Bài 14. Chơi chữ

MÔN NGỮ VĂN 7
(PHẦN:TIẾNG VIỆT)
GIÁO ÁN
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp HS:
-Hieåu ñöôïc theá naøo laø chôi chöõ.
-Hieåu ñöôïc moät soá caùch chôi chöõ thöôøng duøng.
-Bước đầu cảm thụ được cái hay, cái đẹp của chơi chữ.
II .CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
1.OÅN ÑÒNH:
2 .KIEÅM TRA BAØI CUÕ:
-Ñoïc thuoäc loøng moät ñoaïn vaên trong baøi: “Moät thöù quøa cuûa luùa non:Coám” khoaûng 5,6 doøng thô.
Ñoïc nhöõng caâu thô, ca dao söu taàm coù noùi ñeán coám.
-Giôùi thieäu veà THAÏCH LAM, cho bieát gía trò ñaëc bieät cuûa Coám qua baøihoïc.
3 .BAØI MÔÙI:
GIỚI THIỆU BÀI:
Trong cuoäc soáng, ñoâi luùc ñeå taêng saéc thaùi dí doûm, haøi höôùc , taêng theâm phaàn haáp daãn, thuù vò ngöôøi ta duøng loái chôi chöõ.
Vaäy chôi chöõ khoâng chæ laø coâng vieäc cuûa vaên chöông maø coøn mang laïi ñieàu thuù vò. Chuùng ta seõ tìm hieåu pheùp chôi chöõ qua tieát hoïc hoâm nay.

TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG:
*HOẠT ĐỘNG 1: THẾ NÀO LÀ CHƠI CHỮ?
Đọc bài ca dao:
Bà già đi chợ cầu đông,
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?
Thầy bói xem quẻ nói rằng:
Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn.
CÂU HỎI 1:
Em có nhận xét gì về nghĩa của từ lợi trong bài ca dao?
(Câu 2, câu 4)
(Bà già: thuận lợi, lợi lộc ; Thầy bói:bộ phận nằm trong khoang miệng.)

Câu hỏi 2:
Em có nhận xét gì về câu trả lời của thầy bói ở cuối bài?
(Đượm chất hài hước mà không cay độc)
Câu hỏi 3:
Từ lợi trong bài ca dao đã vận dụng hiện tượng gì của từ?
(Dựa trên hiện tượng đồng âm.)
Caâu hoûi 4:
Việc vận dụng từ ngữ như vậy có tác dụng gì?
(Gây cảm giác bất ngờ, thú vị.)

Học sinh đọc ghi nhớ/sgk/ 80 & ghi vào vở) .
* HOẠT ĐỘNG 2: Các lối chơi chữ
Câu hỏi 5:
Em hãy chỉ rõ các lối chơi chữ trong các đoạn văn thơ trong SGK/ 181.

(HS Ñoïc ghi nhôù/SGK/ 182_Ghi vaøo vôû
Löu yù:
Ngoaøi ra, coøn moät soá loái chôi chöõ khaùc:
-Chôi chöõ baèng töø ñoàng nghóa.
(Chuoàng gaø keâ saùt chuoàng vòt)
-Chôi chöõ baèng caùc töø tröôøng nghóa.
(Chaøng Coùc ôi! Chaøng Coùc ôi!
Thieáp beùn duyeân chaøng coù theá thoâi..
Noøng noïc ñöùt ñuoâi töø ñaây nheù.
Ngaøn vaøng khuoân chuoác daáu boâi voâi).
-Chôi chöõ baèng caùch taùch & gheùp caùc yeáu toá trong caâu theo caùc quan heä ngöõ phaùp khaùc nhau:
(Coù toân coù toå,coù toå coù toân, toân toå toå toân, toân toå cuõ.
Coøn nöôùc coøn non, coøn non coøn nöôùc, nöôùc non non nöôùc, nöôùc non nhaø).
*HOẠT ĐỘNG 3: Trường hợp sử dụng
Câu hỏi 6:
(Trong văn thơ, đặc biệt là trong văn thơ trào phúng, câu đối, câu đố)
Lưu ý: -Hoàn cảnh giao tiếp.
-Tránh đùa giỡn vô ý thức, thiếu văn hóa.
*Hoạt động 4: LUYỆN TẬP
Bài tập 1: Sưu tầm một số cách chơi chữ.
Bài tập 2: Chơi trả lời câu đố, câu đối có vận dụng phép chơi chữ:

1.Treân trôøi rôùt xuoáng mau co laø gì? (Mo cau)
2. Ngaû löng cho theá gian ngoài
Roài ra mang tieáng con ngöôøi baát trung ( Caùi phaûn).
4. CỦNG CỐ:
1.Chơi chữ là gì?

2. Keå caùc loái chôi chöõ?
5. DẶN DÒ:
-Hoïc thuoäc ghi nhôù.
Laøm BT 1 .
