
HÌNH
TÌM
Ý
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Sử
dụng
từ
đúng
âm,
đúng
chính
tả
Sử
dụng
từ
đúng
nghĩa



Sử
dụng
từ
đúng
tính
chất
ngữ
pháp



Sử
dụng
từ
đúng
sắc
thái
ý
nghĩa


Không
lạm
dụng
từ địa
phương
từ Hán
Việt
CỦNG CỐ
Có những chuẩn mực nào khi sử dụng
từ?

KÍNH CHÚC BAN GIÁM KHẢO SỨC KHOẺ,
CHÚC HỘI THI THÀNH CÔNG TỐT ĐẸP !
DẶN DÒ
- Học bài : Các chuẩn mực khi sử dụng từ
Soạn : Chuẩn bị ôn tập Văn biểu cảm