Bài 13. Luyện nói: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học

20-11
Tôn sư trọng đạo


Tiết 56
Luyện nói
Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
Giáo viên: Bùi Thị Oanh
Trường THCS Nghĩa Bình
20-11
Tôn sư trọng đạo


Tiết 56
Luyện nói
Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
Giáo viên: Bùi Thị Oanh
Trường THCS Nghĩa Bình
I. Ôn lí thuyết
1. Khái niệm
Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học(bài văn,bài thơ) là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó.
2.Bố cục bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
Bài cảm nghĩ về tác phẩm văn học có ba phần:
- Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm.
- Thân bài: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm tạo nên.
- Kết bài : ấn tượng chung về tác phẩm.
Tiết 56: Luyện nói: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
* Những yêu cầu cần thiết để làm bài văn biểu cảm về TPVH :
- Đọc kĩ tác phẩm để hình thành cảm xúc từ những chi tiết, hình ảnh gây ấn tượng sâu sắc.
- Từ đó phát huy trí tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng và rút ra những suy nghĩ về ý nghĩa tác phẩm.
Tiết 56: Luyện nói: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
II. Thực hành luyện nói
Đề bài: Phát biểu cảm nghĩ của em về bài thơ " Cảnh khuya" của Hồ Chủ Tịch
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Tiết 56: Luyện nói: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
2. Dàn ý
a- Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
- Giới thiệu ấn tượng, cảm xúc chung về bài thơ.
b- Thân bài:
*Hai câu thơ đầu :Khung cảnh thiên nhiên đêm trăng nơi núi rừng Việt Bắc.
+ Câu 1: Âm thanh của tiếng suối
Nghệ thuật so sánh độc đáo "tiếng suối" với "tiếng hát"
? ấn tượng tiếng suối trong trẻo,ấm áp,gần gũi với con người.
+ Câu 2: Hình ảnh ánh trăng rừng
-Điệp từ "lồng``
? Bức tranh thiên nhiên nhiều màu sắc,hình khối.
? Bức tranh thiên nhiên đẹp lung linh, sự cảm nhận tinh tế ,tình yêu thiên nhiên tha thiết của nhà thơ.
* Hai câu thơ cuối :Tâm trạng của nhà thơ
Điệp ngữ liên tiếp "chưa ngủ":
Vì cảnh thiên nhiên đẹp như vẽ nhưng cao hơn là Bác lo cho vận mệnh đất nước.
? Cảm phục,kính trọng trước vẻ đẹp tâm hồn của Bác.
c- Kết bài:
- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
- Tình cảm của em với Bác.
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Nghệ thuật so sánh độc đáo "tiếng suối" với "tiếng hát"
? ấn tượng tiếng suối trong trẻo,ấm áp,gần gũi với con người.

? Bức tranh thiên nhiên đẹp lung linh,sự cảm nhận tinh tế ,tình yêu thiên nhiên tha thiết của nhà thơ.
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

-Điệp từ "lồng``
? Bức tranh thiên nhiên nhiều màu sắc, hình khối.
? Bức tranh thiên nhiên đẹp lung linh, sự cảm nhận tinh tế, tình yêu thiên nhiên tha thiết của nhà thơ.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
*Hai câu thơ cuối: Tâm trạng của nhà thơ
Điệp ngữ liên tiếp "chưa ngủ":
vì cảnh thiên nhiên đẹp như vẽ nhưng cao hơn là Bác lo cho vận mệnh đất nước.
? Cảm phục,kính trọng trước vẻ đẹp tâm hồn của Bác.
2. Dàn ý
a- Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
- Giới thiệu ấn tượng, cảm xúc chung về bài thơ.
b- Thân bài:
* Hai câu thơ đầu :Khung cảnh thiên nhiên đêm trăng nơi núi rừng Việt Bắc.
Nghệ thuật so sánh độc đáo "tiếng suối" với "tiếng hát"
? ấn tượng tiếng suối trong trẻo,ấm áp,gần gũi với con người.
-Điệp từ "lồng``
? Bức tranh thiên nhiên nhiều màu sắc,hình khối.
? Bức tranh thiên nhiên đẹp lung linh,sự cảm nhận tinh tế ,tình yêu thiên nhiên tha thiết của nhà thơ.
* Hai câu thơ cuối :Tâm trạng của nhà thơ
Điệp ngữ liên tiếp "chưa ngủ":
Vì cảnh thiên nhiên đẹp như vẽ nhưng cao hơn là Bác lo cho vận mệnh đất nước.
? Cảm phục,kính trọng trước vẻ đẹp tâm hồn của Bác.
c- Kết bài:
- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
- Tình cảm của em với Bác.
*Dàn bài
Mở bài : Giới thiệu bài thơ và cảm nghĩ chung.
Thân bài :
* Hai câu thơ đầu : Khung cảnh thiên nhiên đem trăng nơi núi rừng Việt Bắc.
* Hai câu thơ sau : Tâm trạng của nhà thơ.
Kết bài : Nêu cảm nghĩ chung về giá trị của bài thơ.
Bộc lộ tình cảm đối với Bác.
Bài Cảnh khuya được Bác Hồ sáng tác vào năm 1947, thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trường kì, gian khổ mà oanh liệt của dân tộc ta. Giữa hoàn cảnh thiếu thốn trăm bề và những thử thách ác liệt tưởng chừng khó có thể vượt qua, Bác Hồ vẫn giữ được phong thái ung dung, tự tại. Người vẫn dành cho mình những phút giây thanh thản để thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên nơi chiến khu Việt Bắc. Thiên nhiên đã trở thành nguồn động viên to lớn đối với người nghệ sĩ – chiến sĩ là Bác.
Mở bài
 
Như một họa sĩ tài ba, chỉ vài nét bút đơn sơ, Bác đã vẽ ra trước mắt chúng ta vẻ đẹp lạ kì của một đêm trăng rừng:
 
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
 
Trong đêm khuya thanh vắng, dường như tất cả các âm thanh khác đều lắng chìm đi để nổi bật lên tiếng suối róc rách, văng vẳng như một tiếng hát trong trẻo, du dương. Tiếng suối làm cho không gian vốn tĩnh lặng lại càng thêm tĩnh lặng. Nhịp thơ 3/4 ngắt ở từ trong, sau đó là nốt lặng giống như thời gian suy ngẫm, liên tưởng để rồi đi đến hình ảnh so sánh thật đẹp
Thân bài
Cảnh khuya là một bài thơ hay, có sự kết hợp hài hòa giữa tính truyền thống và tính hiện đại, giữa lãng mạn và hiện thực. Bài thơ bộc lộ rõ tâm hồn nhạy cảm, tinh tế và ý thức trách nhiệm cao cả của Bác Hồ – vị lãnh tụ giản dị mà vĩ đại của dân tộc ta. Bài thơ là một trong muôn vàn dẫn chứng minh họa cho phong cách tuyệt vời của người nghệ sĩ – chiến sĩ Hồ Chí Minh.


Kêt bài
Giản dị và chân thực, câu thơ cuối bộc lộ sức nghĩ của Người về vận mệnh dân tộc, trước cuộc kháng chiến đầy cam go và trước thiên nhiên tươi đẹp.
Kết hợp nhuần nhuyễn giữa bút pháp so sánh ẩn dụ, tả thực và khả năng liên tưởng, tưởng tượng bay bổng, phong phú, bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết trong phẩm chất thi sĩ – chiến sĩ cách mạng Hồ Chí Minh.
Kêt bài 2
 
Tiếng suối trong như tiếng hát xa.
 
Ánh trăng bao phủ lên mặt đất, trùm lên tán cây cổ thụ. Ánh trăng chiếu vào cành lá, lấp lánh ánh sáng huyền ảo. Bóng trăng và bóng cây quấn quýt, lồng vào từng khóm hoa rồi in lên mặt đất đẫm sương:
 
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.
 
Khung cảnh thiên nhiên có xa, có gần. Xa là tiếng suối, gần là bóng trăng, bóng cây, bóng hoa hòa quyện, lung linh, sắc màu của bức tranh chỉ có trắng và đen. Màu trắng bạc của ánh trăng, màu đen sẫm của tàn cây, bóng cây, bóng lá. Nhưng dưới gam màu tưởng chừng lạnh lẽo ấy lại ẩn chứa một sức sống âm thầm, rạo rực của thiên nhiên. Hòa với âm thanh của tiếng suối có ánh trăng rời rợi, có bóng cổ thụ, bóng hoa… Tất cả giao hòa nhịp nhàng, tạo nên tình điệu êm đềm, dẫn dắt hồn người vào cõi mộng.
 
Nếu ở hai câu đầu là cảnh đẹp đêm trăng nơi rừng sâu thì hai câu sau là tâm trạng của Bác trước thời cuộc:
 
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
 
Trước vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên, Bác đã sung sướng thốt lên lời ca ngợi: cảnh khuya như vẽ. Cái hồn của tạo vật đã tác động mạnh đến trái tim nghệ sĩ nhạy cảm của Bác và là nguyên nhân khiến cho người chưa ngủ. Ngủ làm sao được trước đêm lành trăng đẹp như đêm nay ?! Thao thức là hệ quả tất yếu của nỗi trăn trở, xao xuyến không nguôi trong tâm hồn Bác trước cái đẹp.
 
Còn một lí do nữa không thể không nói đến. Bác viết thật giản dị: Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
 
Vậy là đã rõ. Ở câu thơ trên, Bác chưa ngủ vì tâm hồn nghệ sĩ xao xuyến trước cảnh đẹp. Còn ở câu dưới, Bác chưa ngủ vì nghĩ đến trách nhiệm nặng nề của một lãnh tụ cách mạng đang Hai vai gánh vác việc sơn hà.
 
Trong bất cứ thời điểm nào, hoàn cảnh nào, Bác cũng luôn canh cánh bên lòng nỗi niềm dân, nước. Nỗi niềm ấy hội tụ mọi suy nghĩ, tình cảm và hành động của Người. Tuy Bác lặng lẽ ngắm cảnh thiên nhiên và phát hiện ra những nét đẹp tuyệt vời nhưng tâm hồn Bác vẫn hướng tới nước nhà. Đang từ trạng thái say mê chuyển sang lo lắng, tưởng chừng như phi lôgíc nhưng thực ra hai điều này lại gắn bó khăng khít với nhau. Cảnh gợi tình và tình không bó hẹp trong phạm vi cá nhân mà mở rộng tới tình dân, tình nước, bởi Bác đang ở cương vị một lãnh tụ Cách mạng với trách nhiệm vô cùng to lớn, nặng nề.
 
Bác không giấu nỗi lo mà nói đến nó rất tự nhiên. Ánh trăng vằng vặc và Tiếng suối trong như tiếng hát xa không làm quên đi nỗi đau nô lệ của nhân dân và trách nhiệm đem lại độc lập cho đất nước của Bác. Ngược lại, chính cảnh thiên nhiên đẹp đẽ đầy sức sống đã khơi dậy mạnh mẽ quyết tâm cứu nước cứu dân của Bác. Non sông đất nước đẹp như gấm như hoa này không thể nào để rơi vào tay quân xâm lược. Câu thơ cuối cùng chất chứa cảm xúc thật mênh mông, sâu sắc. Hồn người lắng sâu vào hồn cảnh vật và cái sâu lắng của cảnh vật tôn thêm nét sâu lắng của hồn người.
 
thân bài
PHÁT BIỂU CẢM NGHĨ VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC
Luyện nói
Giống nhau: Cùng đối tượng,
nội dung biểu cảm. Cùng khai
thác giá trị nội dung và
nghệ thuật.
Giống nhau: Cùng đối tượng,
nội dung biểu cảm. Cùng khai
thác giá trị nội dung và
nghệ thuật.
Bài viết hoàn chỉnh
Khác nhau: Yêu cầu ngắn gọn, diễn đạt trôi chảy. Phát âm đúng. Sử dụng ngữ điệu linh hoạt. Có nghi thức lời nói khi mở đầu và kết thúc.
Khác nhau: Tạo lập thành văn bản hoàn chỉnh có tính liên kết, có tính mạch lạc, có bố cục…Sử dụng những câu văn hay, giàu hình ảnh.
DẶN DÒ
Về nhà tự luyện tập thêm về cách nói .
Chuyển bài luyện nói thành bài văn viết.
- Xem và chuẩn bị bài “ Làm thơ lục bát” .
CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ ĐÃ VỀ DỰ
KÍNH CHÚC THẦY, CÔ SỨC KHỎE - HẠNH PHÚC