Bài 13. Làm thơ lục bát

Bài dạy
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh!
Ngữ văn 7
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
NỘI DUNG BÀI HỌC
I. Luật thơ lục bát
II. Luyện tập
Số câu, số tiếng
- Vần
- Nhịp
- Luật bằng, trắc
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
- Lục bát là thể thơ độc đáo của văn học Việt Nam.
Ca dao dân ca
Nguyễn Bính
THƠ LỤC BÁT
Thơ chính thể
Thơ biến thể
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
1. Số tiếng, số câu
- Số tiếng:
+ Một câu sáu tiếng
+ Một câu tám tiếng
 Câu lục
 Câu bát
Một cặp
- Số câu:
không hạn định
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
THANH ĐIỆU
Thanh bằng (B)
Thanh trắc (T)
huyền , ngang
hỏi, ngã, sắc, nặng
(hỏi, ngã, huyền, ngang, sắc, nặng )
CẤU TẠO CỦA MỘT ÂM TIẾT
PHIẾU HỌC TẬP
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Cho bài ca dao sau:
1. Điền kí hiệu B, T, V ứng với mỗi tiếng của bài ca dao trên vào các ô.
Thanh bằng (huyền, ngang): kí hiệu B
Thanh trắc (sắc, hỏi, ngã, nặng) : kí hiệu T
Câu
Tiếng
- Vần: V
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
2. Luật bằng, trắc
Câu
Tiếng
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
2. Luật bằng, trắc
Tiếng lẻ: không bắt buộc theo luật.
- Tiếng chẵn: theo luật
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
2. Luật bằng, trắc
Câu
Tiếng
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
2. Luật bằng, trắc
Tiếng lẻ: không bắt buộc theo luật.
- Tiếng chẵn: theo luật
+ Câu lục: B - T - B
+ Câu bát: B - T - B - B
- Tiếng thứ sáu và tám của câu bát: không cùng thanh điệu.
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
3. Vần
Tiếng
V
V
V
V
V
Câu
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
3. Vần
- Vần chủ yếu là vần bằng.
- Tiếng thứ sáu của câu lục vần với tiếng thứ sáu của câu bát.
- Tiếng thứ tám của câu bát vần với tiếng thứ sáu của lâu lục.
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
4. Nhịp
PHIẾU HỌC TẬP
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Cho bài ca dao sau:
Câu
Tiếng
2. Dùng dấu để xác định nhịp từng câu trong bài ca dao trên.
V
V
V
V
V
(2/2/2)
(4/4)
(2/2/2)
(2/2/2/2)
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
4. Nhịp
- Chủ yếu là nhịp chẵn, thường là nhịp đôi.
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
4. Nhịp
Hỏi tên, rằng: “Mã Giám Sinh”,
Hỏi quê, rằng:“Huyện Lâm Thanh cũng gần”.
(Truyện Kiều, Nguyễn Du)
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
I. LUẬT THƠ LỤC BÁT
2. Luật bằng, trắc
3. Vần
4. Nhịp
1. Số tiếng, số câu
* Ghi nhớ: SGK
Tiếng
Câu
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
LƯU Ý
Hôm nay ngày tám tháng ba
Chị em phụ nữ đi ra đi vào.
Trên đường xe chạy bon bon
Nhìn bông lúa chín, hạt tròn hạt vuông.
1
2
- Phân biệt thơ lục bát với thơ ép vần/ văn vần lục bát
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
II. LUYỆN TẬP
Bài 1 (SGK):
Làm thơ lục bát theo mô hình ca dao. Điền nối tiếp cho
thành bài và đúng luật. Cho biết vì sao em điền các từ đó
(về ý và về vần).
- Em ơi đi học trường xa
Cố học cho giỏi ……………………………..…. mẹ mong.

- Anh ơi phấn đấu cho bền
Mỗi năm mỗi lớp ……………………….…………………..

- Ngoài vườn ríu rít tiếng chim,
……………………………………………..…………………
PHIẾU HOẠT ĐỘNG NHÓM
- Nhóm số .......
Bài tập:
Làm thơ lục bát theo mô hình ca dao. Điền nối tiếp
cho thành bài và đúng luật. Cho biết vì sao em điền các
từ đó (về ý và về vần).
- Em ơi đi học trường xa
Cố học cho giỏi …………………………. mẹ mong.
- Anh ơi phấn đấu cho bền
Mỗi năm mỗi lớp ……………………………………..
- Ngoài vườn ríu rít tiếng chim,
………………………………………..……………….….
…………………..…………………………………….…..
…………………………………………………………….
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
II. LUYỆN TẬP
Bài 1 (SGK):
Làm thơ lục bát theo mô hình ca dao. Điền nối tiếp cho
thành bài và đúng luật. Cho biết vì sao em điền các từ đó
(về ý và về vần).
- Em ơi đi học trường xa
Cố học cho giỏi ……………………. mẹ mong.

- Anh ơi phấn đấu cho bền
Mỗi năm mỗi lớp ……………………………………..

- Ngoài vườn ríu rít tiếng chim,
…………………………………………………..……….
quê nhà
chớ quên ghi lòng.
Con bay, con lượn, con tìm mồi sâu.
TẬP LÀM THƠ
HÀ NỘI CỦA TÔI
YÊU CẦU
Sáng tác một bài thơ lục bát
theo chủ đề
HÀ NỘI CỦA TÔI

CÂU HỎI
ĐÁP ÁN
TRÒ CHƠI
Lật miếng ghép tìm tranh
Vần trong thơ lục bát chủ yếu là loại vần gì?
Vần bằng
Trong thơ lục bát, những tiếng nào bắt buộc phải theo luật?
Tiếng chẵn
Nhịp trong thơ lục bát chủ yếu là loại nhịp gì?
Nhịp chẵn
Cặp câu thơ lục bát mỗi dòng có mấy tiếng?
Câu lục: sáu tiếng
Câu bát: tám tiếng
Làng quê Việt Nam
Nghìn năm trên dải đất này
Cũ sao được cánh cò bay la đà,
Cũ sao được sắc mây sa
Cũ sao được khúc dân ca quê mình.
(Tho Nguy?n Duy)
Bài 15 - Tiết 60
LÀM THƠ LỤC BÁT
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI VỀ NHÀ
1. Tập làm thơ lục bát theo đề tài tự chọn.
3. Hoàn thiện bài tập Sách giáo khoa trang 157.
2. Nắm được đặc điểm luật thơ lục bát, cụ thể về số câu,
số tiếng, luật bằng trắc, vần, nhịp.
4. Chuẩn bị bài Chuẩn mực sử dụng từ.
chúc các em học tốt