Bài 14. Chuẩn mực sử dụng từ

NGỮ VĂN 7
Giáo viên : Đinh Thị Linh
Kiểm tra bài cũ
? Hãy xác định cách chơi chữ trong câu sau?
“ Có con mà chẳng có cha
Có lưỡi không miệng đó là vật chi”
A. Dùng từ trái nghĩa
B. Dùng lối trại âm.
D. Dùng lối nói lái.
C. Dùng từ đồng âm

C. Dùng từ đồng âm
Nhà bác Tư có 10 con gà, chú xin 1 con. Hỏi nếu bán cả đàn gà sẽ được bao nhiêu tiền?
(Toán vui)
Đi tu phật bắt ăn chay
Thịt chó ăn được thịt cầy thì không.
→ Dùng từ đồng nghĩa để chơi chữ.
→ Dùng cách nói lái để chơi chữ.

sai
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
VÍ DỤ:
SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG ÂM,
ĐÚNG CHÍNH TẢ
I. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG ÂM, ĐÚNG CHÍNH TẢ
Các từ gạch dưới trong những câu sau dùng sai như thế nào? Hãy sửa sai cho từ đó?
Một số người sau một thời gian đầu vào làm ăn,
nay đã khấm khá.
Do lẫn lộn giữa các phụ âm đầu: v- d, ..
vùi
dùi
b. Em bé biết nói.
tập tẹ
bập bẹ
Lẫn lộn từ gần âm
c. Đó là những sung sướng nhất trong đời em.
khoảng khắc
khoảnh khắc
Do liên tưởng hình thức ngữ âm sai.
Chữa lại :

a. dùi đầu  vùi đầu
b. tập tẹ  bập bẹ
c. khoảng khắc  khoảnh khắc
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
VÍ DỤ:
II. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG NGHĨA

CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
II. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG NGHĨA
Các từ gạch dưới trong những câu sau dùng sai như thế nào? Hãy thay những từ ấy bằng các từ thích hợp?
a. Đất nước ta ngày càng
b. Ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ để chúng ta vận dụng trong thực tế.
c. Con người phải lương tâm.
* Nguyên nhân :
Do không nắm vững khái niệm của từ.
Không phân biệt những từ gần nghĩa.
sáng sủa.
tươi đẹp.
sâu sắc
cao cả
biết
có
Chữa lại :

a. sáng sủa  tươi đẹp, văn minh tiến bộ
b. cao cả  sâu sắc, quý báu
c. biết  có
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
VÍ DỤ:
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT
NGỮ PHÁP CỦA TỪ

CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT NGỮ PHÁP CỦA TỪ

Các từ gạch dưới trong những câu sau dùng sai như
thế nào? Hãy tìm cách chữa lại cho đúng.
b. Cách ăn mặc của chị thật là giản dị.
a. Nước sơn làm cho đồ vật thêm
hào nhoáng.
hào quang .
* Nguyên nhân : Động từ không làm chủ ngữ, nếu làm chủ ngữ thì đi sau động từ phải có từ là.
Chữa lại :

a. hào quang  hào nhoáng
* Nguyên nhân: Dùng sai từ loại ( hào quang là danh từ không dùng làm vị ngữ như tính từ.)
b. Ăn mặc của chị thật là giản dị.
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
Chủ ngữ
Vị
ngữ
Danh từ
Động từ
Tính từ
Động từ + là
VÍ DỤ:
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT
NGỮ PHÁP CỦA TỪ

CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT NGỮ PHÁP CỦA TỪ
* Nguyên nhân : Dùng quan hệ từ không phù hợp..
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
C. Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tuỵ Động, Trần Hiệp phải bêu đầu…

Bọn giặc đã chết rất thảm hại: máu chảy
thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở
Tuỵ Động, Trần Hiệp phải bêu đầu…
VÍ DỤ:
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT
NGỮ PHÁP CỦA TỪ

CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
III. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT NGỮ PHÁP CỦA TỪ
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
d. Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự giả tạo phồn vinh.
Nguyên nhân : Vì như vậy là không phù hợp với trật tự từ Tiếng Việt : DT luôn đi trước ĐT.
* Cách chữa: Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự phồn vinh giả tạo.
VÍ DỤ:
IV.SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG SẮC THÁI
BIỂU CẢM, HỢP PHONG CÁCH
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
IV. SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG SẮC THÁI BIỂU CẢM, HỢP PHONG CÁCH
Các từ in đậm trong những câu sau đây sai như thế nào?
Hãy tìm những từ thích hợp để thay thế các từ đó.
a. Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị sang xâm lược nước ta.
lãnh đạo : sắc thái tôn trọng, đề cao.
 Không đúng sắc thái biểu cảm.
cầm đầu
lãnh đạo
b. Con hổ dùng cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên. Nhưng Viên vẫn rán sức quần nhau với
* Nhận xét: không phù hợp phong cách .
chú hổ.
nó.
Chữa lại:

a. lãnh đạo  cầm đầu
b. chú hổ  nó
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
VÍ DỤ:
V. KHÔNG LẠM DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG
TỪ HÁN VIỆT
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
Lưu ý : Chỉ dùng với mục đích nghệ thuật:
+ Tạo ra màu sắc địa phương.
+ Tạo cho lời văn trang trọng, cổ kính, tao nhã.
V. KHÔNG LẠM DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG, TỪ HÁN VIỆT
a. Ngoài sân đang vui đùa.
Nhận xét : lạm dụng từ Hán Việt làm cho câu văn
thiếu tự nhiên.
nhi đồng
trẻ em
b. Ga mô ri eng ?
(Nhà) ga ở đâu vậy anh?

- Sử dụng quá nhiều từ địa phương sẽ gây khó hiểu.
O du kích nhỏ giương
cao súng
Thằng Mỹ lênh khênh
bước cúi đầu.
( Tố Hữu)
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
CHÚ GIỐNG CON BỌ HUNG
Một đơn vị bộ đội trên đường hành quân, đến Quảng Bình, vào nghỉ tại nhà một ông Cụ. Cụ thăm hỏi từng chiến sĩ và chăm chú nhìn vào một chiến sĩ da ngăm đen, rồi nói một cách rất tự nhiên: “ Chú này giống con bọ hung”. Người chiến sĩ là dân Bắc Bộ, không hiểu tiếng đia phương, lấy làm bối rối.
Ý câu này là gì ?
Chú này rất giống con của bố
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
Khi sử dụng từ cần chú ý
Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả
Sử dụng từ đúng nghĩa
Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ
Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp với tình huống giao tiếp
Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt
I/ Những chuẩn mực sử dụng từ
II/ Luyện tập
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
Tìm lỗi sai và chỉnh lại cho đúng
Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình dạt dào. Tình mẹ tha thiết như dòng suối hiền ngọt ngào.
1/ Bài tập 1
1/Đất nước ta đã dành được độc lập
Đất nước ta đã giành được độc lập
2/ Bác Hồ là một doanh nhân văn hóa thế giới.
Bác Hồ là một danh nhân văn hóa thế giới.
3/ Khuyên bảo của mẹ làm cho em cảm thấy hối hận vì những việc đã làm.
Mẹ khuyên bảo làm cho em cảm thấy hối hận vì những việc đã làm.
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
II/ Luyện tập
Tìm những từ dùng sai chuẩn mực trong ví dụ sau và chữa lại cho đúng
1/ Gia đình bạn Minh sống bằng nghề mần ruộng.
2/ Lòng ai cũng thấy băn khoăn mỗi khi hoa phượng nở báo hiệu mùa hè đến.
3/ Để đền đáp công ơn cha mẹ chúng em sẽ cố gắn học tập thật tốt.
4/ Ba của Huệ mới chết ngày hôm qua.
2./ Bài tập 2
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
1/ Gia đình bạn Minh sống bằng nghề mần ruộng.
* Lỗi sai : Lạm dụng từ địa phương
* Chữa lỗi :Gia đình bạn Minh sống bằng nghề làm ruộng.
2/ Lòng ai cũng thấy băn khoăn mỗi khi hoa phượng nở báo hiệu mùa hè đến
* Lỗi sai : Dùng từ không đúng nghĩa
* Chữa lỗi : Lòng ai cũng thấy bâng khuâng mỗi khi hoa phượng nở báo hiệu mùa hè đến
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Tiết 62
3/ Để đền đáp công ơn cha mẹ chúng em sẽ cố gắn học tập thật tốt.
Lỗi sai : Dùng từ sai chính tả
Chữa lỗi : Để đền đáp công ơn cha mẹ chúng em sẽ cố gắng học tập thật tốt.
4/ Ba của Huệ mới chết ngày hôm qua.
Lỗi sai : Dùng từ không hợp sắc thái biểu cảm
Chữa lỗi : Ba của Huệ mới qua đời ngày hôm qua.
CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ
Sử
dụng
từ
đúng
âm,
đúng
chính
tả
Sử
dụng
từ
đúng
nghĩa



Sử
dụng
từ
đúng
tính
chất
ngữ
pháp



Sử
dụng
từ
đúng
sắc
thái
ý
nghĩa


Không
lạm
dụng
từ địa
phương
từ Hán
Việt
CỦNG CỐ
Có những chuẩn mực nào khi sử dụng
từ?

Hướng dẫn về nhà
Học thuộc nội dung của bài
Cho những ví dụ về việc dùng sử dụng từ không đúng chuẩn mực thường mắc phải.
Xem trước nội dung bài bài “Luyện tập sử dụng từ”. Giải các bài tập