Bài 14. Chơi chữ

GIÁO VIÊN DẠY:ĐỖ THỊ KIỀU LAM
TRU?NG THCS TÂN HIỆP
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ÑEÁN

DỰ GIỜ LÔÙP 7/3
* Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là điệp ngữ? Cho ví dụ? Neâu taùc duïng cuûa ñieäp ngöõ?
Ñieäp ngöõ coù nhöõng daïng naøo?
*Trả iời :
-Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ hoặc cả một câu để làm nỗi bật ý ,gây cảm xúc mạnh .Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ,từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.VD:Tre giữ làng ,giữ nước ,giữ mái nhà tranh .
-Điệp ngữ có nhiều dạng :điệp ngữ cách quãng ,điệp ngữ nối tiếp ,điệp ngữ chuyển tiếp (diệp ngữ vòng )
Tiết 59
CHƠI CHỮ
I.Thế nào là chơi chữ?
Đọc bài ca dao sau ñaây vaø traû lôøi caâu hoûi :
Bà già đi chợ Cầu Đông,
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?
Thầy bói xem quẻ nói rằng:
Lợi thì có lợi nhưng răng không còn.
1.Từ ngữ nào được lặp lại trong bài ca dao trên?
lợi1
lợi3
Lợi2
2. Em có nhận xét gì về nghĩa của từ lợi trong bài ca dao?
..........................................................................................................................................................................................................................................
Lợi 1: thuận lợi, lợi lộc,lợi ích
Lợi 2, 3: bộ phận chứa răng
3.Việc sử dụng từ lợi ở câu cuối của bài ca dao là dựa vào hiện tượng gì của từ ngữ?
..............................................................................
Hiện tượng Đồng âm
4.Việc sử dụng từ lợi như trên có tác dụng gì?
.....................................................................................................................
Tạo sắc thái dí dỏm, hài hước,...làm cho câu văn hấp dẫn, thú vị
5.Thế nào là chơi chữ ?
I.Thế nào là chơi chữ?
CHƠI CHỮ
Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm , về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dõm ,hài hước ,.làm câu văn hấp dẫn thú vị .
(1).Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp
Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương .
(Tú mỡ)
(2).Mênh mông muôn mẫu một màu mưa
Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.
( Tú mỡ)
(3).Con cá đối bỏ trong cối đá,
Con mèo cái nằm trên mái kèo,
Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em.
(Ca dao)
(4). Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,
Qủa ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng.
Mời cô môøi bác ăn cùng,
Sầu riêng mà hóa vui chung trăm nhà.
(Phạm Hổ)
trại âm (gần âm)
điệp âm
nói lái
Đồng âm và trái nghĩa
“ranh tướng”
M
M
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
cá đối
cối đá
mái kèo
Sầu riêng
vui chung
mèo cái
II.Caùc loái chôi chöõ : Ngoaøi loái chôi chöõ nhö ñaõ daãn ôû muïc I,coøn nhöõng loái chôi chöõ khaùc.Em haõy chæ ra loái chôi chöõ trong nhöõng caâu döôùi ñaây:
II.Các lối chơi chữ
-Các lối chơi chữ thường gặp là :
+Dùng từ ngữ đồng âm ;
+Dùng lối nói trại âm (gần âm) ;
+Dùng cách điệp âm ;
+Dùng lối nói lái ;
+Dùng từ trái nghĩa ,đồng nghĩa .gần nghĩa .
-Chơi chữ được sử dụng trong cuộc sống hằng ngày ,trong văn thơ ,đặc biệt là trong văn thơ trào phúng ,trong câu đối ,câu đố .
III. LUYỆN TẬP:
1.Đọc bài thơ dưới đây và cho biết tác giả đã dùng những từ ngữ nào để chơi chữ.
Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà,
Rắn đầu biếng học chẳng ai tha.
Thẹn đèn hổ lửa đau lòng mẹ,
Nay thét mai gầm raùt cổ cha.
Ráo mép chỉ quen tuồng nói dối,
Lằn lưng cam chịu dấu roi tra.
Từ nay Trâu Lỗ chăm nghề học,
Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia.
(Lê Quyù Đôn)
liu điu
Rắn
hổ lửa
mai gầm
Ráo
Lằn
Trâu Lỗ
hổ mang
2. Mỗi câu sau đây có những tiếng nào chỉ các sự vật gần gũi nhau? Cách nói này có phải là chơi chữ không?
-Trời mưa đất thịt trơn như mỡ,dò đến hàng nem chả muốn ăn.
-Bà đồ Nứa,đi võng đòn tre,đến khóm trúc,thở dài hi hóp.
thịt
mỡ,dò
nem chả
Nứa
tre
trúc
hóp
3.Sưu tầm một số cách chơi chữ trong sách báo (Hoa học trò,Thiếu niên tiền phong,văn nghệ,...)
4.Năm 1946,bà Hằng Phương biếu Bác Hồ một gói cam,Bác Hồ đã làm một bài thơ toû loøng cảm ơn như sau:
Cảm ơn bà biếu gói cam,
Nhận thì không đúng, từ làm sao đây?
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây,
Phải chăng khổ tận đến ngày cam lai?
Trong bài thơ này, Bác Hồ đã dùng lối chơi chữ như thế nào?
Chơi chữ bằng cách duøng từ đồng âm
cam
cam
BÀI TẬP BỔ SUNG
Gợi ý và câu hỏi:
Có 6 chữ: Lối chơi chữ được sử dụng trong câu thơ sau:
Chữ tài liền với chữ tai một vần
(Nguyễn Du)
t
i
r
â
ạ
m

Gợi ý và câu hỏi:
2. Có 9 chữ: Lối chơi chữ được sử dụng trong bài ca dao sau:
Đi tu phật bắt ăn chay,
Thịt chó ăn được,thịt cầy thì không.
t
i
r
â
ạ
đ
m
n
ồ
n
g
g
h
ĩ
a
BÀI TẬP BỔ SUNG
BÀI TẬP BỔ SUNG
t
i
r
â
ạ
đ
m
Gợi ý và câu hỏi:
3. Có 6 chữ: Lối chơi chữ nào được sử dụng trong bài toán vui?
Một đàn gà mà bươi trong bếp,hai ông bà đập chết hai con.Hỏi còn mấy con?
n
ồ
n
g
g
h
ĩ
a
n
ó
i
l
á
i
BÀI TẬP BỔ SUNG
t
i
r
â
ạ
đ
m
Gợi ý và câu hỏi:
5. Có 6 chữ: Đây là lối chơi chữ gì trong câu sau:
Cô cẩm cầm cái chổi chọc chú chuột chù chết cứng....
n
ồ
n
g
g
h
ĩ
a
n
ó
i
l
á
i
đ
i
ệ
p
m
â
:
t
i
r
â
ạ
đ
m
Gợi ý và câu hỏi:
5. Có 6 chữ: Lối chơi chữ nàođược sử dụng trong câu sau:
Kiến bò đĩa thịt, đĩa thịt bò
n
ồ
n
g
â
g
h
ĩ
a
n
ó
i
l
á
i
đ
i
ệ
p
m
â
đ
m
ồ
g
n
BÀI TẬP BỔ SUNG
DAËN DOØ:
-Veà nhaø hoaøn thieän caùc baøi taäp.
-Laøm baøi taäp soá 3 (söu taàm moät soá caùch chôi chöõ trong saùch baùo ).
-Ñoïc baøi ñoïc theâm( trang 166).
-Soaïn baøi :laøm thô luïc baùt .

CHÚC QUÝ THẦY CÔ DOÀI DAØO SỨC KHOẺ
CÁC EM HỌC TIẾN BỘ
TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO