Bài 13. Tiếng gà trưa

Chào các em học sinh về dự tiết học này.

Câu hỏi:
Đọc thuộc bài thơ
Cảnh Khuya. Em có
nhận xét gì về vẻ đẹp
đêm trăng và tâm
trạng của Bác Hồ
được thể hiện trong
bài thơ?
Đọc thuộc bài thơ
Rằm tháng giêng.
Nêu vẻ đẹp riêng của
trăng trong bài Cảnh
khuya và bài Rằm
tháng giêng.
Vẻ đẹp đêm trăng được miêu tả trong hai câu đầu.
Đó là bức danh họa vừa có âm thanh mềm mại
của tiếng suối, vừa có hình ảnh ánh trăng chiếu
xuống rừng già lung linh huyền ảo.
- Bác Hồ đang miệt mài làm việc để lãnh đạo cuộc
kháng chiến. Điệp ngữ “ chưa ngủ” nhấn mạnh
tâm trạng lo lắng cho vận mệnh của dân tộc và
tinh thần tận tụy phụng sự kháng chiến của Bác
Hồ.
Vẻ đẹp riêng của trăng trong mỗi bài thơ:
Cảnh Khuya: trăng chiếu xuống rừng già, ánh
trăng lồng vào các bông hoa, tạo nên vẻ đẹp
lung linh, huyền ảo.
Rằm tháng giêng: trăng lồng lộng tỏa xuống
sông, tạo nên không gian cao rộng, sông xuân tiếp
giáp với trời xuân, thể hiện lòng lạc quan của Bác.
KIỂM TRA BÀI CŨ
GIỚI THIỆU BÀI:
Tình bà cháu là một tình cảm đẹp, thiêng liêng và cao quí. Những kỉ niệm về tuổi thơ được sống cùng bà là dấu ấn khó phai nhòa trong mỗi chúng ta. Nó tiếp thêm sức mạnh cho ta vượt qua mọi khó khăn thử thách để trưởng thành và thắng lợi. Bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh mà các em được học hôm nay sẽ giúp các em hiểu thêm về điều đó.
Tiết 53+54:
TIẾNG GÀ TRƯA
( Xuân Quỳnh )
Thực hiện: Lê Anh Chới. THCS Phan Chu Trinh. B.M.T
I/ ĐỌC, HIỂU CHÚ THÍCH
1. Tác giả, tác phẩm:
Xuân Quỳnh (1942 – 1988 ) quê ở làng La Khê, ven thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây ( Nay là Hà Nội ), là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam. Thơ chị thường viết về những tình cảm gần gủi, bình dị trong đời sống gia đình và cuộc sống thường ngày, biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằn thắm.
Bài tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ , in lần đầu trong tập Hoa dọc chiến hào ( 1968 ) của Xuân Quỳnh.
Chú thích* sgk/ 150.
2. Hiểu nghĩa từ:
Các chú thích còn lại của sgk/ 151.
II/ ĐỌC, HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc văn bản:
Đọc theo giọng kể, rõ ràng, lưu loát.
2. Hiểu văn bản:
Bài thơ có nguồn gốc từ hát dặm Nghệ - Tĩnh nhưng có sự thay đổi như thế nào? Tác dụng của sự thay đổi đó.
Bài thơ có nguồn gốc từ hát dặm Nghệ - Tĩnh, thường có cấu tạo 5 câu một khổ, vần liền ở câu 2,3; chữ cuối của câu 4 phải trắc, nhắc lại cuối câu. Bài thơ này có số câu trong từng khổ và cách gieo vần linh hoạt diễn đạt hình ảnh cuộc sống và tình bà cháu hồn nhiên, sinh động.
III/ PHÂN TÍCH:
Câu hỏi:
- Cảm hứng của nhà
thơ được gợi lên từ
sự việc gì?
Mạch cảm xúc
trong bài thơ diễn
biến như thế nào?
Câu tiếng gà trưa
lặp lại mấy lần? Ở
vị trí nào? Có tác
dụng gì?
1/ Mạch cảm xúc của bài thơ:
Mạch cảm hứng của bài thơ được khơi nguồn
từ sự việc trên đường hành quân, người chiến
sĩ chợt nghe tiếng gà trưa nhảy ổ .
- Tiếng gà trưa gợi cho anh nhớ về tuổi thơ
được sống trong tình yêu của bà. Tiếng gà trưa
theo anh đi vào cuộc chiến đấu, khắc sâu tình
bà cháu.
Câu tiếng gà trưa đặt đầu mỗi khổ thơ, lặp lại
bốn lần, tạo mạch cảm xúc cho bài thơ. Nó vừa
là sợi dây liên kết các hình ảnh đó lại, vừa điểm
nhịp cho dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình.
2/ Những kỉ niệm và tình cảm của nhân vật trữ tình
được gợi lại trong bài thơ.
Câu hỏi:
Những hình ảnh và kỉ
niệm gì trong tuổi thơ
đã được gợi lại từ
tiếng gà trưa? Qua đó,
bài thơ đã biểu hiện
những tình cảm gì của
tác giả?
a/ Kỉ niệm về tuổi thơ được gợi lại:
Những con gà mái vàng, mái mơ , cùng ổ
trứng hồng đẹp như tranh.
Kỉ niệm: tò mò xem gà đẻ trứng bị bà mắng.
Bà chăm sóc đàn gà, đem lại niềm vui cho
cháu.
Ước mơ của cháu: được bộ quần áo mới từ
tiền bán gà của bà.
Sự hồn nhiên, trong sáng và lòng
yêu quí, biết ơn bà của tác giả.

b/ Hình ảnh người bà và tình cảm bà cháu.
Câu hỏi:
Em cảm nhận được
gì về hình ảnh người
bà và tình cảm bà
cháu được thể hiện
trong bài thơ?
Hình ảnh bà:
+ Tần tảo,chắt chiu trong cảnh nghèo khó, đem
lại niềm vui cho cháu.
+ Lo lắng sức khỏe cho cháu, dạy cháu điều hay.
Nhận xét về hình ảnh người bà và tình cảm bà
cháu:
+ Bà hết lòng thương cháu, hình ảnh bà đã thấm
sâu vào tâm hồn cháu, tiếp thêm sức mạnh cho
cháu trong chiến đấu đánh Mĩ, giải phóng miền
Nam, thống nhất tổ quốc.
+ Cháu luôn yêu kính bà, sống, chiến đấu sao
cho xứng đáng với tình cảm của bà dành cho
mình.Tình cảm bà cháu hòa trong tình yêu quê
hương, đất nước.
IV/ TỔNG KẾT
Câu hỏi
Em có nhận xét gì về
nghệ thuật và nội
dung bải thơ Tiếng
gà trưa?
Ghi nhớ sgk/ 151
1/ Nghệ thuật:
Thơ 5 chữ có cách diễn đạt tình cảm tự nhiên và
nhiều hình ảnh bình dị.
Cách dùng điệp ngữ tạo mạch cảm xúc cho bài
thơ hay.
2/ Nội dung:
Tiếng gà trưa đã gọi về những kỉ niệm đẹp đẽ của
tuổi thơ và tình bà cháu. Tình cảm gia đình đã làm
sâu sắc thêm tình quê hương, đất nước.
V/ LUYỆN TẬP


Câu hỏi:
Phát biểu về tình
cảm bà cháu trong
bài thơ Tiếng gà
trưa của Xuân
Quỳnh.
Tình cảm bà cháu trong bài thơ Tiếng gà trưa của
Xuân Quỳnh là một tình cảm đẹp, thiêng liêng, cao
quí. Bà rất yêu thương cháu, luôn sống vì cháu, tần
tảo trong cảnh nghèo khó để đem lại niềm vui cho
cháu. Cháu yêu kính bà, luôn mang hình ảnh bà
trong tim, sống, chiến đấu sao cho xứng đáng với
tình cảm của bà đã dành cho mình. Tình cảm gia
đình đã làm sâu sắc thêm tình quê hương, đất nước.
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
- Học thuộc bài thơ, nắm chắc phần phân tích bài thơ
- Phát biểu về tình cảm bà cháu trong bài thơ.
- Soạn bài Một thứ quà của lúa non: cốm của Thạch Lam.
Cảm ơn các em đã tham gia xây dựng tiết học này.