Bài 14. Chuẩn mực sử dụng từ

Chào mừng quý thầy cô giáo về dự sinh hoạt chuyên môn tổ Ngữ Văn - Nhạc * Năm học: 2012-2013
GV: Nguyễn Thị Hồng Kha
PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HUYỆN THĂNG BÌNH
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ CHU VĂN AN
Câu 1: Thế nào là chơi chữ? Nêu tác dụng? Cho ví dụ?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Nêu các lối chơi chữ? Cho ví dụ một trong các cách chơi chữ dó? .
Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ. tác dụng để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước…làm câu văn hấp dẫn và thú vị
Các lối chơi chữ thường gặp:
+ Dùng từ ngữ đồng âm.
+ Dùng lối nói trại âm (gần âm)
+ Dùng cách điệp âm.
+ Dùng lối nói lái.
+ Dùng từ ngữ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa.
Em hãy quan sát ví dụ, cho biết các từ in đậm được dùng sai như thế nào? Hãy sửa lại cho đúng.
- Một số người sau một thời gian dùi đầu vào làm ăn, nay đã khấm khá.
Một số người sau một thời gian vùi đầu vào làm ăn, nay đã khấm khá.
- Em bé đã tập tẹ biết nói.
Em bé đã bập bẹ biết nói.
- Đó là những khoảng khắc sung sướng nhất trong đời em.
Đó là những khoảnh khắc sung sướng nhất trong đời em.
Tiết 61- bài 14: CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
I. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG ÂM, ĐÚNG CHÍNH TẢ
Dùng sai
dùi đầu
tập tẹ
khoảng khắc
Sửa lỗi
vùi đầu
bập bẹ
khoảnh khắc
Tiết 61- bài 14: CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Đất nước ta ngày càng sáng sủa.
Quan sát ví dụ và cho biết những câu sau đây dùng sai như thế nào? Hãy thay những từ ấy bằng những từ thích hợp.
Ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ cao cả để chúng ta vận dụng trong thực tế.
Con người phải biết lương tâm.
II. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG NGHĨA
Dùng sai
sáng sủa
cao cả
biết
Sửa lỗi
tươi đẹp
sâu sắc
có
Tiết 61- bài 14: CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Các từ in đậm trong những câu sau đây dùng sai như thế nào? Hãy tìm cách chữa lại cho đúng.
Câu 1: Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào quang.
Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào nhoáng.
Câu 2: Ăn mặc của chị thật là giản dị.
cách ăn mặc của chị thật là giản dị.
Hoặc: Chị ăn mặc thật giản dị
Câu 3: Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tuỵ Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng.
Bọn giặc đã chết rất thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tụy Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng.
Câu 4: Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự giả tạo phồn vinh.
Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự phồn vinh giả tạo.
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT NGỮ PHÁP CỦA TỪ
Dùng sai
hào quang
ăn mặc
nhiều thảm hại
sự giả tạo phồn vinh
Sửa lỗi
hào nhoáng
cách ăn mặc
rất thảm hại
sự phồn vinh giả tạo
Tiết 61- bài 14: CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị lãnh đạo sang xâm lược nước ta.
Các từ in đậm trong những câu sau đây sai như thế nào? Hãy tìm những từ thích hợp để thay thế những từ đó.
Con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên [...]. Nhưng Viên vẫn rán sức quần nhau với chú hổ.
(Dẫn theo Nguyễn Đức Dân )
Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị cầm đầu sang xâm lược nước ta.
Con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên [...]. Nhưng Viên vẫn rán sức quần nhau với nó.
Hoặc:
Con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên [...]. Nhưng Viên vẫn rán sức quần nhau với con hổ.
IV. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG SẮC THÁI BIỂU CẢM, HỢP PHONG CÁCH
Dùng sai
lãnh đạo
chú hổ
Sửa lỗi
cầm đầu
con hổ, nó
Tiết 61- bài 14: CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Chú giống con bọ hung
Một đơn vị bộ đội trên đường hành quân, đến Quảng Bình, vào nghỉ tại nhà một ông cụ.Cụ già thăm hỏi từng chiến sĩ và chăm chú nhìn vào một chiến sĩ da ngăm đen, rồi nói một cách rất tự nhiên:
- Chú này giống con bọ hung.
Người chiến sĩ là dân Bắc Bộ, không hiểu tiếng địa phương, lấy làm bối rối.
Em hiểu câu nói trên như thế nào ?
Tiết 61- bài 14: CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Chú giống con bọ hung
Một đơn vị bộ đội trên đường hành quân, đến Quảng Bình, vào nghỉ tại nhà một ông cụ.Cụ già thăm hỏi từng chiến sĩ và chăm chú nhìn vào một chiến sĩ da ngăm đen, rồi nói một cách rất tự nhiên:
- Chú này giống con bọ hung.
Người chiến sĩ là dân Bắc Bộ, không hiểu tiếng địa phương, lấy làm bối rối. Sau đó mới hiểu ý nghĩa của câu nói ấy là : “Chú này giống con của bố ghê”.
Tiết 61- bài 14: CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Huynh đệ nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân.
Yêu nhau như thể tay chân,
Huynh đệ hoà thuận, hai thân vui vầy.
Hãy tìm từ Hán Việt trong ví dụ sau? Việc sử dụng từ Hán Việt như thế có hợp lí không?
Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân.
Yêu nhau như thể tay chân,
Anh em hoà thuận, hai thân vui vầy.
V. KHÔNG LẠM DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG, TỪ HÁN VIỆT:
Tiết 61- bài 14: CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 61- bài 14: CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Khi sử dụng từ cần ghi nhớ:

Sài Gòn đương chẻ. Tôi thì đương dà. Ba trăm năm xo với ba nghàn năm tuổi của đất lước thì cái đô thị lày còn suân trán. Sài gòn cứ trẻ hoài như cây tơ đương độ lõn là, trên đà thay ra , đổi thịt, miễn là cư dân ngày nay và cả ngày mai biết cách tưới tiêu, trăm bón, chân trọng giữ gìn cái đô thị ngọc ngà lày.

Trích “Sài Gòn tôi yêu” – Vũ Bằng.
Hãy tìm những từ sai lỗi chính tả trong đoạn văn sau
Sài Gòn đương trẻ . Tôi thì đương già. Ba trăm năm so với ba ngàn năm tuổi của đất nước thì cái đô thị này còn xuân chán. Sài Gòn cứ trẻ hoài như cây tơ đương độ nõn nà, trên đà thay da , đổi thịt, miễn là cư dân ngày nay và cả ngày mai biết cách tưới tiêu, chăm bón, trân trọng giữ gìn cái đô thị ngọc ngà này.
Trích “Sài Gòn tôi yêu” – Vũ Bằng.
Thảo luận nhóm:
Ví dụ2: Làm trai cho đáng lên trai,
Phú Xuân cũng chải, Đồng Nai cũng từng.
Phân biệt các lỗi trong những ví dụ sau
Làm trai cho đáng nên trai,
Phú Xuân cũng trải, Đồng Nai cũng từng.
Ví dụ1: Chúng ta đã dành được độc lập.
Chúng ta đã giành được độc lập.
chúc thầy cô giáo và các em học sinh mạnh khoẻ