Bài 14. Chuẩn mực sử dụng từ

Bài dạy
Chào mừng quý thầy cô giáo và các em học sinh!
Ngữ văn 7
GV: Trần Thị Phương
KIỂM TRA BÀI CŨ
- Thế nào là chơi chữ ? Có những lối chơi chữ nào thường gặp ?
- Lấy ví dụ một lối chơi chữ và phân tích tác dụng ?

* Trả lời:
- Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ để tạo thành sắc thái dí dỏm, hài hước…làm câu văn hấp dẫn và thú vị
- Có những lối chơi chữ thường gặp: Dùng từ đồng âm, dùng lối nói trại âm(gần âm), dùng cách điệp âm, dùng lối nói lái, dùng từ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa .
Ví d? :
Nuơi l?n an com n?m
Nuơi t?m an com d?ng
(T?c ng?)
=>Dùng từ trái nghiã
Ví d? :
Nuơi l?n an com n?m
Nuơi t?m an com d?ng
Tiết 61-
Ti?ng Vi?t: CHU?N M?C S? D?NG T?
Cho bi?t c�c t? in d?m d�ng sai nhu th? n�o ? H�y s?a l?i cho d�ng?


Một số người sau một thời gian dùi đầu vào làm ăn, nay đã khấm khá.
Em bé đã tập tẹ biết nói.
Đó là những khoảng khắc sung sướng nhất trong đời em.
vùi
b?p b?
khoảnh
* Sửa lỗi:
- Dùi -> vùi
-Tập tẹ -> bập bẹ,tập tọe

Khoảng khắc -> khoảnh
khắc
Nguyên nhân sai của việc dùng từ này ?

=> Sai phụ âm đầu, vần


=> sai phụ âm cuối
Ngoài những lỗi trên, em có thể nêu thêm một số lỗi thường gặp khác ?
I. S? d?ng t? d�ng �m, d�ng chính t?:
Ví dụ1: Chúng ta đã dành được độc lập.
Ví dụ2: Làm trai cho đáng lên trai,
Phú Xuân cũng chải, Đồng Nai cũng từng.
Phân biệt các lỗi trong những ví dụ sau
* S?a l?i :
Ví dụ1: Chúng ta đã giành được độc lập.
Ví dụ2: Làm trai cho đáng nên trai,
Phú Xuân cũng trải, Đồng Nai cũng từng.
Tiết 61:
Ti?ng Vi?t: CHU?N M?C S? D?NG T?
I. S? d?ng t? d�ng �m, d�ng chính t?:

Tiết 61:
Ti?ng Vi?t: CHU?N M?C S? D?NG T?
I. S? d?ng t? d�ng �m, d�ng chính t?:
II. S? d?ng t? d�ng nghia:
Ví dụ:
Đất nước ta ngày càng sáng sủa.
Ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ cao cả để chúng ta vận dụng trong thực tế .
- Con người phải biết lương tâm .


Những từ in đậm trong các câu được dùng có phù hợp không? Vì sao ?
Hãy giải thích và sửa lại cho đúng ?
Sửa lỗi:
- sáng sủa văn minh, giàu đẹp, tươi đẹp…
cao cả sâu sắc,
quí báu
- biết có

Như vậy các câu trên dùng từ không đúng nghĩa do dâu ?
Muốn dùng từ đúng nghĩa ta phải căn cứ vào yếu tố nào?
Tiết 61:
Ti?ng Vi?t: CHU?N M?C S? D?NG T?
I. S? d?ng t? d�ng �m, d�ng chính t?:
II. S? d?ng t? d�ng nghia:
III. S? d?ng t? d�ng tính ch?t ng? ph�p c?a t?:
* Ví dụ: 1. Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào quang.
2. Ăn mặc của chị thật là giản dị.
3.Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại : máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tụy Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí khánh phải bỏ mạng.
4. Đất nước phải giàu mạnh thật sự chứ không phải là sự giả tạo phồn vinh.

NHÓM 1:
T? "h�o quang" thu?c t? lo?i gì?dang gi? ch?c v? ng? ph�p gì trong c�u? Cĩ ph� h?p khơng? Ch?a l?i?
NHÓM 2:
T? "an m?c" thu?c t? lo?i gì? S? d?ng nhu v?y cĩ ph� h?p khơng? Vì sao? Ch?a l?i?
NHÓM 3:
T? "th?m h?i" thu?c t? lo?i gì? S? d?ng nhu v?y cĩ ph� h?p khơng? Vì sao? Ch?a l?i?
THẢO LUẬN
NHÓM 4:
Tr?t t? c?a c?m "gi? t?o ph?n vinh" nhu v?y d� ph� h?p chua? Vì sao? Ch?a l?i?

0
60
50
40
30
20
10
1
60
50
40
30
20
10
2
60
50
40
30
20
10
3
60
50
40
30
20
10
4
60
50
40
30
20
10
5
Hết giờ
Nhóm1: Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào quang.
Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào nhoáng.
Nhóm2: Ăn mặc của chị thật là giản dị.
Sự ( cỏch ) ăn mặc của chị thật là giản dị.
Hoặc: Chị ăn mặc thật giản dị
Nhóm3: Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tuỵ Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng.
Bọn giặc đã chết rất thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tụy Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng.
Nhóm4: Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự
giả tạo phồn vinh.
Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự phồn vinh
giả tạo.
Tiết 61:
Ti?ng Vi?t: CHU?N M?C S? D?NG T?
I. S? d?ng t? d�ng �m, d�ng chính t?:
II. S? d?ng t? d�ng nghia:
III. S? d?ng t? d�ng tính ch?t ng? ph�p c?a t?:
IV. S? d?ng d�ng s?c th�i bi?u c?m, h?p phong c�ch:
Ví d?: - Qu�n Thanh do Tơn Si Ngh? l�nh d?o sang x�m lu?c nu?c ta.
- Con h? d�ng nh?ng c�i vu?t nh?n ho?t c?u v�o ngu?i, v�o m?t Vi�n{...}nhung Vi�n v?n r�n s?c qu?n nhau v?i ch� h?.
Từ “lãnh đạo” được dùng trong câu sai như thế nào? Hãy dùng từ thích hợp để thay thế ?
Dùng “ chú” để nói về hổ trong trường hợp này có phù hợp không? Vì sao? Chữa lại?
* S?a l?i:
-L�nh d?o -> c?m d?u, c?m qu�n
- ch� h? -> con h?, nĩ
Tiết 61:
Ti?ng Vi?t: CHU?N M?C S? D?NG T?
I. S? d?ng t? d�ng �m, d�ng chính t?:
II. S? d?ng t? d�ng nghia:
III. S? d?ng t? d�ng tính ch?t ng? ph�p c?a t?:
IV. S? d?ng d�ng s?c th�i bi?u c?m, h?p phong c�ch:
Đây là một câu dùng từ địa phương (Nghệ Tĩnh). Em có hiểu không? Vì sao?
V. Khơng l?m d?ng t? d?a phuong, t? H�n Vi?t:
Ví dụ:
Bầy choa có chộ mô mồ
Vậy làm thế nào để hiểu được câu đó?
Khi nào không nên dùng từ địa phương?
Dùng từ địa phương gây khó hiểu hoặc không hiểu.
(Chúng tôi có thấy đâu nào.)
Tiết 61:
Ti?ng Vi?t: CHU?N M?C S? D?NG T?
I. S? d?ng t? d�ng �m, d�ng chính t?:
II. S? d?ng t? d�ng nghia:
III. S? d?ng t? d�ng tính ch?t ng? ph�p c?a t?:
IV. S? d?ng d�ng s?c th�i bi?u c?m, h?p phong c�ch:
Chú giống con bọ hung
Một đơn vị bộ đội trên đường hành quân, đến Quảng Bình, vào nghỉ tại nhà một ông cụ.Cụ già thăm hỏi từng chiến sĩ và chăm chú nhìn vào một chiến sĩ da ngam đen, rồi nói một cách rất tự nhiên:
- Chú này giống con bọ hung.
Người chiến sĩ là dân Bắc Bộ, không hiểu tiếng địa phương, lấy làm bối rối.
Em hiểu câu nói trên như thế nào ?
Trả lời :
Chó gièng con bä hung
Mét ®¬n vÞ bé ®éi trªn ®­êng hµnh qu©n, ®Õn Qu¶ng B×nh, vµo nghØ t¹i nhµ mét «ng cô.Cô giµ th¨m hái tõng chiÕn sÜ vµ ch¨m chó nh×n vµo mét chiÕn sÜ da ng¨m ®en, råi nãi mét c¸ch rÊt tù nhiªn:
- Chó nµy gièng con bä hung.
Ng­êi chiÕn sÜ lµ d©n B¾c Bé, kh«ng hiÓu tiÕng ®iạ ph­¬ng, lÊy lµm bèi rèi. Sau ®ã míi hiÓu ý nghÜa cña c©u nãi Êy lµ : “Chó nµy gièng con cña bè ghª”.
Tiết 61:
Ti?ng Vi?t: CHU?N M?C S? D?NG T?
I. S? d?ng t? d�ng �m, d�ng chính t?:
II. S? d?ng t? d�ng nghia:
III. S? d?ng t? d�ng tính ch?t ng? ph�p c?a t?:
IV. S? d?ng d�ng s?c th�i bi?u c?m, h?p phong c�ch:
Từ in đậm nào được sử dụng phù hợp? Vì sao?
V. Khơng l?m d?ng t? d?a phuong, t? H�n Vi?t:
*Ví dụ: - Nó phải chào thân mẫu trước khi lên đường
- Nó phải chào mẹ trước khi lên đường
Từ đó em rút ra được điều gì?
- Lạm dụng từ Hán Việt sẽ thiếu tự nhiên, không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
- Dùng từ địa phương gây khó hiểu hoặc không hiểu.
Củng cố :
Qua bài học vừa rồi, cho biết muốn sử dụng từ một cách chuẩn mực ta phải lưu ý những điều gì?
(H?c ghi nh? SGK)

Tiết 61:
Ti?ng Vi?t: CHU?N M?C S? D?NG T?
I. S? d?ng t? d�ng �m, d�ng chính t?:
III. S? d?ng t? d�ng tính ch?t ng? ph�p c?a t?:
IV. S? d?ng d�ng s?c th�i bi?u c?m,h?p phong c�ch:
II. S? d?ng t? d�ng nghia:
V. Khơng l?m d?ng t? d?a phuong, t? H�n Vi?t:
So d? tu duy
*Dặn dò học sinh chuẩn bị tiết học tiếptheo:
* Bài cũ:
- Về học bài nắm được 5 chuẩn mực sử dụng từ .
-Tự sửa lại những lỗi về sử dụng từ trong những bài viết đã làm.
*Bài mới:
- Tiết 62 “Ôn tập văn biểu cảm”
- Đọc những đoạn văn theo yêu cầu của SGK.
- So sánh văn biểu cảm với miêu tả và tự sự.
- Vai trò của văn miêu tả và tự sự trong văn biểu cảm .
- Tập trung thực hiện bài tập 4/ SGK

CHÚC CÁC EM HỌC TỐT
QUÝ THẦY CÔ VUI, KHỎE