Bài 13. Làm thơ lục bát

GV: Cao Minh Anh
1
Ngữ Văn 7
Bài 15. Tiết 60
Giáo viên: Cao Minh Anh
GV: Cao Minh Anh
2
Tập làm thơ
GV: Cao Minh Anh
4
Ti?t 60: Ho?t d?ng Ng? van: T?p l�m tho l?c b�t
I- Luật thơ lục bát
Hãy đọc kĩ câu ca dao sau
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Hãy xác định số tiếng ở các câu?
Anh đi anh nhớ quê nhà
1 2 3 4 5 6
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
1 2 3 4 5 6 7 8
=> Các cặp câu gồm có một câu 6 tiếng ( câu lục) và 1 câu 8 tiếng ( câu bát)
Các tiếng có dấu nặng( . ), dấu hỏi( ? ), dấu sắc( , ), dấu ngã( ~ ) được quy định là là tiếng Trắc ( kí hiệu: T). Các tiếng có dấu huyền(` ), không có dấu được quy định là tiếng Bằng ( kí hiệu: B). Các tiếng gieo vần, hiệp vần kí hiệu là V.
GV: Cao Minh Anh
5
Ti?t 60: Ho?t d?ng Ng? van: T?p l�m tho l?c b�t
I- Luật thơ lục bát
Hãy kẻ lại sơ đồ sau vào vở và điền các kí hiệu: B, T, V ứng với mỗi tiếng của bài ca dao bên vào các ô?
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Gv cho hs trình bày kết quả.
B
B
B
T
B
BV
T
B
B
T
T
BV
B
BV
T
B
T
T
B
BV
T
B
T
T
B
BV
B
BV
Hãy nhận xét về tương quan thanh điệu giữ tiếng thứ sáu và tiếng thứ tám trong câu tám?
=> Tiếng thứ 6 và tiếng thứ 8 trong câu tám ( câu bát) đều là tiếng bằng ( thanh B), khi tiếng thứ 6 là thanh ngang ( bổng) thì tiếng thứ 8 là thanh huyền ( trầm) và ngược lại
Ti?t 60: Ho?t d?ng Ng? van: T?p l�m tho l?c b�t
I- Luật thơ lục bát
Qua đó hãy nêu nhận xét của em về luật của thể thơ lục bát?
* Thể thơ lục bát:
+ Số câu không hạn định, làm thành từng cặp 1 câu 6 tiếng (câu lục) đi với một câu 8 tiếng (câu bát)=> ( lục bát ).
+ Cách gieo vần: vần chân ở câu 6 ( tiếng cuối câu lục) hiệp vần với tiếng 6 ( vần lưng) ở câu bát và tiếng 8 ( tiếng cuối ở câu bát) lại hiệp vần với tiếng 6 ở câu lục kế tiếp.
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
V
V
V
V
V
+ Thanh điệu: Tiếng thứ 2 thường là thanh bằng, tiếng 4 trắc và ngược lại. Trong câu 8: Tiếng thứ 6 và tiếng thứ 8 đều là tiếng bằng ( thanh B), khi tiếng thứ 6 là thanh ngang ( bổng) thì tiếng thứ 8 là thanh huyền ( trầm) và ngược lại.
Ti?t 60: Ho?t d?ng Ng? van: T?p l�m tho l?c b�t
I- Luật thơ lục bát
* Thể thơ lục bát:
+ Cách ngắt nhịp: tương đối phong phú và đa dạng.
Phổ biến là: 2/2/2 (6) và 4/4 (8); 3/3 (6) và 2/2/2/2 (8); 3/3 (6) và 4/4 (8).
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Mình về mình có nhớ ta,
Ta về ta nhớ những hoa cùng người.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi,
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
(Việt Bắc-Tố Hữu)
=> Ghi nhớ: Sgk trang 156
Ti?t 60: Ho?t d?ng Ng? van: T?p l�m tho l?c b�t
II- Luyện tập
* Bài tập 1:
Hãy điền nối tiếp cho thành bài và đúng luật? Giải thích vì sao em lại chọn điền như vậy?
- Em ơi đi học trường xa
Cố học cho giỏi mẹ mong.
- Anh ơi phấn đấu cho bền
Mỗi năm một lớp
- Ngoài vườn ríu rít tiếng chim,

kẻo mà
mới nên thân người
Muôn hoa vấn vít lên thềm tỏa hương
* Bài tập 2:
Hãy sửa lại lỗi sai trong các câu sau cho đúng luật?
- Vườn em cây quý đủ loài
Có cam, có quýt, có , có na.
bòng
xoài
- Thiếu nhi là tuổi học hành
Chúng em phấn đấu .
tiến lên hàng đầu
trở thành trò ngoan
Ti?t 60: Ho?t d?ng Ng? van: T?p l�m tho l?c b�t
II- Luyện tập
* Bài tập 3:
Giáo viên tổ chức lớp mỗi tổ thành một đội, cho các tổ bắt thăm để chọn tổ xướng câu lục, các tổ còn lại làm tiếp câu bát ( đội nào xướng nhanh, đúng sẽ giành quyền xướng câu lục)
Ví dụ:
Ai ơi quyết chí luyện rèn,
Chăm lo học tập để nên thân người
GV: Cao Minh Anh
10
III- Dặn dò hoạt động nối tiếp
Tập sáng tác, sưu tầm thêm các bài thơ lục bát hay.
Chuẩn bị tiêt 61: Chuẩn mực sử dụng từ.
Ti?t 60: Ho?t d?ng Ng? van: T?p l�m tho l?c b�t