Bài 13. Tiếng gà trưa

1
D?c thu?c lũng b�i tho "C?nh khuya" v� ph?n phiờn õm, d?ch tho b�i "R?m thỏng giờng" c?a H? Chớ Minh.
KIỂM TRA BÀI CŨ
2
3
Tiết : 53, 54
TIẾNG GÀ TRƯA
Xuân Quỳnh
4
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
Xuân Quỳnh (1942 -1988)
I. GIỚI THIỆU CHUNG
1. Tác giả:
- Quê : làng La Khê, thị xã Hà
Đông, tỉnh Hà Tây (nay thuộc quận Hà
Đông – Hà Nội)
- Là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ
ca hiện đại Việt Nam
- Viết về những tình cảm gần gũi, bình
dị trong đời sống gia đình và cuộc sống
thường ngày, biểu lộ trái tim phụ nữ
chân thành, tha thiết và đằm thắm.
5
Xuân Quỳnh (1942 -1988)/Sgk/150
- Nhiều tập thơ hay: Tơ tằm chồi biếc, Hoa dọc chiến hào, Hoa cỏ may, Sân ga chiều em đi, Tự hát…
I. GIỚI THIỆU CHUNG
1.Tác giả:
2. Tác phẩm:
Được viết trong thời kì đầu cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ. In lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968)
6
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
- Xuất xứ:
- Thể thơ :
Ngũ ngôn (5 chữ)
Số câu thơ trong mỗi khổ thơ
Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp
------
Cứ hàng năm hàng năm
Khi gío mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng nhà ai nhảy ổ:
“Cục ... cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
7
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
Thể thơ ngũ ngôn : có 2 loại
Thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt
Có nguồn gốc từ thơ Trung Quốc


Hạn định về số câu, số chữ trong bài.
4 câu / bài.
5 tiếng / câu.
Thể thơ ngũ ngôn
Có nguồn gốc từ Việt Nam,bắt nguồn từ thể hát dặm Nghệ Tĩnh và vè dân gian.
Không hạn định về số câu, số chữ
8
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
I.GIỚI THIỆU CHUNG
1.Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc – tìm hiểu từ khó:
9
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
10
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ :
“Cục ... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ

Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng



Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng:
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng

Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp

Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới
Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Ôi cái áo trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt.

Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng

Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
I.GIỚI THIỆU CHUNG
1.Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc – tìm hiểu từ khó:
11
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
2. Tìm hiểu văn bản:
2.1, Bố cục:
3 phần:
+ Phần 1: Âm vang tiếng gà trong nỗi niềm anh lính trẻ trên đường hành quân (Khổ 1)
+ Phần 2: Những kỉ niệm tuổi thơ (Khổ 2, 3, 4, 5, 6)
+ Phần 3: Những suy tư gợi lên từ tiếng gà trưa (Khổ 7, 8)
2.2, Phương thức biểu đạt:
Tự sự + miêu tả + biểu cảm
I.GIỚI THIỆU CHUNG
1.Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc – tìm hiểu từ khó:
12
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
2. Tìm hiểu văn bản:
2.1, Bố cục:
3 phần:
2.2, Phương thức biểu đạt:
Tự sự + miêu tả + biểu cảm
2.3, Phân tích:
13
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
a)Âm vang tiếng gà trong nỗi niềm anh lính trẻ
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ :
“Cục ... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
- Nghe tiếng gà (thính giác)
- Cảm giác mới lạ:
+ Nghe xao động nắng trưa (thị giác)
+ Nghe bàn chân đỡ mỏi (xúc giác)
+ Nghe gọi về tuổi thơ (cảm giác)
- Điệp từ : “nghe”, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
=> Điệp từ nghe trở nên trìu tượng và lan tỏa trong tâm hồn người nghe, là âm thanh đồng vọng, là sợi dây nối liền quá khứ với hiện tại.
14
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
a)Âm vang tiếng gà trong nỗi niềm anh lính trẻ
15
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
b) Những kỉ niệm tuổi thơ:
b1) Kỉ niệm về những con gà mái mơ, mái vàng (Khổ 2)
Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng
Sử dụng điệp từ “này”, từ ngữ gợi hình ảnh, màu sắc
=> Gợi kỉ niệm tuổi thơ với hình ảnh con gà mái mơ, mái vàng, ổ trứng là vẻ đẹp tươi sáng, đầm ấm, hiền hoà, bình dị.
16
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
b) Những kỉ niệm tuổi thơ:
b1) Kỉ niệm về những con gà mái mơ, mái vàng (Khổ 2)
b2) Những kỉ niệm về bà: (Khổ 3,4,5,6)
Hình ảnh bà hiện lên qua những kỉ niệm gì?

Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng:
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng

Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp
Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới

Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Ôi cái áo trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt.
-> Lời bà mắng
-> Cách bà chăm chút từng quả trứng
- Niềm vui của cháu
-> Nỗi lo của bà
Có tiếng bà vẫn mắng :
Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
- Lời trách mắng suồng sã, thân yêu
17
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
*Lời bà mắng:
b2) Những kỉ niệm về bà: (Khổ 3,4,5,6)
-> Tình cảm bà yêu cháu giản dị, sâu sắc
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp
->Bà là người chịu thương, chịu khó, chắt chiu từng niềm vui nho nhỏ trong cuộc sống còn nhiều vất vả, lo toan.
18
*Cách bà chăm chút từng quả trứng:
19
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
*Nỗi lo của bà:
b2) Những kỉ niệm về bà: (Khổ 3,4,5,6)
Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới
-> Nỗi lo vì niềm vui của cháu, giản dị, chân thật
=>Bởi đó là tình cảm gia đình, ruột thịt, là tình cảm quê hương, cội nguồn không thể thiếu trong mỗi con người.
20
Trong đoạn thơ ta thấy tình bà cháu được thể hiện qua những lời nói, cử chỉ, cảm xúc hết sức bình thường nhưng tại sao tình cảm ấy lại thành kỉ niệm khó quên trong lòng người cháu?
Ôi cái quần chéo go...
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt
->Niềm vui đơn sơ, giản dị và cảm động.
21
*Niềm vui của cháu
Tiết 53,54
Văn bản TIẾNG GÀ TRƯA
Xuân Quỳnh

-> Tâm hồn trong sáng, hồn nhiên
=> Tình bà cháu sâu nặng, thắm thiết, bà lo toan vì cháu, cháu yêu thương , trân trọng và biết ơn bà.
I.GIỚI THIỆU CHUNG
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc – tìm hiểu từ khó:
22
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
2. Tìm hiểu văn bản:
2.1, Bố cục:
2.2, Phương thức biểu đạt:
2.3, Phân tích:
a)Âm vang tiếng gà trong nỗi niềm anh lính trẻ
b) Những kỉ niệm tuổi thơ:
c) Những suy tư gợi lên từ tiếng gà trưa (Khổ 7, 8)
Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng
- Giấc ngủ hồng sắc trứng - Ổ trứng hồng: hình ảnh đẹp, là hạnh phúc, niềm vui, những điều tốt lành.
23
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
c) Những suy tư gợi lên từ tiếng gà trưa
Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng
- Giấc ngủ hồng sắc trứng - Ổ trứng hồng: hình ảnh đẹp, là hạnh phúc, niềm vui, những điều tốt lành.
24
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
c) Những suy tư gợi lên từ tiếng gà trưa (Khổ 7, 8)
Thảo luận nhóm: tác dụng điệp câu : “Tiếng gà trưa” trong bài thơ?
Đáp án
Điệp câu Tiếng gà trưa được nhắc lại 4 lần ở đầu các khổ thơ nhằm nhấn mạnh ấn tượng tiếng gà, gợi kỉ niệm tuổi thơ như sợi dây liên kết các hình ảnh nối quá khứ với hiện tại, điểm nhịp cho dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình. Tiếng gà xuyên suốt bài thơ như một niềm thương nhớ. Tiếng gà trưa được lấy làm nhan đề cho bài thơ.
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
25
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
26
- Điệp từ “vì” được lặp lại 4 lần
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
=> Tình yêu đất nước được bắt nguồn từ những tình cảm bình dị gắn bó với tuổi thơ, gắn bó với người bà
–> khẳng định mục đích chiến đấu hết sức cao cả (vì lòng yêu tổ quốc, quê hương) nhưng cũng hết sức bình thường (vì tiếng gà, ổ trứng)
I.GIỚI THIỆU CHUNG
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc – tìm hiểu từ khó:
27
Tiết 53, 54 – Văn bản : TIẾNG GÀ TRƯA
(Xuân Quỳnh)
2. Tìm hiểu văn bản:
3. Tổng kết
Nghệ thuật :
- Sử dụng hiệu quả điệp ngữ Tiếng gà trưa, có tác dụng nối mạch cảm xúc, gợi nhắc kỉ niệm lần lượt hiện về.
- Cách diễn đạt tự nhiên với hình ảnh chân thực, đời thường
- Viết theo thể thơ 5 tiếng phù hợp với việc vừa kể chuyện vừa bộc lộ tâm tình.
b) Nội dung: Ghi nhớ SGK/151
*Ý nghĩa văn bản :
Những kỉ niệm về người bà tràn ngập yêu thương làm cho người chiến sĩ thêm vững bước trên đường ra trận
28
VỀ NHÀ
- Học thuộc lòng bài thơ, học thuộc ghi nhớ.
- Phân tích hiệu quả của việc sử dụng các điệp từ, điệp ngữ trong bài thơ.
- Viết đoạn văn ngắn (10 - 12 câu) ghi lại một kỉ niệm về bà (bà nội hoặc bà ngoại).
Chúc quý thầy cô mạnh khỏe!
Chúc các em mạnh khỏe, học tốt!
29